Shpesh e më shpesh më ndodh, që dëshira për të qenë një dikush tjetër, e kësisoj të mund t’i afrohem më lehtë qenies që më mungon, më bëhet e padurueshme. Në këtë botë të madhe, duket se libri e ka çelësin (për mua) për të hyrë në portat e këtyre botëve paralele. Një ditë ndesha me këtë fragment, që e shkruajnë vetëm shkrimtarë të mëdhenj, që kanë lëng njerëzor të mjaftë të të trondisin. Është një fragment nga “Libri i zi”, që më ndihmoi të endem në “tregun” imagjinar të parajsës, ku ka kaq shumë dritë:
“Qirinj, qirinj, qirinj,
dritë, më mpij!”
Fundjavë të mbarë, Miqtë e mi!
Fragment nga “Libri i zi”, Orhan Pamuk, së shpejti
“Mbrëmë pata fatin të shoh një ëndërr rreth kësaj gjëje. Ngado përreth meje ishte zbardhur, e bardhë bore, po aq e bardhë sa kjo borë. Por befas u zgjova nga një dhimbje therëse të ftohtë, e ftohtë akull, mbi kraharor. Dukej sikur një top bore më shtypte mbi zemër – një top akulli, një top kristali – por nuk kishte qenë i tillë; mbi zemër kisha të mbështetur çelësin prej diamanti të Rumit. E mora në dorë dhe u ngrita nga shtrati, thashë të hapja derën e dhomës sime me atë çelës, dhe e hapi, por e gjeta veten në një dhomë tjetër, dhe atje ishte duke fjetur në shtrat një njëri që më ngjante, por nuk isha unë. Mora çelësin që ishte mbi zemrën e burrit që flinte dhe lashë atë që kisha në dorë dhe hapa derën e dhomës së tij: dhoma ku hyra ishte e njëjtë gjë, një tjetër burrë që flinte dhe shëmbëlltyra ime – por më i hijshëm se unë – i shtrirë e me çelësën prej diamanti mbi zemër. Dhoma tjetër ishte e njëjtë, edhe tjetra pas saj. Gjithashtu pashë se nëpër dhoma, përveç meje, kishte të tjerë: Hije të tjera që më ngjanin, fantazma të pagjumta tek vringëllinin çelësa të gjitha. Në çdo dhomë nga një shtrat dhe në çdo shtrat nga një njeri që shihte ëndrra si unë! E kuptova se isha në tregun e parajsës. Por aty nuk shitej apo blihej gjë, as para, dhe as vula – vetëm fytyra dhe forma. Çfarëdo që të pëlqesh, mund të bëhesh – thjesht vish një fytyrë të re si maskë dhe fillo jetën tënde të re – por e dija se forma që dëshiroja të bëhesha ishte e fundmja e atyre një mijë e një dhomave, dhe kur rrotullova çelësin e fundit në bravën e fundit, dera nuk u hap. Atëhere e kuptova se i vetmi çelës që mund ta hapte atë derë, ishte çelësi akullt i ftohtë që gjeta mbi zemër kur u zgjova në fillim, por nuk kisha se nga ta dija se ku ishte ai çelës tani ose kush po e mbante – nëse ishte në shtratin që braktisa, apo në në një nga ato të një mijë e një dhomave që përshkova – dhe ndërsa lot të fajshëm më rridhnin prej syve, e dija se isha i dënuar të endesha nga dhoma në dhomë me të gjithë të braktisurit e tjerë, duke ndërruar mes vedi çelësat tanë, duke këqyrur me tmerr fytyrat e përgjumura të shoshojit, përherë e përgjithmonë…”
