Suplementi Pena Shqiptare/ Irma Kurti: Mbi gërmadhat e kujtimeve

747
Sigal

E shtyja gjithnjë udhëtimin për në Elbasan, qytetin ku kam kaluar fëmijërinë. Druhesha të përballesha me nostalgjinë dhe dhimbjen, të kundroja oborrin e pallatit ku luaja me litar apo me pafka, parvazin nga më thërriste nëna e merakosur, katin e tretë në të cilin banoja me prindërit që nuk jetojnë më. Hezitoja të vizitoja atë hyrje ku takohen të dy krahët e L-së dhe ku pothuaj të gjithë fqinjët – brezi i prindërve nuk jeton më. “Po lëri fqinjët, ata nuk dinë as të përshëndesin”- më thotë një zë i brendshëm. “Fqinjët e mi nuk ishin të tillë. Ne hynim e dilnim në shtëpinë e njëri-tjetrit dhe nuk i mbyllnim as dyert me çelës. Nëse na mungonte një vezë apo një qepë nuk ngurronim ta kërkonim” – kundërshton zëri i mallit. Por… kësaj radhe s’munda t’i thosha “jo” ftesës për të marrë pjesë në takimin me poeteshat me origjinë nga Elbasani në mbrëmjen e titulluar “Nata e bardhë e dashurive”.

Hotel Turizmi ose magjia e humbur

Kisha marrë me vete një valixhe të vogël, por të mbushur me nostalgji për një natë qëndrimi në Hotel “Skampa”, në qendër të qytetit. Dikur, prindërit, kur silleshim mirë gjatë javës dhe kur mbarëvajtja në shkollë ishte shembullore më sillnin këtu me motrat për të ngrënë ëmbëlsirën e preferuar “zupën”. Në hyrje të hotelit zogjtë kishin ndërtuar fole dhe hynin e dilnin nga strehëza me cicërima. Ndjehesha edhe unë kështu: me një gëzim që ma mbushte qenien me nota malli.

Dhomat e hotelit ishin të përqendruara në katin e pestë. Të tjerat ishin kthyer në zyra, dyqane etj. Kisha padurim të hyja, të shikoja hollin, pastiçerinë, dhomën e Hotel Turizmit, ndërtesës më madhështore të qytetit. Në recepsion na priti një vajzë e re dhe e sjellshme. Pasi bëmë pagesën morëm ashensorin dhe mbërritëm në dhomën numër 514. U gjenda përballë një dere të drunjtë, të vjetër e të lyer me një bojë vaji të hapur. Aty – këtu ishte e dëmtuar, me vrima gozhdash apo bulonash të pavëna. Kur hymë, s’mund të mos vija re njollat nëpër mure. Po kështu, uji i dushit, i pambrojtur nga një perde, sapo i jepej mundësia, rridhte në banjo pa u ndalur, duke të dhënë përshtypjen se do të lagte e përmbyste vetë dhomën. Por… unë doja të mendoja pozitivisht dhe të mos trishtohesha për vogëlsira si këto. Përtej dritares dallohej sheshi me Rrapin e Bezistanit që, për fat, vazhdonte t’u rezistonte viteve e shekujve. Sahati i madh shënonte vrapin e çmendur të orëve dhe njerëzit, të vegjël si shenja pikësimi, nxitonin t’u shpëtonin temperaturave të larta.

Doja të rrija pafundësisht pas dritares, të fotografoja me sy sahatin, kalanë, sheshin kryesor që i kisha parë mbi 25 vjet më parë. Mendimet befas m’i ndërpreu kondicioneri, që filloi të jepte një fishkëllimë të fortë dhe çjerrëse. E vështrova. Dukej sikur gulçonte dhe nga çasti në çast do të shuhej. Nuk di sa kohë kaloi kur pashë tim shoq që u ngjit si pehlivan mbi tavolinë duke u përpjekur ta sistemonte. “Mos harxho kohën kot me të- i thashë – dalim dhe përpiqemi ta rregullojmë në darkë. Ndoshta ka nevojë të fiket e të pushojë ca.” “Po ne tani sapo e ndezëm”- ma ktheu ai.

Nuk e dija që zhurma e bezdisshme e kondicionerit s’do të na ndahej gjithë natën, derisa afër mëngjesit do ta fiknim për të duruar të nxehtin që s’na linte të merrnim frymë. Një natë e vështirë, që nuk mbaronte kurrë. U veshëm, u përgatitëm për të dalë, kur… kësaj radhe ishte dera që s’po bindej. U bllokua! Edhe sa kohë duhej të rrinim brenda një dhome që s’na ofronte asgjë të këndshme dhe që kishte filluar të luante me nervat tona? Fillova ta tërhiqja me forcë derisa e kuptova se dera s’kishte nevojë për mua, por për një forcë burri. Më së fundi u zhbllokua duke lëshuar një tingull të çuditshëm që i ngjante përsëri rënkimit. Zbritëm. Vajza e recepsionit, sapo na pa u ngrit në këmbë. Doja t’i tregoja se objektet në dhomë lëshonin tinguj të çuditshëm, rënkonin, ndoshta kishin nevojë për kujdes e mirëmbajtje, por … i tregova me pak fjalë për derën që s’hapej.

“Bllokimi i dyerve ndodh shpesh, prandaj për siguri po ju lë numrin e recepsionit. Na telefononi, nëse ju ndodh përsëri” – u përgjigj ajo sërish me xhentilesë. Buzëqeshja e saj ishte kujtimi më i bukur që do të merrja me vete nga hoteli.

 

Shëtitja në bulevardin kryesor

Përgjatë bulevardit kaloja shpesh për të shkuar në rrethin letrar në Shtëpinë e Pionierëve. Kur dilja me nënën dhe bënim xhiron e darkës kujtoja pemët dhe meshkujt e mbështetur në to. Tanimë, në çdo hap ishin ndërtuar bare e restorante, të cilat, megjithëse ishte një ditë e zakonshme pune, ishin të populluara si për festë. “Si është e mundur, këta nuk punojnë?”- më pyeti im shoq. “Jo këta nuk punojnë”- iu përgjigja në mënyrë mekanike, sikur t’i njihja një e nga një me emër. “Po ku i gjejnë paratë për kafe?” “Kafeja kushton pak”. “Edhe pijet freskuese?” “Jo, ato jo. Por ndërsa këtë pinë dhe hanë, dikush në familje punon, besoj. Ose… kanë njerëz jashtë shtetit që i ndihmojnë.”

Pse e kisha të vështirë të zgjoja kujtimet e së kaluarës? Sepse gjërat kishin ndryshuar? Për mirë apo për keq? Bulevardi i madh, mbi supet e të cilit rëndonin e zhurmonin lokalet m’i mjegullonte mendimet. Në fund të rrugës e dija që më priste pallati përballë stadiumit, pallati im. Atje patjetër do të bisedoja me kujtimet. Shpejtova hapat. Im shoq mbeti prapa duke fotografuar baret e mbushura plot. “Çfarë gjen aty për të fotografuar?” – e pyeta me nervozizëm. “Në Itali as në fundjavë nuk i gjen lokalet të mbushura kështu”.

 

Në kërkim të fëmijës

 

Sa e kisha ëndërruar ardhjen në lagjen “5 Maji”, pallati numër 45! Më mjaftonte të mbyllja sytë dhe të shkelja ngadalë, me mall e nostalgji çdo pëllëmbë toke, pa e ndjerë diellin që ngrohte apo shiun që më lagte. “Bëmë një foto në oborrin e shtëpisë” i drejtohem tim shoqi, por… pa makinat e parkuara”. “Është e pamundur të mos i fotografoj, kanë mbirë ngado si kërpudhat”. “Lëre, lëre se e rregulloj vetë; do t’i fshij me një program që kam në kompjuter”. Këtu luaja me litar. Në pallatin përballë kisha dy shoqe me të cilat… Por fjalia më mbeti në ajër. Përballë kishte mbetur vetëm skeleti i pallatit dykatësh. Nuk e di se si qëndronte në këmbë. Dukej sikur më kishte pritur mua për të më ringjallur kujtimet. Sapo t’i ktheja krahët do të shembej në tokë nga lodhja e mundimi.

I ktheva shpinën skeletit dhe fiksova hyrjen ku banonim dikur. Tufa të mëdha telash e përshkonin nga një cep në tjetrin. Ngrita vështrimin në katin e tretë. Veprimet e mia ishin të ngadalta, të ngathtë, nuk ndiqnin ritmin e shpejtë të akrepave të orës. “Më prit një minutë!” Nisa të ngjisja shkallët e hyrjes, suvaja nëpër mure kishte rënë. Më merrej fryma, s’isha më fëmija i shkujdesur që luante me orë të tëra dhe nuk lodhej. Apo ishte thjesht emocioni? Në katin e tretë, mbi derën në të majtë, nuk shkruhej më: “Dr. Hasan Kurti”. Kishin vënë një portë tjetër, të fortë, të blinduar, që nuk i ngjasonte aspak të dikurshmes. Sa do të doja të jetoja atje edhe për pak çaste me prindërit! Të ndjehesha e mbrojtur nga rreziqet e botës, të shndërrohesha në fëmijën e qeshur, me vështrim të dëlirë dhe ende të pa lagur nga lotët, që vështron qiellin duke ëndërruar. U mata të trokisja, por gishtërinjtë më ngrinë në ajër. M’u kujtua loja që bënim në ato vite të largëta: Trokisnim nëpër dyer dhe largoheshim me vrap. Ajo ndjesi do të më pushtonte edhe mua: Do të trokisja dhe do të doja të ikja larg, pa qenë në gjendje të përballesha me kujtimet. Zbrita shkallët e menduar dhe me një brengë në shpirt. “U çmalle?” Nuk u përgjigja. “Prapa pallatit është një park i madh, i ndarë në parcela. Atje shëtisnim ose luanim me shoqet ndërsa nëna më vështronte nga ballkoni” vazhdova historinë time, me kujtime që më shmangeshin drejt shtigjeve të panjohura. Morëm kthesën dhe… m’u desh ta ndërpres historinë. Nuk kishte park të madh. Ai ishte gjymtuar. Hyrjen e kishin zaptuar shitësit ambulantë dhe rrobat e vjetra, të përdoruara që shiteshin përtokë. Parcela e parë, ku përshëndetja mamanë ishte e mbushur me plehra. U rrotullova në të gjitha drejtimet sikur të kisha ngatërruar parkun apo qytetin. Ky s’është parku im! Nuk është ai që kam përshkruar me aq dashuri nëpër poezi dhe tregime! Mora rrugën e kthimit ndërsa dielli më digjte pa mëshirë. Ndoshta nuk duhej të rikthehesha. Ndoshta do të ishte më mirë të vazhdoja të jetoja me imazhet që mbaja brenda vetes. Kujtesa i ruan aq mirë brenda saj rrugët, parqet, objektet, ajo nuk i shkatërron siç ndodh në realitet. Do t’i kthehem kujtesës sa herë të kem mall dhe nostalgji. Ajo s’do të më zhgënjejë.