Fragment nga monografia ” FIGURA EMBLEMATIKE QË EMETOJNË DRITË”
Nga DR. EDUARD A. SKUFI
In memoriam …
DR. I.HYSENBEGASI dhe DR. P.KALLFA
Ikonat e tyre nuk kanë nevojë për introduksion, koha i dha mbivlerën respektive veprës së tyre . Por do të dëshiroja me këtë homazh e reminishencë gratitude në vision retrospektiv, por të ridimensionuar, mbas tre dekadash mungese, por jo harrese, të fokusoja në disa komponente e principe nga impakti i bashkëpunimit dhe eksperienca unikale me dy figura prominente të plejadës së shquar të mjekëve në Vlorë , të Dr. Isuf Hysenbegasit dhe Dr. Petref Kallfës ( bazuar në ditarin tim professional). Shkolleë specifike, duet i rangut dinjitoz e reputativ, model genuin i aplikimit të kodit etik , që bashkë me figura të dimensioneve të tilla, të shquara bashkërendese, duhet të bëhen objekt i një analize komplekse si “ pika iluminante referimi e inspirimi për të sotmen dhe të ardhmen e shkencave mjekësore ” .
Ata, jo rastësisht kishin të përbashkëta shumë elementë qysh nga mënyra e edukimit patriotik në lice dhe studimeve të larta, Dr. Isufi u laurua në Universitetin e Romës, ndërsa Dr. Kallfa fillimisht në Universitetin e Bolonëes dhe më pas në atë të Bukureshtit, me kulturë poliedrike diverse e cila inkorporohej ne shpirtin e tyre humanitar, me standarde të larta etike.
2
Mbas kthimit në atdhe, ëndrrat e tyre rinore u konfrontuan me skenat e “teatrit absurd“ të improvizimeve makiaveliste dhe me etiketimin “borgjeze“ deri në epilogun e tyre. Duke mos e humbur shpresën, me besim e optimizëm, me forcën karizmatike të personalitetit dhe principeve që i konduktonin “reflektuan dije e kulture”…
… Kujtimet më udhëtojnë në ditët e para të Janarit të vitit 1980, prologu i karrierës time, si mjek Okulist në Spitalin e Vlorës. Aty gjeta Dr. P. Kallfën, takimi ynë ishte më tepër tipik e diskret, por me respekt, (si gjithmonë kur konfrontohej e reja me përvojën). Më bëri ekspozen e evolucionit të tij medikal dhe ekperiencës mbi interventet plastike okulare , për të cilat unë isha informuar që ishin preferenca e tij. Gjatë bisedës e pyeta për teknikën kirurgjikale në glaukomë e ai mu përgjigj telegrafisht, se aplikonte metodat klasike.
Zhvillohej në mënyrë pontane një ping-pong tepër diplomatik, por unë isha “luajal në protokoll”. Mbas ekzaminimit të pacientëve dhe diskutimit të rasteve më përshëndeti dhe u largua. Unë isha duke përshkruar repertin në kartelat klinike mbas trokitjes së lehtë në derë hyri në dhomë Dr. Isufi, elegant me kostum bezhë dhe gravatë kafe (stil i vestiarios klasike), si gjithmonë me buzëqeshje dhe me fjalën e urtë, më mbështeti dorën në sup dhe duke parë me vëmendje kartelat më tha : « Ke një privilegj të çmuar, shkruan bukur. Kartelat kanë vlerë shkencore për çdo kohë, “scripta manent”- shtoi. Unë do të sugjeroja të mbash një ditar me rastet më pikante, i cili me kalimin e kohës fiton vlera të ëedha, do të jetë si një “partiturë në vargje” – më tha …( dhe unë që atë ditë e fillova).
Mandej hapi çanten e tij dermatini dhe më la mbi tavolinë disa libra që i kishte huazuar nga biblioteka e tim eti. « Librat janë pasioni im – dhe duke diferencuar njërin prej tyre vazhdoi – ky, këtu ëeshtë libri ekselent e famoz i M . Montessorit «Manuale di pedagogia scientifica», sintezë e filozofisë të edukimit modern mbi konceptet etike dhe pedagogjike shkencore, ketu fillon jeta, këtu fillon mjekësia » Unë ju afrova dhe pëshpërita « Montessori apo Makarenko,… » « konceptime kontroverse, pikëpamje të ndryshme shtoi me buzëqeshje . Lexova mendimin e thellë në expresivitetin e shikimit të tij dhe retrospektiva e kujtimeve shtegëtoi në vitet e fëmijërisë time . … Im atë pedagog me përvojë, por idealist, kishte trashëguar një bibliotekë të pasur me literaturë italiane e franceze plezante .
Ishte kjo arsyeja që në shtëpinë tonë vinin shumë intelektualë të dëgjuar të asaj kohe, të cilët huazonin periodikisht libra. Dominonin mjekët e shquar, të cilët e bënin të këndeshëm ambjentin me historitë dhe barceletat e tyre (siç ishin Dr. A. Ashiku, Dr. Babani, Dr.P. Flloko, Dr.I. Pustina, Dr. V. Cili, Dr. I. Hysenbegasi, më rrallë vinin Dr. K. Kauri, Dr. M. Angjeli dhe Dr. P. Kallfa). Aty njoha për herë të parë Dr. Isufin si otojatër dhe Dr. Kallfën si okulist, të cilët në të ardhmen do t’i kisha kolegë prestigjiozë! Prezantimi i tyre fillonte me xhentilesën e politesën në sjellje dhe kompletohej me estetikën elegante klasike, charmante por serioze. Komunikimi i tyre i veçantë nuk ishte thjeshtë vetëm një element edukativ, por dhe mënyrë për të transmetuar idetë. Ishte fakt real që ata nuk e distancuan as separatuan mjeksinë generale nga specialitetet respektive, përkundrazi insistonin në konceptin bazë “se ajo ishte kuintessence ndërsa specialitetet urë unifikimi”. Gjë që reflektohej në konsultat mjekësore, ku ata shquheshin për logjikën dhe intuitën shkencore. Ishte e çuditshme por admiruese se megjithëse specialistë të veçantë, nga çantat e tyre personale nuk mungonin as stetoscopi as vademedum medicale si “Roversi”. Bashkëpunimi me duetin e tyre ishte një shans që jeta më ofroi për të investuar në rrugën e progresit dhe të perfeksionit. Sugjerimet dhe keshillat e tyre transcedonin limitet e dijes, ndryshonin këndvështrimin, ndihmonin në perceptimin real të filozofisë së jetës që irradionte në atë të filozofisë mjekësore aplikative. Ishte essenciale të perfitosh nga eksperienca “in vivo“ e kolegëve të një sekuence të tillë, që predominonin e inspironin me reflektimet e tyre, si nje“ enciklopedi kinetike virtuale”. Më bënte përshtypje fakti që, sa dashamirës e me bonsens ishin ndaj pozitives, aq të ashpër e inkompatibel ishin ndaj mediokritetit në mjekësi, që e konsideronin handicap serioz!
… Më kujtohet ishte një dite tipike dimri e vitit 1984, Unë sapo isha kthyer nga Simpoziumi shkencor i klinikes universitare të Okulistikes ku referati im mbi“ Glaukomën Malinje“ u vleresua pozitivisht. Mbasi u përshëndetëm miqësisht me Dr.Kallfën dhe shkëmbyem të rejat filluam të diskutojme për të semuret. Dr. Kallfa ishte i preokupuar dhe i shqetesuar për një pacient me anemi hemolitike të diagnostikuar me ablacion retinal, duke shprehur skepticizmin për diagnozën me të cilën ishte derguar nga poliklinika! Kërkoi opinionin time dhe unë pa humbur kohe e vizitova , duke hedhur mendimin për hematomë subretinale. Ai me një ”po”, sikur u çlirua nga ankthi e akordoi me mua. « Je dakort ta konsultojme kete rast të veçante me hematologun’, shtoi. « Plotesisht, u përgjigja unë, është e vetmja zgjidhje’. E menaxhoi shpejt dhe realizoi konsultën. Rasti nuk ishte i thjeshte, por diagnoza e saktë ndryshojë komplet taktikën therapeutike. Konsulta ishte interesante, mbas mjekimit të aplikuar hematoma u reduktua shpejtë e shikimi u restaurua. Menaxhimi klinik dhe kriteret e percaktimit të therapise në kooperim me specialistin përkates u bënë jo vetëm leksion experience.
Pasioni im si subspecialitet synonte studimin e investigimin e Glaukomës, për këtë qellim po shkoja në biblioteke pasi kisha porositur një traktat amerikan mbi kirurgjinë moderne të glaukomes, nga Akademia e Shkencave. Në hyrje të bibliotekes takova Dr. Kallfën me “Minerva Medica ” në doerë, biseduam për pak e u pershendetem. Mbasi e mora librin dhe e studjova diferencova interventin e goniotrepanacionit me lambo sclerale të Prof. J. Fronimopoulos. Fillova procedurën përgatitore dhe planin për aplikimin e tij. Dr. Kallfa jo vetëm më inkurajoi dhe më promovoi, por më dha mundesine ta aplikoj dhe tek disa pacientë, miqtë e tij. « Intervent i sigurtë dhe rezultativ që eviton komplikacionet e kirurgjisë tradicionale », nënvizoi Dr. Kallfa. « Rëndësi ka «të bësh mirë atë që duhet të bësh», kjo është filozofike , por nganjehere intensiteti i rutinës na rrëmben qetësinë’ shtoi ai. « Ose në origjinal “Fais bien ce que tu fais”, ndërhyra unë . « Më ktheve revanshin me aforizmin nga libri i Orison Marden që keni në bibliotekë” , tha ai duke qeshur.
Unë gradualisht me aplikimin prevalent të kesaj metode krijova experiencen time integrale, që u bë baza evolutive e një monografie medicale në dinamikë, për investigimin në glaukomë. Dr. Isufi mesa duket i informuar për kete, një ditë mbas vizitave në poliklinike, duke biseduar më tha : « Bravo, Soyez realiste, cherchez l’impossible»! Sheno në axhenden tende, nesër do të vijë ai miku im nga Çeprati, që ka vetëm një sy dhe atë me glaukomë, që e ke diagnostikuar ti. Ai i pafat është dhe i persekutuar, por kjo për ne mjeket nuk ka rendesi, eshte një i semure dhe duhet ndihmuar. Kam besim të plotë tek ty », më tha. Pastaj nën zë vazhdoi : « të pëlqeu mbrëmë në Tv filmi romantik «Doktor Zhivago» i Pasternakut. Çfarë realizimi kur gjerat e zakonshme lënë impresione të jashtezakonshme », dhe e treti veshtrimin e tij larg : « Njeriu është labirith, i mistershëm. Nuk ka analizë pa psikoanaliz » shtoi ai . « Frojd ? » e pyeta unë. « Dhe jo vetëm, por me sinkronicitetin e Jung e metafizikën e Kant” tha ai!
Një nga vlerat më të medha të ketyre figurave ishte aftesia për të parashikuar dhe detektuar diçka shume më parë se të tjeret. Erdhi dhe momenti që do të operoja mikun e Dr. Isufit në syrin e vetem, pergjegjesia ishte tepër e madhe. Atë dite unë shkova më heret në spital mbasi e vizitova të sëmurin, e qetesova dhe me menyren e komunikimit i bëra një lloj psikotherapie. Pas pak fillova operacionin më asistonte infermierja e sallës pasi Dr. Kallfa duhet të shkonte për vizita në poliklinike. Degjoja vetëm tiktakun e orës dhe tiktakun e zemrës time. Në atë çast dikush hapi me kujdes deren, ku nga maska dallova shikimin e Dr. Isufit, i bëra shenje me koke të futej brenda. Më ndiqte me syrin e tij observativ. Mbas disa minutash interventi perfundoi pa asnje problem. Pacienti i kënaqur na falenderoi , Dr. Isufi duke më shtrenguar dorën, në konfidens më tha : « Operacion fin dhe delikat, por pa traumatizim evident. Gjëja më me vlerë që mund të besh për kolegun nuk eshte vetem të ndash pervojen me të, por të explorosh dhe “të mbeshtetesh aftesite dhe talentin e tij “, u shpreh ai në menyre deklamative! « I nderuar Doktor, shtova une. Radhën tjeter koleg do të dekodojë filozofine e jetes në sensin të asaj mjekesore me finesë të tillë »
…Romanca e vjeshtës misterioze e vitit 1985 me nuancat e të verdëes dhe të kafes në sfondin e blerte kishte shtruar tapetin e saj. Këtë pejsazh atraktiv po e sodisja nga dritarja e dhomës së mjekut, kur u degjua zeri i Dr. Kallfës, të kerkonte pacienten nga Fieri ta sillnin në dhomen e ekzaminimit. Më pershendeti, ishte në një imazh elegant i veshur krejte në gri ku kontrastonte nje kravate ble saks , me një karficë dekorative.“Comme il faut », « Je futur në rol, i thashë, gati për interpretim’. Ai duke qeshur, shtoi : « Sot në skene do të jem unë …por jo vetëm, sepse ty të vlerësoj shumë’ . Në ate kohe hyri infermierja që mbante për krahu një vajze të re rreth 20 vjeç, me fytyre të deformuar si maskë, ku skicoheshin pasojat e renda të një djegje. Dr. Kallfa e vizitoi, i shpjegoi me imtesi për stadet e interventit që do të aplikohej dhe në vazhdim e fotografoi en face dhe profil Mbasi perfunduam viziten e pergjithshme u futem në operacion Vendosem që të kombinonim efikacitetin e anestezise lokale me anestezine parciale me Fentanyl e sedative. Për këtë kërkuam ndihmën e anesteziologes të kirurgjise, e cila me “anestezine dehese” e futi pacienten në botën e ëndrrave . Dr.Kallfa vari tek nje stativ skicen e parapregatitur si piktor i vertete, për të vazhduar si skulptor në atë operacion plastik komplex. Operonte në kapake per te korektuar entropionin (duke belbezuar motivin e një melodije klasike), ndërsa unë pranë paralelisht preparoja konjuktiven nga çikatriçet e shumta, në atë çast erdhi dhe dentisti kirurg i mirënjojtur Dr. LI. Gjidede, i cili do të preparonte lambon nga mukoza orale, që do të sherbente si graft autoplastike për të veshur me mantel konjuktivën palpebrale dhe atë bulbare. Ishte operacion i komplikuar dhe me veprime të kordinuara, pothuaj mbas tre oresh operacioni perfundoje pa probleme e me rezultat poziti. Koha do të konfirmonte shkallën e suksesit. Dr. Kallfa mbeti i kenaqur, dukej se ishte “maitre” i këtyre interventeve të repertorit të tij . Fiksoi përsëri në aparatin fotografik disa plane, mandej i dha këshillat e duhura per kete rast specifik kryeinfermieres Kur u futem në dhomë e urova dhe i thashë : « Sot ishit “aktor dhe dirigjent“ i vërtetë ». « Këto operacione kerkojne bashkepunim harmonik efiçient dhe sintonizimin e të gjithë mekanizmave të stafit’, sugjeroi Dr. Kallfa dhe telefonoi të sillnin një tortë si shprehje keëaqësie.
…Unë asnjehere nuk e diferencova kualifikimin intelektual nga kualifikimi shkencor profesional të cilin e konstruktova mbi triptikun e bashkepunimit kualitativ, me Dr.Kallfen per okulistiken klasike , me kliniken e okulisikes universitare per okulisiken moderne dhe me Dr.A. Aronin per ate premodernen dhe tranzicionale (duke investuar në experienca të ndryshme). Kështu ditët kalonin si pa kuptuar, miqësia dhe raportet e relatat tona bëheshin më të ngushta dhe më solide. Kur isha pranë tyre më dukesh vetja më utilitar, më i madh“ sepse ata me vizionin induktiv e kishin minimizuar diferencen e moshës ,e vetmja gjë që na ndante. Ata ishin në “asimetri me nivelin perreth dhe për më tepeë përbënin një ekseption“ . Por kur nuk më kishte shkuar ndërmend fakti që një ditë Ata nuk do të ishin më … Sot keëo figura eminente i perceptoj si imazhe ku kombinohen në mënyrë harmonike elemente filozofike të Platonit me humanizmin etik të deutologjisë së Hipokratit, ne shpirtin shqiptar kreativ, si një “aset tradicional”. Sepse specifikja në artin e mjekësisë autentike konsiston në karakterin komplex të hyjnores dhe natyrores, në korelacion harmonik e inseparabel!
Tek Ata fshihej në backstage “ bashkeexistenca e dramës me triumfin”, personalitete “pa tituj oficial” por me tituj suprem nga masa. Vizioni i tyre medical, devocioni dhe humanizmi me të cilin kuronin pacientet harmonizohej në një paralelizëm admirues kolegjial. Ata i dedikuan me afeksion njerezve, mjekësisë gjithçka me vlere si: mençurinë, kapabilitetin, abnegacionin por eskluzivisht “shpirtin human“, duke mbetur përherë si aset significant erudit!
Mjekë me influence dhe vlera akademike që vepres së tyre, si “ sinonim i një lirike profesionale ” i vendosën exelencën si autograf. “ Figura precioze emblematike që emëtojnë dritë dhe inspirojnë pa limit”…drite e cila inspiroi e stigmatizoi dhe vizionin tim! Një Faleminderit për ta në këtë memorial është inadekuate, insuficiente. Gratitude dhe apreciacioni do të mbeten eternal !
