Si Brindizi, qyteti i vogël me 80 mijë u “pushtua” nga 30 mijë shqiptarë,
Eksodi i paparë i shqiptaëve i 7 Marsit 1991 në brigjet Italiane
Autoritetet italiane u ofruan shqiptarëve 50 000 lireta secili dhe rroba të reja nëse ata do të ktheheshin në shtëpi
Viti 1991 është viti më i vështirë për shqiptarët. Ekonomia zero. Po afrohej zia e bukës. Të gjithë me sytë drejt perëndimit. Kur muri i Berlinit ra, më shumë se 4 mijë shqiptarë u nisën drejt ambasadave të huaja në Tiranë për të kërkuar azil politik. Shumë u sollën në Brindizi dhe që aty, në pak ditë, u nisën nëpër trena drejt Gjermanisë. Anija e parë Paniot Papa, me 141 shqiptarë mbërriti e para në mesnatën e 5 marsit. Situatë dramatike. 30 minuta më vonë, më shumë se 600 shqiptarë ishin në anijen “Alba”. Më pas një tjetër anije me 300 vetë. Në 7 mars 1991, erdhi ajo që nuk pritej. Dy anije prisnin në brigjet e Brindizit. Anija e parë “Liria” me 4 mijë persona në bord, anoncon për një tjetër anije. Kishin kaluar tre ditë në det, duke përfshirë fëmijët, pa ujë dhe ushqim. Askush më parë nuk kishte parë një gjë të tillë. Ndonjë refugjat hidhet në ujë sapo sheh brigjet. Ndihma e shpejtë gjendet në breg. Ambulancat lëvizin përgjatë qytetit. Dhe shumë anije militare apo peshkarexha që afrohen drejt brigjeve. Në harkun kohor të 30 orëve janë mbi 24 mbërritje anijesh në brigjet e Brindizit. Po cila ishte shifra e saktë e eksodit? Flitej për 20 mijë refugjatë, më pas shifrat ndryshojnë: Brindizi, qyteti i vogël me 80 mijë banorë është “pushtuar” nga 30 mijë shqiptarë, njerëz të lodhur, të uritur, të plagosur, pa një lek në xhep që nuk mund të përballonin një mars ende të ftohtë. Dhe të gjithë të zhgënjyer që bërtisnin pa zbritur ende nga anijet “Italia, Italia” dhe ngrinin duart për të përshëndetur me dy gishtat në shenjën e fitores, duke buzëqeshur të lumtur. Kishin mbërritur në tokën e premtuar, kishin gjetur “Amerikën” e tyre. Nuk iknin nga lufta, por ikin nga uria, sigurisht duke kërkuar një të mirë që nuk e kishin në Shqipëri: lirinë. Një situatë emergjence edhe për shtetin italian. Por Brindizi hapi dyert. Kryqi I kuq, ndihma e shpejtë, prefektura, madje edhe qytetarët u vinin në ndihmë shqiptarëve. Ishte një situatë solidariteti, ndihmë spontane.
Ajo që ndodhi në Brindisi kaloi për muaj e muaj. Edhe kur shumë familje u larguan nga qyteti nëpër kampe apo pjesë të tjera të italisë. Shumë u sistemuan në qytetin e Brindizit dhe sot janë italianë madje edhe komshij, pianist, teknikë, pra punëtorë. 8 marsi i po të njëjtit vit ishte edhe më i madh. Anija “Vlora”, mbërriti në portin e Barit. Të gjithë u mbyllën në stadium, nën qiell të hapur. (QuotidianoPuglia)
Më vonë
Gjatë ditëve të para të muajit gusht 1991 mijëra shqiptarë të arritur në portin perëndimor të Durrësit dhe portin jugor të Vlorës, me shpresën për të shkuar në bordin e anijeve që do të marrë ato në Itali.Më 8 gusht 1991, disa anije që mbante rreth 15.000 emigrantësh shqiptarë arriti të hyjnë në portin e Barit, Itali. Më 8 gusht 1991 rreth 10 000 shtetas shqiptarë në bordin e disa anijeve të detyruar nisën rrugën e tyre në portin e Barit në jug-lindje të Italisë dhe rreth 1 000 në portin e Otrantos. Për më tepër, 675 shqiptarë në bord të dy anije të tjera u përpoqën pa sukses në portet në Sicili, në Maltë dhe më vonë u kthye në Shqipëri. Të nesërmen, 8 mars 1991, higjiena nëpër anije ishte përkeqësuar deri në atë masë sa që ulja ishte e pashmangshme. Turmat e shqiptarëve u vendosën në kalata e portet italiane të presin ndihmë, e cila mori disa ditë për të arritur.Pas disa orë duke pritur në portin e Barit, autoritetet italiane lejuan shqiptarët të zbarkonin për arsye humanitare dhe i çuan ata në stadiumin La Vittoria Sports . Autoritetet italiane filluan riatdhesimin e detyruar duke përdorur avionë ushtarakë të transportit dhe tragetet, përleshjet shpërthyen mes policëve dhe shqiptarëve. Shqiptarët rrethuar vetëm në stadium refuzonin që të kthehen në vendin e tyre; rreth 300 prej tyre arritën të ikin. Autoritetet italiane u ofruan shqiptarëve 50 000 lireta (40 dollarë amerikanë) secili dhe rroba të reja nëse ata do të kthehen në shtëpi, mirëpo oferta nuk i tërhoqi shqiptarët, riatdhesimi i detyruar vazhdoi. Në rrjedhojë të këtyre ngjarjeve shkruhet: Pjesa më e madhe e shqiptarëve që vijnë në Itali janë duke pretenduar një jetë në kërkim për punë dhe që ikin ikin nga gjendja e dobët ekonomike në vendin e tyre. Dështimi për të riatdhesuar 7 000 shqiptarë të cilët arritën në mars 1991, si dhe thashethemet e një marrëveshje të emigracionit midis Shqipërisë dhe Italisë duhej për të inkurajuar këtë rrjedhë të fundit. Edhe pse riatdhesimi ishte i justifikuar ligjërisht, mënyra në të cilën është kryer operacioni ishte problematik. Shumica dërrmuese e shqiptarëve, u larguan nga vendi i tyre, sepse ata ndiheshin të “varrosur për së gjalli” atje. Ata shpjeguan se kur u përhap lajmi si flakë e tërbuar se ishte e mundur të largohen nga Shqipëria, kamionët u kapën dhe nxituan të sekuestrojnë , anijet, dhe ekipet e tyre për t’i detyruar të nisen në lundrim drejt Italisë. Deri në fund të dhjetorit të vitit 1991 më shumë se 200 000 shqiptarë u lënë vendin e tyre nga eksodi që filloi në korrik të vitit 1990.
3.
Mirëpo cila është kronologjia e emigrimit shqiptar në brigjet përkarshi,të shtetit me formën e çizmes?
Shekujt e 15 -16 shkruhet në një material të kësaj kohe. Shqiptarët ikën në Itali, kur Perandoria Osmane pushtoi trojet shqiptare. Këto emigrantë në shekullin e pesëmbëdhjetë dhe gjashtëmbëdhjetë dhe pasardhësit e tyre janë të njohur si “Arbëreshëve.” Sot në Italinë jugore, Sicili dhe Kalabri, këtu janë rreth 300.000 folës arbëresh dhe rreth 70 fshatra Albereshe (faqen italo-shqiptar). Perandoria Osmane pushtoi Shqipërinë për rreth pesëqind vjet.
Janar 1990: Ligji “Martelli” hyri në fuqi, duke mbyllur vendin të emigracionit të mëtejshëm. Ligji ishte një përpjekje për të kontrolluar dhe monitoruar emigracionin dhe kështu të hapë rrugën për fillimin e një sistemi të kuotave. Është përcaktuar se çdo emigrant – ligjor ose të paligjshme – që mund të provojë se ai ose ajo kishte ardhur në vend përpara fundit të vitit 1989 t’i jepet një leje qëndrimi dy vjeçar.
Korrik 1990: Mbi 4,000 shqiptarë kërkuan strehë në Itali (ligji Martelli u pezullua për të akomoduar 800 kërkuesit. Mars 1991: Zgjedhjet e para demokratike u mbajtën në Shqipëri, dhe diktatura socialiste e Alisë u shpërbë. 24.000 refugjatë shqiptarë mbërritën në Itali në hapësirë prej tri ditësh, dhe ligji Martelli u ndërpre sërish të japë azil.Prill 1991: Ministria për Komunitete italianët jashtë vendit dhe për Emigracionin u formua. Ministria që vendosi: shqiptarët që erdhën në mars në gjithë Italinë t’u jepej leje pune. 07-08 gusht, 1991: Më shumë se 15,000 shqiptarë u ankoruan në Bari dhe u takuan me skuadrat e ndërhyrjes së shpejtë. Ata u arrestuan në një stadium pa banjo. Helikopterët sollën nga jashtë ushqim dhe ujë. Shqiptarët u rebeluan dhe shkatërruan stadiumin. Pesë ditë më vonë u janë dhënë 40 $, dhe një T-shirt dhe pantallona të ri dhe u dërguan përsëri në Shqipëri (Ekonomist, Aug.17, 1991). Gjithsej, 17,466 shqiptarë u dëbuan gjatë javës së tretë të gushtit 1991 (Economist, 17 gusht, 1991
Janar 1997: skemat piramidale financiare shqiptare u shembën. Në protestat politike që pasuan depot e armëve u plaçkitën. Rebelët morën kontrollin mbi qytetet në jug të Shqipërisë. Vendet perëndimore përdorën taktikat ushtarake për të tërhequr shtetasit e tyre. Itali, duke parashikuar një fluks të shqiptarëve, në rritje patrullë kufitare dhe kërkoi që Komuniteti Evropian për të adresuar krizën në Shqipëri. Mars 1997: Italia krijoi një patrullë të vështirë në Adriatik. Shqiptarët që arritën në Itali me mund provuan se ata do të jenë në rrezik të madh po të kthehen në Shqipëri. Të premten e mirë një anije shqiptare, Kater i Radës, u mbyt pas përplasjes me një anije patrullimi italiane. Tetëdhjetë shqiptarë u vranë.
Pa përfundim
Ç’ndodhi mes kësaj ikje? Shumë mbetën në kanalin e Otrantos.
Kështu ëndrra për një truall të ri, perëndimin e shpresës, mbeti dhimbje, mbeti kujtim i shndërruar tash në rrëfim. Për ata,që si varr u mbeti deti, streha e fundme e tyre vendi ku ish ngjizur dhimbja , gëzimi, dëshpërimi, ëndrra, frika, dhe vdekja në fund. Kështu,kujtimet e dhjetëra shqiptarëve, që i mori deti,vijnë tek ne dhe mbijnë përherë të reja në tokën e shpirtit tonë. Një lutje prano ti udhëtar i detrave, aty hidh një lule, se për të mbritur këtu në vendin tënd, ata rrugët i shtruan me gjak. Deti ua lau qefinët e vdekjes, i mbështolli deti, i mbuloi në krahët e tij, në fundin e tij, dhe nga dhimbja gërryhen brigjet ngadalë, derisa të treten, deri sa të mos mbetet asnjë dëshmitar okular, që të dëshmojë, kundër detit, absolutisht. Ja njohim fajet detit sigurisht, prandaj mbi të rëndojnë fajet e krimit sigurisht.
