/Gazeta TELEGRAF
Melodi e re, avaz i vjetër
Dy vjet pas zhvillimit të zgjedhjeve lokale 2019, Gjykata Kushtetuese merr vendim për të kërkuar opinionin e Komisionit të Venecias. Gjykata Kushtetuese e përligji vendimin e saj për të kërkuar opinionin e Komisionit të Venecias lidhur me vlefshmërinë ose përsëritjen e këtyre zgjedhjeve si një “vendim të ndërmjetëm”, që mbështetet në ndryshimet ligjore në kuadër të reformës në drejtësi. Në një deklaratë zyrtare, Gjykata Kushtetuese argumenton se, vendimi saj që Komisioni i Venecias të jetë amicus curiae, në shqyrtimin e kësaj çështjeje, është e ndërmjetme, pasi në morinë e çështjeve të trajtuara që nga rifunksionimi i kësaj gjykate, ky është rasti i vetëm që ajo po e përdor këtë instrument. Amicus curiae – është një term ligjor nga latinishtja që përdoret për institucione ose individë të paanshëm në një çështje të veçantë gjyqësore, që ofrojnë asistencë ndaj një gjykate me informacion dhe ekspertizë. Deklarata vë në dukje që “Gjykata Kushtetuese i është drejtuar edhe më parë Komisionit të Venecias, si një organ i specializuar i Këshillit të Evropës, që ka ekspertizë të thelluar në të drejtën kushtetuese dhe një kontribut të çmuar në veprimtarinë e kësaj Gjykate në çështjet me rëndësi të veçantë”.
Melodi e re, avaz i vjetër
Vlefshmëria ose përsëritja e Lokaleve 2019, duket se bën pjesë në këto çështje për faktin se në Shqipëri ndaj saj, ka një ndjeshmëri të lartë politike. Çështja e Lokaleve 2019 u shfaq kur Presidenti Meta, anuloi dekretin e tij presidencial për zhvillimin e tyre më 30 qershor 2019 dhe nxori dekretin për zhvillimin e tyre më 13 tetor të atij viti. Anulimi i datës së Lokaleve 2019 nga Presidenti Meta, u bë në kushtet kur opozita e drejtuar nga PD, kishte dalë në shkurt nga Parlamenti dhe për pesë muaj, deri në qershor, kishte zhvilluar mbi 10 protesta për të rrëzuar qeverinë Rama. Ajo kishte deklaruar që nuk do të merrte pjesë në Zgjedhjet Lokale 2019 dhe kishte paralajmëruar mosbindje civile dhe trazira. Por zgjedhjet u zhvilluan në datën e dekretuar, më 30 qershor, pa pjesëmarrjen e opozitës. Ato u fituan nga PS në 60 bashki nga 61 që ka gjithsej Shqipëria. Komisioni i Venecias e dha opinionin e tij në tetor të vitit 2019 lidhur me dekretet presidenciale, kur atë ia kërkoi Parlamenti, që ndërmori nismën për shkarkimin e Presidentit Meta, për “shkelje të Kushtetutës”, si pasojë e dy dekreteve presidenciale, të përmendura më sipër. “Anulimi i zgjedhjeve vendore mund të bëhet vetëm në kushtet e një situate emergjente, e madje dhe në një situatë të tillë, nevojitet një bazë specifike ligjore. Bojkoti i zgjedhjeve nga partitë politike, nuk mund të pengojë zhvillimin e zgjedhjeve të rregullta. Përndryshe, këto parti, do të merrnin fuqinë për të penguar plotësisht çdo palë zgjedhje” u shprehën dy vjet më parë ekspertët e Komisionit të Venecias. Por anulimi i datës së zgjedhjeve dhe dekreti për një datë tjetër, përbënte sipas Komisionit të Venecias ”tejkalim të kompetencave kushtetuese nga Presidenti Meta, por jo një akt për shkarkimin e tij”.
Amicus curiae – distancim i GJK apo forcim besimi tek publiku?
Tani Gjykata Kushtetuese i kërkon përsëri opinion Komisionit të Venecias. Kësaj here për vlefshmërinë ose përsëritjen e Lokaleve 2019. Shoqata e Bashkive, një shoqatë jo qeveritare, e drejtuar nga Voltana Ademi, kryetare e bashkisë së Shkodrës, e vetmja kryetare e PD-së, e mbetur në këtë post nga zgjedhjet lokale 2015, kërkon që Gjykata Kushtetuese të gjykojë Lokalet 2019 nëse janë të vlefshme apo të pavlefshme. Ky gjykim nuk mund të ndodhte më parë pasi Gjykata Kushtetuese nuk ishte funksionale për shkak të mungesës së gjyqtarëve nga dalja e tyre jashtë sistemet prej vettingut. Në mes të kësaj jave, pas një seance gjyqësore prej nëntë orësh, Gjykata Kushteuese mori vendimin që t’i kërkohet Komisionit të Venecias, të bëhet amicus curiae për këtë çështje. Ky vendim u prit me kritika nga ekspertë dhe opinionistë të pavarur vendas. Sipas tyre një vendim i tillë është pasojë e distancimit të gjyqtarëve kushtetues nga përgjegjësia për të njohur ose jo vlefshmërinë e Lokaleve 2019. Por të tilla opinione kanë ngjallur shqetësimin e Gjykatës Kushtetuese. Në deklaratën e saj zyrtare Gjykata Kushtetuese i quan qëndrimet dhe opinionet kritike “jo konstruktive, pasojë të keqinterpretimeve dhe keqinformimit”. “Çështja mbi procesin zgjedhor të 30 qershorit 2019 është e një natyre unike dhe këshillimi me organe të specializuara, u konsiderua i nevojshëm nga Gjykata Kushtetuese” theksohet në deklaratën zyrtare të kësaj Gjykate. Kjo deklaratë thekson që “debatet jokonstruktive të ditëve të fundit, jo vetëm që nuk i shërbejnë klimës se besimit ndaj Gjykatës Kushtetuese, por, përkundrazi, mund të perceptohen si përpjekje për ta përfshirë Gjykatën Kushteuese në debate me ngjyrime politike, të veshura me petkun e diskurseve juridike për të paragjykuar vendimmarrjen e Gjykatës Kushtetuese me themelin e çështjes, për të ndërhyrë në pavarësinë e saj,” thekson Gjykata Kushtetuese, në deklaratën e saj zyrtare. Gjykata Kushtetuese ve në dukje “rëndësinë e respektimit të pakushtëzuar të vendimeve të saj dhe shpreh besimin se ushtrimi i veprimtarisë të kësaj Gjykate në një klimë besimi, nga kushdo i shërben forcimit të autoritetit të saj, si organ kushtetues i pavarur”.
Reagime nga Presidenti Meta
Presidenti Meta ka reaguar pas vendimit të Gjykatës Kushtetuese për të kërkuar këshillën e Komisionit të Venecias, duke postuar në median sociale një video, ku i cilëson votimet në zgjedhjet lokale të 30 qershorit, votime moniste. “Në votimet moniste të 30 qershorit 2019 shqiptarëve, ju mohua e drejta e zgjedhjes mes alternativave, duke shkelur dhunshëm demokracinë, Kushtetutën dhe parimin themelor të ekzistencës së Evropës së Bashkuar ku duam të bëhemi pjesë. Kurrë më, votime moniste në Shqipëri!” Në video vihet në dukje që në 35 bashki u votua vetëm për një kandidat. Gjykata Kushtetuese do të marrë edhe vendimin për shkarkimin ose jo të Presidentit Meta, pas vendimit të Parlamentit në fillim të këtij muaji për ta shkarkuar atë për “shkelje të rënda të Kushtetutës, nxitje të dhunës duke u mbështetur tek partitë opozitare dhe cënim të marrëdhënieve me partnerët strategjikë të Shqipërisë.”
