Masat e forta shtrënguese për parandalimin e koronavirusit paralizuan hallkat e ekonomisë
Anketa: 65% e bizneseve i thonë jo investimeve nga frika, duke çuar ekonominë në kolaps
-INVESTIMET
Nisur nga situata e vështirë në të cilën u gjendën:
6 5 % e bizneseve kanë ndërprerë investimet e reja
2 1 % nuk kanë pasur ndikim në zhvillimin e investimeve dhe projekteve të reja
1 4 % nuk janë deklaruar
-Parashikimi për të ardhmen dhe shpenzimet
Në një situatë ku rimëkëmbja po ndodh me hapa të ngadaltë, biznesi duhet të gjej metoda alternative me qëllim përballimin e shpenzimeve për vijimësinë e aktivitetit. Në këtë kuadër bizneset kanë deklaruar:
6 4 % do të përdorin kursimet dhe burimet e tyre
2 1 % do ti drejtohen kreditimit
1 5 % do të bëjnë reduktim shprenzimesh
Masat e forta shtrënguese për parandalimin e koronavirusit paralizuan disa nga hallkat e ekonomisë, duke ngritur një problem paralel me atë shëndetësor. Situata e pandemisë ka ndikuar dhe po vazhdon të ushtrojë ndikimin e saj në çdo aspekt të jetës së individëve, e në veçanti në aspektin ekonomik. Ndikimi i drejtpërdrejtë në aspektin ekonomik u ndie kryesisht si pasojë e vendosjes së regjimit të karantinës, i cili u shoqërua me pezullimin e shumicës së aktiviteteve ekonomike të bizneseve.
Anketimi është i bazura n të dhënat e marra nga operatorët e rrjetit tregtar të mallrave të konsumit në vend si: Tregti me pakicë në shkallë vendi; Distributorëve në shkallë vendi, që furnizojnë rrjetin tregtar; Prodhues vendas që furnizojnë rrjetin tregtar duke nxjerr në pah pasojat e rënda të pandemisë të shkaktuar te sipërmarrjet. Në këtë kuadër të dhënat në këtë material paraqesin një panoramë më të gjërë të pasojave të pandemisë tek i gjithë zinxhiri tregtar i mallrave të konsumit në vend . Të tilla si rënia e xhiros, mallrat që mbetën stok(skadencat), konsumi dhe klientela, problemet me punësimin.
Efektet negative të kësaj situate janë evidentuar nga treguesit kryesorë makroekonomikë si: rritja e papunësisë, ulja e PBB, ulja e eksporteve. Rënie drastike të xhiros, ku 57 % e subjekteve të anketuar deklaruan rënie mestare në masën 30% të nivelit të xhiros krahasuar me të njëjtën periudhë një vit më parë Bizneset janë pesimiste lidhur me rikthimin në normalitet.
Në këtë studim nga “Bashkimi Tregtar i Shqipërisë” do të paraqitet situata aktuale e bizneseve shqiptare duke analizuar disa aspekte: ndikimin e pandemisë (karantinës) në aktivitetin e tyre ekonomik, ndikimin e politikave lehtësuese të qeverisë te bizneset, perceptimin që këta të fundit kanë lidhur me efektivitetin e këtyre politikave, si dhe pritshmëritë e bizneseve mbi të ardhmen e aktivitetit të tyre. Në lidhje me pritshmëritë në të ardhmen 65% e subjekteve të anketuara deklarojnë se nuk do mund të investojnë pasi bizneset nuk janë optimiste që do t’i rikthehen normalitetit.
Niveli i xhiros (periudha Mars-Prill)
Përhapja e COVID-19 në vend u shoqërua me masa kufizuese, të cilat patën një ndikim thelbësor në mbarëvajtjen e aktivitetit të biznesit në vend. Në këtë kuadër operatorët e rrjetit tregtar u përballën me një kërkesë të shtuar të konsumatorëve për një kategori produktesh e cila çoi në rritjen e nivelit të xhiros për periudhën Mars 2020, ku 57.1% e bizneseve deklaruan rritje të xhiros me rreth 40% krahasuar me të njëjtën periudhë një vit më parë. Nga ana tjetër bizneset aktiviteti i të cilave u ndalua/kufizua, u përballën me rënie drastike të xhiros krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë, ku 35.7 % deklaruan rënie mesatare prej 30%. (Tab 1: Niveli i xhiros për periudhën Mars 2020 krahasuar me Mars2019)
Periudha Prill 2020 e cila u shoqërua me masa të rrepta me qëllim parandalimin e përhapjes së COVID-19, u shoq ërua me rënie drastike të xhiros, ku 57 % e subjekteve të anketuar deklaruan rënie mestare në masën 30% të nivelit të xhiros krahasuar me të njëjtën periudhë një vit më parë, pavarësisht se një pjesë e tyre kishin përjetuar një rritje të xhiros vetëm gjatë muajit Mars 2020.
Parashikimi për vitin 2020 në tërësi
Situata në vend dhe hapat e ngadaltë drejt përmirësimit duket se kanë ndikuar edhe në parashikimin e bizneseve për xhiron vjetore të vitit 2020 në tërësi. Në këtë kuadër 64.2% e pjesmarrësve në anketë deklaruan se nisur nga situata në vend presin rënie të xhiros vjetore me mesatarisht 23 %. Konkretisht, në varësi dhe të kufizimeve sipas llojit të aktivitetit, janë përftuar këto përgjigje lidhur me ndryshimet në xhiron e parashikuar vjetore për vitin 2020, krahasuar me vitin 2019 .
aktivitete ekonomike plotësisht të lira për operim kanë deklaruar një rënie prej 12.1 %;
aktivitete ekonomike të cilat kanë vepruar pa kufizime lëvizjesh/oraresh nga 1
Qershor 2020 kanë deklaruar një rënie prej 15.5 %;
aktivitete ekonomike të cilat kanë vepruar pa kufizime lëvizjesh/oraresh nga 23
Qershor 2020 (përfundimi i Gjendjes së Fatkeqsisë Natyrore) kanë deklaruar një rënie prej 19.3 %
Nga përpunimi i të gjitha përgjigjeve rezulton se operatorëve tregtarë do t’i nevojitet minimalisht një periudhë mesatare 4 mujore pas datës 23 qershor, që të arrijnë nivelin e shitjeve (xhiros) të njëjtë me periudhën e vitit të mëparshëm.
Problematikat kryesore përgjatë pandemisë
Ndër të tjera, situata u shoqërua gjatë muajve të Gjendjes së Fatkeqësisë Natyrore, si dhe përtej saj me disa problematika të cilat kanë ndikuar në mbarëvajtjen e aktiviteteve biznesore.Problematikat kryesore që prej fillimit mbeten ato të lidhura me paqartësitë mbi masat dhe protokollet e detyrueshme, si dhe kostot shtesë të tyre, e hasur si problematikë nga 64.2% e subjekteve të anketuara.
box
Stoku; mallrat në rrezik për të skaduar
Paqartësia e situatës në nivel rajonal dhe global, dhe kufizimi i veprimeve në pikat doganore të shteteve të ndryshme, rishikim i niveleve të eksporteve nga një sërë shtetesh e shtynë qeverinë të ndërmerrte hapa për përballimin e situatës. Akti Normativ Nr.8, Dt. 24.03.2020 ndër të tjera parashikonte për operator ët e biznesit ushqimor dhe ata që veprojnë në fushën e farmaceutikës detyrimin për të siguruar stok të mjaftueshëm për 3 muaj. Në këtë kuadër 21% e subjekteve deklaruan vështirësi në sigurimin e sasisë së stokut të nevojshëm.
Problematika për sigurimin e masës së stokut
Kjo problematikë është ndikuar edhe nga jetëgjatësia e produkteve, pasi për produktet me jetëgjatësi të shkurtër ka qenë më e vështirë të sigurohet sasia e mallit e nevojshme sipasparashikimeve të Aktiti Normativ Nr. 8.
Klasifikimi i produkteve stok (n ë magazin ë) n ë kuptim t ë skadenc ës
Gjatë Gjendjes së Fatkeqsisë Natyrore, gjithashtu ka patur një kthim të produkteve nga aktivitetet e mbyllura (bare, restorante, etj).Nga të dhënat e marra vlera mesatare e produkteve të kthyera tek distributorët furnizues të sektorit Horeca ka qënë rreth 2.9 milionë lekë.
Konsumi dhe klientela
Ndryshime të shumta ka patur edhe në kërkesën e produkteve që janë konsumuar nga popullata/ klientët.
Në këtë kuadër:
– 35.7% e Operatorëve Ekonomikë të anketuar kanë deklaruar se fokusi i konsumatorit këtë periudhë është përqënduar tek ushqimet e shportës.
-64% deklaruan se ka rënë deri 80% ose stopim për produkte të caktuara (kryesisht pije
alkoolike).
-57% kanë deklaruar rritje të çmimeve (rritje mesatare prej 8%) kundrejt 36% që kanë deklaruar se nuk ka ndryshime në çmime.
-7% kanë deklaruar se ka pasur rënie të çmimit për produkte të caktuara krahasuar me të
njëjtën periudhë një vit më parë ( rënie mesatare prej 10%)
Produkte çmimet e të cilave janë rritur
Pandemia solli ndryshime edhe në numrin e klientëve …
50% kanë deklaruar rënie të numrit të klientëve (rënie mesatare prej 32%).21.4% nuk kanë deklaruar ndyshime në klientelë megjithatë deklarojnë ndryshime në frekuencat e blerjes.7% kanë deklaruar ndryshim të numrit të klientëve dhe vlerës mesatare të kuponit, ku: 35.7% deklarojnë se vlera mesatare e kuponit është rritur. (rritje mesatare 51%)21.4% deklarojnë se vlera mesatare e kuponit është ulur ( rënie mesatare prej 17%)
Punonjësit dhe ndryshimet në shpenzime
Pavarësisht situatës së vështirë të krijuar, OE deklaruan se mesatarisht 79% e punonjësve kanë qënë në postet e punës dhe vetëm 21% kanë punuar nga shtëpia. Këto shifra lidhen edhe me faktin se subjektet e marrë në shqyrtim operojnë kryesisht në fushën e distribucionit dhe shitjes me pakicë të produkteve ushqimore dhe të higjenës, aktivitete të cilat u lejuan të vepronin gjatë periudhës së pandemisë. Lidhur me këtë çështje shumë operatorë janë përballur me mosparaqitjen e punonjësve për një sërë arsyesh, të lidhura kryesisht me frikën për shkak të situatës dhe kufizimet në mënyrat e transportit
Probleme me mosparaqitjen e punonjësve
Njëkohësisht pandemia ka detyruar Operatorët të ndërmarrin një sërë masash për të përballuar pasojat e saj. Në këtë kuadër, te ato subjekte të cilat kanë qënë me aktivitet te kufizuar ësht ë v ërejtur nj ë ulje t ë pagave rreth 10% p ër punonj ësit dhe 20% perpozicionet drejtuese.
Subjekte që kanë deklaruar ulje të pagave (mesatarisht)
Gjithashtu gjatë pikut të pandemisë, janë raportuar këto të dhëna mbi largimet nga puna, të cilat përfaqësojnë si punonjës të larguar me dëshirë për shkak të situatës, përfundime të marr ëdhënieve të punës dhe të tjera largime në mënyrë të përkohëshme apo të përhershme.