U bë i pesti vit radhazi që kompozitori Rubin K. punonjës i shtëpisë së kulturës në B. merrte nga komisioni i vlerësimit të këngëve konkuruese për në festival, të njëjtën përgjigje që tani e kishte mësuar përmendësh: E studiuam me kujdes këngën që na keni dërguar dhe duke u falenderuar sinqerisht për pjesëmarrjen, jemi të detyruar t`u bëjmë me dije se ajo nuk fiton, pasi juve u mungon talenti i duhur. Rubini i dëshpëruar në kulm, pasi shau si mundi me vete ata të komisionit, e ndau mendjen se këmbëngulja e tij për të marrë pjesë në festival ishte e kotë. Madje ata dhe të fyenin. Ta thoshin pa pikën e gajles se je i pa talentuar. Dallkaukët! Ata ndofta as që ia kishin hedhur fare sytë këngëve konkuruese dhe i përcaktonin këngët fituese sipas njohjes. Rubinit plasja i vinte, por s`kishte ç`të bënte. Si i kaloi mërzitja e parë, një ditë, vendosi t`u punonte një rreng atyre trumykurve të komisionit. Donte edhe t`i vinte në provë, për të vërtetuar hamendjet e tij për punën e tyre të papërgjegjëshme, madje dhe të pa ndershme, por dhe të hakmerrej, për shpërfilljen e përçmimin që ata kishin për artistët e qyteteve të vogla ose të provincës, siç i quanin ata. Kur mësoi në shtator për afatet e pranimit të këngëve konkuruese të festivalit pasues, shkoi në shtëpinë e kulturës dhe çfletoi në arshivë, gjersa gjeti krijimtarinë e Bethovenit, këtij mjeshtri që nga fundi i shekullit të tetëmbëdhjetë qe kthyer në Vjenë “për të marrë shpirtin e Mozartit nga duart e Haydnit”. Pa aty shumë nga krijimet e këtij kollosi që në gjithë ato që la pas, nuk i kishte lejuar vehtes asnjë gabim. Sa kujtime nga koha e shkollës i sollën ato sonata për piano, ato koncerte, kuartete dhe uvertura. Në veshë i kumbonin gëzueshëm, tinguj madhështorë plot romantizëm. – Jo këto jo – tha me vete. – Duhet diçka tjetër, se këto ndofta do u kujtohen atyre merhumëve. – Dhe u ngazëllye kur pa “Fidelion”, të vetmen operë të Bethovenit – Kjo po – mendoi – Nuk është vënë asnjëherë në skenë tek ne. Gjithmonë e kishte ngacmuar mrekullia e kësaj opere që kishte marrë formën përfundimtare pas përpunimit të dytë nga autori, në vitin 1814 dhe që kishte për libretist Joseph Sonnlethner. Dhe aty për aty u kujtua se tek gruaja e të burgosurit politik, fisnikut Florestan, shihte diçka të përbashkët me gruan besnike të Kavaradostit, Floria Toskën tek opera me emrin e saj. Por dhe “Fidelio”, emrin në origjinal “Leonora” e kishte. Edhe don Pizarro, drejtori i burgut, i dukej si togeri dinak Skarpia. Vetëm akti final ndryshonte: Kavaradostin e vranë, kurse Florestanin e shpëtoi ardhja e ministrit. Rubini e mori këtë partiturë dhe si zgjodhi aty një arie që të magjepste me bukurinë dhe ndjeshmërinë e saj, e kopjoi në dy fletë pentagrami me shumë kujdes. Sipër i vuri titullin “Mjaft gënjyet more shokë”. Në të vërtetë, me këtë pjesë ai nuk kishte sesi të mos pranohej në konkurs nga antarët e atij komisionit të ministrisë së Arsimit dhe Kulturës. Madje po të tregoheshin pak të vemendshëm, edhe do të qeshnin me shakanë e tij. Por do të qeshnin në qoftëse do ta shqyrtonin pjesën që ai u kishte çuar. Në të kundërtën, siç shpresonte Rubin K. do të krijohej një situatë e turpëshme dhe vetë ata do të bëheshin qesharakë. Ama dhe ai kusur nuk do t`u linte. Ku të mundëte do i diskreditonte. Debilat! Pastaj, si shkroi dhe emrin e tij, i palosi ato dy fletë, i futi në një zarf të madh dhe e postoi rekomande. Priti nja një muaj, se aq vononte zakonisht ardhja e përgjigjes dhe një drekë, kur u kthye në shtëpi, gjeti mbi tavolinën e bukës një zarf të madh që kuptoi se ishte përgjigja e komisionit të këngëve përzgjedhëse. Zarfi zyrtar, me ato gërma të shtypura në makinë shkrimi dukej mjaft serioz, por të shohim se ç`do të ketë brenda. Rubin K. i rrahu fort zemra dhe veç kurreshtjes e pushtoi një si ankth që vjen zakonisht kur na mundon pyetja “Po sikur?” Megjithëatë, e hapi zarfin pa u ngutur dhe sa nuk bërtiti nga kënaqësia kur lexoi të njëjtën përgjigje dhe kuptoi se loja e tij kishte funksionuar më së miri. Në letrën që i dërgonin ata teveqelët e komisionit, pas falenderimit të njohur për pjesëmarrjen, konfirmonin se kënga e dërguar, nuk pranohej, pasi “me keqardhje detyrohemi t`u themi se juve u mungon talenti.” Rubin K. qeshi me vehte. E shoqja që e dinte se ai përherë kur lexonte përmbajtjen e letrave të tilla mërzitej, mendoi se ai kishte fituar. Prandaj gati iu hodh në qafë duke thënë: – Ta pranuan më në fund! – Më shumë se kaq. – u përgjigj Rubini dhe pa humbur kohë, gati duke fluturuar, doli nga shtëpia. Duke e lënë të shoqen të habitur, ai e mbajti vrapin në zyrë. Mori një letër të bardhë dhe shkroi në makinën e tij të shkrimit: “Shoku ministër i Arsimit dhe Kulturës! Si përgjegjësi kryesor për ecurinë e artit dhe kulturës në vendin tonë, desha t`u vë në dijeni për sa më poshtë: Që mua si kompozitor më mungon talenti, këtë e di shumë mirë nga përgjigjet që për pesë vjet më ka kthyer komisioni i vlerësimit të këngëve konkuruese për në festival i cili funksionon pranë asaj ministrie. Por që ky talent i mungonka edhe kompozitorit më të shquar të të gjitha kohrave, Ludvik van Bethovenit, këtë e mësova sot. Por që ta mësoni edhe ju këtë çudi, po u dërgoj një kopje të partiturës me një arie nga opera e famshme e tij “Fidelio”, me të cilën unë guxova të bëj një shaka të vogël e të pazararshme, duke i vënë emrin tim dhe përgjigjen që më ktheu ai komisioni juaj.
Me shumë respekt
Kompozitori
Rubin K.
P.s.
Ndofta këta vartësit tuaj, varrmihësit e artit tonë, ashtu si i pashpirti don Pizarro, presin ardhjen tuaj që të shpëtojnë njëherë e mirë Florestanët e provincës.”
Merret me mend se ç`bëri ministri që kishte qëlluar burrë me mend, me anëtarët trutharë të atij komisioni.
