Suplementi Pena Shqiptare/ Namik Selmani: Mosha e dashurisë

205
Sigal

 

Etyd lirik nga Berati

 

Një ditë dy burra të moshuar, por dhe shumë të mençur, ishin ulur pranë lumit të Osumit dhe pyesnin njëri-tjetrin. I thoshte njëri: “Kur ka lindur njeriu i parë, vëllai im? Kur nisi të bëlbëzojë fjalët e para e cilët qenë ato fjalë? Kush i dëgjoi ato fjalë veç maleve e lumenjve? Veç gurëve e fijeve të barit që ulnin kokat e brishta prej një flladi që frynte në luginë??” I thoshte tjetri: “Po dashuria kur lindi, more miku im i mirë? Kush e krijoi atë? Ç’ditë ishte? Ishte mëngjes apo mbrëmje? Apo një natë e pambaruar kur njeriu kërkon pak dritë që të hedhë tej tmerrin e verbërisë së tij? Pse e krijuan ata? Nuk iu mjaftonin njeriut ilaçet e shumëllojshme që kishin krijuar paraardhësit e tyre për të shëruar sëmundjet e tij të panumërta ?” Të çuditshëm vërtet pleqtë e lagjes sime! T’i quaje të papunë, edhe mund të gaboje. Bisedonin me aq zjarr sa kafetë e tyre po ftoheshin e, ata i harruan fare. Për besë, i harruan. Pyesnin e i jepnin përgjigje njëri-tjetrit. Me aq sa mundnin. Me aq sa dinin. Se helbete, ata nuk ishin më të diturit. Ishin aq të ditur sa të dëgjonin të tjerët e të thonin se nuk i dinin të gjitha gjërat që shihnin, dëgjonin e preknin. S’e kuptuan se mes tyre kishte ardhur dashuria. Si një fjongo që një ditë ngjitet në flokët e një vajze për t’ia bërë më të bukur flokët e fytyrën e saj kur ajo shkon në takim apo në dasmën e saj të ëndërruar…. Secili si pa dashje nisi të kujtojë babain, gjyshet e gjyshërit të nënës e të babait, të kujtonin stërgjyshërit që ishin aq të shumtë sa ata mund të mos ua dinin as emrat …. Ishin harruar pak nga tërë ato ujëra që kishte sjellë Osumi në tërë shekujt e tij. Dhe nisën më tej të merrnin ca këngë të vjetra që i kishin mësuar pikërisht prej këtyre pleqve të urtë që, edhe pse nuk kishin bërë asnjë ditë shkollë, (se mos ishte faji i tyre), ishin si ca profesorë të rreptë muzike, pikture, filozofie. Me librat e djemve të tyre, ashtu si tespihet e pleqve, i shfletonin shpesh librat, ia hapnin fletët si ca dhomëza të bukura që i kishin parë për herë të parë ose që nuk i kishin parë kurrë, por iu kishin besuar miqve (ish koha kur besohej njeriu). Ca profesorë që nuk harrohen lehtë më tepër për rreptësinë e tyre se sa për butësinë e kadifenjtë të shpirtit të tyre që e fshinin thellë si ca sende të florinjtë që gratë e shtëpisë, nënat apo gjyshet e gjalla i fshehin në ca vende të çuditshme, nën rrobat e nusërisë që dukeshin si ca pasaporta me të gjithë identitetet dhe me amanetin e madh që dikur t’i mbanin në flokë, në duar mbesat…. Ata burra vërtet s’dinin të bënin politikë në ca oda, në tribuna, në faqet e gazetave apo në faqet e internetit, po më tepër bënin punë, punë, mbillnin vreshta e hapnin brazda….Bënin dhe fëmijë dhe nganjëherë me shpotinë e moshës, bënin një lloj gare se kush kishte më tepër fëmijë, nipër, stëernipër e stërmbesa. Se pragu duhej rinuar. Pa nisën të hidhnin edhe një valle ku njëri kërcente në gjoksin e tjetrit. Kush i pa atë ditë marsi me diell, nuk tha se ishin të marrë. Jo. Jo. I njihnin të gjithë e fjalën e tyre donin që ta dëgjonin kur të ishin pak të lodhur nga puna e hallet. Thanë se midis tyre kishte ardhur Dashuria, e cila ishte zgjuar nga një gjumë shumë i lehtë. Si një gjumë nëne. Po ishte një Dashuri e re. Një Dashuri që ngjante me një burim, dikur të fjetur por që zgjohej vrullshëm me ata damarë të blertë. Edhe në fshatrat prej nga kishin ardhur të dy burrat, kishte mjaft burime të tilla. Më i madhi ishte Burimi i Izetit. Mbi pasqyrat cipërrënqethura të ujërave të tyre kishin ndalur fëmijët e vegjël kurrizdjersitur, pas një loje më të gjatë se i kishin porositur nënat. Një çift i sapodashuruar kishte parë në ato pasqyra puthjen e tyre të parë, pak sa të trembur nga gjuha e burimit. Kishin pirë udhëtarët e qyteteve të largëta, pa e ditur se kush e kishte zgjuar atë burim. Po një gjë e kishin të sigurtë: Ishte Dashuria për njerëzit që e kishte zgjuar nga ai gjumë i nëndheshëm atë krua. Që e mbante të tillë edhe në ato mote. Që do ta mbante edhe pas vdekjes së tyre fizike. Si një Memorial të ri Dashurie për veteveten, edhe pse tërë jetën, asnjëherë nuk u mburrën për djersën e tyre të ndershme. E të futeshe në çadrën e kësaj dashurie nuk kishe nevojë të pyesje për moshën. Joo! Jooo. Kurrë të mos pyesje! Asnjëherë nuk do ta gjeje të saktë. Dashuria ishte kaq e vjetër sa asnjë prej tyre nuk e mbante mend se kur kishte lindur… Bisedonin burrat e mençur e kujtuan se në Kodrën e Diellit, pranë malit më të lartë të krahinës së tyre, ishte ende një man me ca kokrra të mëdha e të kuqe që mbante si në një sofër të gjithë fëmijët e fshatit sa herë vinte maji. Po si s’mbaronte ai man!? Pa dyshim një njeri me moshën e Dashurisë e kishte mbjellë atë man ku duart e stërnipërve të zgjateshin me maja të gishtërinjve të tyre hollakë plot gëzim fëminor nëpër degët e blerta, edhe pse nuk ia dinin emrin kopështarit. Pyesnin të dy e fjala iu shkoi te muret e larta të kështjellave dhe themelet e tyre të forta e të thella … Shumë miqësisht i thanë njëri-tjetrit se i kishin te djersa e mjeshtërve ishte Dashuria për Atdheun e lirë, dashuria për artin e gdhendjes. Dhe nuk debatuan aspak. Ku janë sot ata ? Mos i kërkoni dot? Asnjë varr prej tyre s’do ta gjeni që, në vend të përkëdheljes së kallove që të lë guri i rëndë, t’u përkëdhelni ndonjë fije bari të hazdisur nga koha… Kanë mbetur vetëm muret që janë jeta dhe vdekja e tyre e anonimtë. Njëri nga ata që kishte më shumë shkollë i tregoi tjetrit se kishte dëgjuar për një mësues të shqipes që quhej Petro Nini Luarasi. Kur e vranë armiqtë e kombit e diturisë, ai iu kërkoi një gjë: ”Mblidhmani gjakun tim se do t’iu duhet fëmijëve të kombit tim për të shkruar shkronjat e zjarrta të shqipes!” Mbeti ai te fjalët që sot i shkruan historia. Po mbeti më gjatë Dashuria. Dashuria pa moshë. Dashuria për gjuhën amtare që është më e gjatë se më i moshuari i kësaj bote të madhe. Tjetri i kujtoi fjalët e Mësuesit të Popullit, djalit të Kalasë të Beratit, Babë Dudë Karbunara , i cili mbeti qoftë edhe me një fjalë- Monument: “Kush nuk mëson gjuhën e vet, është i dënuar për jetë!” E kur u bënë gati të shtrëngonin duart e ndarjes disaorëshe, kujtuan me mend fjalë poeti: “Se nuk dashuroja as unë , as ti,/ Po dashuronte dashuria….” U bënë edhe miq të poetëve pleqtë atë ditë. Mos u çuditni që kujtuan edhe ata Dashurinë e parë! Që ishte bërë njëmijë herë më e madhe tani kur zonjat e tyre te dera i përcillnin e te dera i prisnin po me atë padurim e gdhinin netët kur ata ankoheshin se iu dhimbnin këmbët nga udhët e gjata të jetës, kurrizi paksa i kthyer si degët e mbushura të mollëve. Fjalët iu mblodhën në grykë si një lumë që i vë përpara një digë. Edhe pse e mbanin veten si Kapedanë te Fjalës. Mos vallë iu kishte ardhur të këmbët e te sytë Dashuria e parë? Si ca sy agimi a një buzëqeshje e përflakur muzgu? U përqafuan vëllazërisht, edhe pse do të takoheshin prapë të nesërmen. Edhe pse do ta porosisnin prapë kafenë e tyre të mëngjesit aty, para Tomorit…Ndoshta…I mundonte prapë ajo pyetje, por të dy e kishin kuptuar se dashuria nuk ka moshë. Dashuria do të rronte shumë më tepër edhe se ata që dukej se ishin atë mëngjes se Mbretër të pakurorëzuar të Dashurisë njerëzore. Në rrugë kishte njerëz. Makina. Pajtona nusesh e fëmijë me libra e lodra. Fshesarë. Pleq që mbanin në duar nipërit e mbesat. Ndërtues që kishin harruar mistritë në ca sirtarë të pluhurosur. Aktorë e poetë. Mësues letërsie e pushtetarë që iu gëzoheshin kolltukëve dhe trokitjeve të dyerve të zyrave nga hallexhinjtë, që harronin një çast se kishin lindur nga këta njerëz të thjeshtë e një ditë, prapë mes tyre do të futeshin, paçka se do të bëheshin nostalgjikë ose mburravecë në tavolinat e kafeneve apo para grave të tyre mbrëmjeve. Paçka se do të kërkonin një dritë dashurie që s’do ta gjenin kurrë si Kolombë modernë as nën rrezet e diellit. Për turpin e dhimbjen e atij qyteti ishin shtuar shumë, shumë duartrokitësit e dyerve që bëheshin edhe më luksoze nga viti në vit. Kalonte një fshatar me ca fidanë ulliri në duar. Një kompozitor i njohur me një partiturë kënge në çantën e tij të vjetër të pandërruar prej vitesh dhe një piktor që mbante në duar pikturën e pambaruar të Mangalemit në telajon e bardhë. Mbase i mungonin bojërat e duhet të shiste pikturën e fundit për t’i blerë të tjerat që i duheshin… Kalonte DASHURIA që më tepër se të tjerët, sfidonte edhe vetveten. Por jo moshën e saj.