Ngasje për romanin është një fakt i vërtetë. Në vitin 1990, në prag të ndryshimeve politike në Shqipëri, Laura Simoni, një ish-soprano italiane, lexon rastësisht një reportazh në “La Corriere della Sera”. Në të thuhej se në një fshat të Jugut shqiptar, një italian, për të cilin mendohet se ka mbetur atje që nga koha e Luftës së Dytë Botërore, këndon arie të operave italiane. E trazuar shpirtërisht nga ky fakt, ajo takon gazetarin italian që ka shkruar reportazhin dhe e pyet nëse di diçka më shumë rreth kësaj historie. Mirëpo gazetarit i ishte dashur të largohej shpejt dhe nuk kishte mundur të zbulonte më shumë detaje.
Pse gjithë ky interesim i Laura Simonit për këtë reportazh?! Pse u trondit ajo aq shumë, aqsa të niset për në Shqipëri që të mësojë më shumë?
Gjithçka që e nxiti atë, janë hamendësimet dhe mëdyshjet për dashurinë e dikurshme, në rininë e saj, për tenorin Alberto Saviani, me të cilin ishte njohur në Konservatorin e Milanos. Dihej vetëm se gjatë luftës ai ishte plagosur në malet shqiptare e më pas asnjë shenjë prej tij… ishte harruar…
Gjithë boshti i rrëfimit është një tërësi ngjarjesh, ku e tashmja ndërthuret me retrospektivën, një pështjellim e përplasje ndjesish, në dukje të harruara në kujtesën e një gruaje, por që i japin asaj gjithë forcën dhe kurajën që të niset drejt së panjohurës, në kërkim të së vërtetës, si një mision i papërmbushur, ndoshta, në rininë e saj.
A do mundet ajo ta gjejë Savianin? Çfarë i ka ndodhur në të vërtetë atij?
Pas ankthit të kërkimit, a do të lehtësohet shpirti i saj?
Ngjarjet ndjekin njëra-tjetrën, rrëfyer me një gjuhë të thjeshtë, duke mos shuar për asnjë çast kërshërinë e lexuesit për të kuptuar se çfarë do të ndodhë më tej.
Nuk mungojnë përshkrimet, jo vetëm të natyrës, por edhe të personazheve të Jugut shqiptar, duke vënë në pah thjeshtësinë shpirtërore dhe të mënyrës së tyre të jetesës.
Vendosja përballë e personazheve, që jetojnë në vende me zhvillim dhe mendësi ndryshe, duket si një gjetje e autorit, për të treguar qartë kontrastin e thellë. Por ajo që del në pah, është vërtet domethënëse: NJERËZORJA.
Një histori e habitshme, e paimagjinueshme, por që jeta papritur ta ofron rastësisht, duke trazuar e duke rikthyer paqen e një dashurie të pakurorëzuar.
Po i shoqëroj këto fjalë te redaktores time me një paragraf të librit:
“Gjithë bota përmblidhej në atë tavan të bardhë dhe unë imagjinoja se një forcë e çuditshme, një fuqi gati hyjnore, më ngrinte ashtu nga krevati, të shtrirë, dhe më shtynte drejt tavanit, të cilin e përshkoja pa e prekur dhe ngjitesha drejt qiellit, në një qiell plot yje, sikur t’i përkisja një bote tjetër, jo asaj poshtë, jo zisë së madhe të shpirtit. E ndjeja veten të çliruar, të lirë, pa peshë, sikur të isha në një botë engjëjsh… I ëmbli im! Kohë më vonë takova një shokun tonë të konservatorit të muzikës, një shokun tënd gjithashtu. Leonen, që studionte kompozicion. Të kujtohet ai djalosh hokatar me quka? Një ditë ai më bindi të ngjitesha në skenë. Donte të më ndihmonte, të më nxirrte nga ai pus i thellë ku isha zhytur. Jetoja me errësirën, heshtjen dhe imazhin e atij shpërthimi që të kishte mbuluar ty, ashtu pa zhurmë, si në një film pa zë. Leone më zgjati dorën dhe unë u ngjita. Do këndoja një duet të Xhildës… ‘Rigoletto’ E kujtoj gjithnjë. Si mund ta harroj?
“Emër që do më kujtojë gjithnjë / shijet e dashurisë / Dëshira ime do të fluturojë gjithnjë drejt tij / Duke menduar përherë për të / Dhe më së fundi, fryma ime e fundit / Për ty do të jetë i dashuri im!…”
Po, këndoja. Këmbët më dridheshin dhe zemra më rrihte fort. Mbaj mend që dritat e sallës u fikën dhe muzika filloi. Njerëzit në sallë prisnin, ndërsa unë ktheva kokën pas, prisja të vije dhe ti në skenë… Por ti nuk erdhe dhe unë nuk arrija dot të këndoja. Diçka më shtrëngonte fort në grykë. Të prisja ty, si mund të këndoja pa ty?! Kështu, papritmas, ika dhe e lashë skenën. Të gjithë u habitën. Leone më ndoqi pas dhe më mori në krahë. Më dukej sikur isha në krahët e t’u. Nuk di si ndodhi. Të nesërmen ne ishim në plazhin e braktisur. U dehëm, u puthëm. Isha veçse një vajzë e mjerë, e humbur, e braktisur nga fati, jeta. Kaluam një natë në hotel dhe të nesërmen ai kërkoi të martohej me mua. Por çuditërisht, të nesërmen unë ika me vrap dhe nuk desha ta takoja më. Si mund të martohesha me të?! Po ti Alberto? Atë natë kur kisha qenë në shtrat me të, një çast, kur Leone flinte, unë i pëshpërita: “Alberto”!… Kujtoja se ishe ti. Kujtoja se kisha bërë dashuri me ty, Alberto, me hijen tënde. Kjo gjë më tmerroi. E kuptova se nuk mund të jetoja me të. Puthja më e ëmbël më sillte buzët e tua Alberto, sytë. Dhe ika, duke e lënë atë në shtrat, ashtu, tek flinte… Ika si një e marrë”…
