SEZONI i DIMRIT DHE SËMUNDJET NGA MBI 250 VIRUSE!
-Si transmetohet ky virus tek njerëzit dhe a ka rrezik në Shqipëri?
– Si është situata në vendin tonë dhe sa raste ka në botë?
Çfarë janë sindromat parainfluenzale?
Sindromat parainfluenzale janë sëmundje të ndryshme që mund të shkaktohen nga mbi 250 lloje të ndryshme virusesh. Siç është përmendur, në shumicën e rasteve, agjentët patogjenë, që shkaktojnë këto sëmundje janë paramyxoviruset (ndryshe nga viruset orthomyxovirus, të cilët shkaktojnë gripin e mirëfilltë). Megjithatë, sindromat parainfluenzale mund të shkaktohen edhe nga viruse të tjerë, si adenoviruset, enteroviruset, koronaviruset ose virusi respirator sincicial (RSV).
Edhe Human Metapneumovirus (HMPV) është një virus me ARN që i përket familjes Pneumoviridae të sezonit dimëror.
Çfarë është (HMPV)?
Human Metapneumovirus (HMPV) është një virus me ARN që i përket familjes Pneumoviridae dhe është ngushtë i lidhur me metapneumovirusin aviar (AMPV). Edhe pse u izolua për herë të parë në vitin 2001, prevalenca dhe rëndësia klinike e tij janë rritur gjatë viteve, me HMPV që rezulton të jetë një nga shkaktarët kryesorë të sëmundjeve respiratore tek fëmijët e vegjël dhe tek të moshuarit. Grupi i moshës që preket më shumë nga rastet e shtrimeve në spital është ai nga 6 deri në 12 muaj, zakonisht deri në 5 vjeç, por mund të prekë persona të çdo moshe, veçanërisht ata me kushte shëndetësore të cënueshme si të moshuarit. Simptomat dhe rëndësia e HMPV janë të ngjashme me ato të shkaktuara nga virusi respirator sincizial (RSV), që është një tjetër virus i njohur për aftësinë e tij për të shkaktuar infeksione të rënda respiratore. Infeksionet me HMPV zakonisht ndodhin në muajt e dimrit dhe fillimin e pranverës, duke ndjekur një model sezonal të ngjashëm me RSV dhe gripin.
Transmetimi:
Human Metapneumovirus transmetohet kryesisht përmes:
Spërklave respiratore që çlirohen gjatë kollës, teshtimës ose të folurit. Kontaktit të drejtpërdrejtë me personat e infektuar ose objektet e kontaminuara, si lodrat, apo sipërfaqet e tjera.
Virusi mund të mbijetojë në sipërfaqe të forta për disa orë, duke rritur potencialin për transmetim. Kohëzgjatja e inkubacionit zakonisht varion nga 3 deri në 6 ditë.
Simptomat
Infeksionet me HMPV mund të paraqiten me një gamë të gjerë simptomash, nga të lehta deri në të rënda.
Simptoma të lehta:
Kollë, bllokim dhe rrjedhje hundësh, dhimbje fyti, temperaturë normale
Simptoma të rënda (veçanërisht tek fëmijët dhe grupet vulnerabël):
Vështirësi në frymëmarrje, bronkiolit, pneumoni, hipoksi (mungesë oksigjeni)
Tek të moshuarit ose individët me sëmundje kronike, infeksioni mund të përkeqësojë gjendjen ekzistuese, si astma ose sëmundjet obstruktive pulmonare.
Diagnostikimi:
Diagnostikimi i infeksioneve me HMPV mund të jetë sfidues, pasi simptomat shpesh janë të ngjashme me ato të viruseve të tjerë respiratorë. Metodat laboratorike për identifikimin e virusit përfshijnë:
RT-PCR (Reverse Transcriptase Polymerase Chain Reaction): Metoda më e përdorur dhe më e ndjeshme.
Kulturat virale: Përdoren rrallë, pasi janë të ngadalta dhe me ndjeshmëri të ulët.
Testet serologjike: Identifikojnë antitrupat kundër HMPV, por nuk janë të dobishme për diagnostikimin akut.
Trajtimi:
Aktualisht nuk ekziston një trajtim specifik antiviral për Human Metapneumovirus.
Kujdesi mbështetës është kryesore e trajtimit dhe përfshin:
Trajtim i simptomave: Marrja e medikamenteve antipiretike për uljen e temperaturës dhe përdorimi i medikamenteve kundër dhimbjeve.
Rehidratimi: Veçanërisht i rëndësishëm tek fëmijët me dehidratim.
Terapia me oksigjen: Në rastet e rënda me vështirësi në frymëmarrje.
Hospitalizimi: I nevojshëm për pacientët me bronkiolit ose pneumoni të rëndë.
Parandalimi:
Deri më tani, nuk ekziston një vaksinë për HMPV. Masat parandaluese janë thelbësore për të reduktuar transmetimin:
1.Higjiena personale:
Larja e duarve shpesh me ujë dhe sapun.
Përdorimi i dezinfektantëve të bazuar në alkool.
- Shmangia e kontaktit me të infektuarit.
Qëndrimi larg personave që shfaqin simptoma respiratore.
Izolimi i personave të prekur për të reduktuar përhapjen.
- Pastrimi i sipërfaqeve:
Dezinfektimi i rregullt i sipërfaqeve të prekura shpesh.
- Kujdesi në ambiente me shumë fëmijë:
Monitorimi dhe pastrimi në kopshte ose shkolla për të reduktuar përhapjen.
Shpërthimi i pandemisë së metapneumovirusit (HMPV) në Kinë në fund të vitit 2024 mund të jetë i lidhur me disa faktorë:
- Lëvizjet dhe grumbullimet e popullsisë: Pavarësisht masave të kontrollit të pandemisë së COVID-19, Kina ka një popullsi shumë të madhe dhe lëvizshmëria e saj, sidomos gjatë periudhave festive apo pushimeve, mund të ketë ndikuar në përhapjen e virusit.
- Rënia e imunitetit të grupeve të caktuara të popullsisë: Pasi HMPV ka kaluar një periudhë më të gjatë pa shpërthime të mëdha në shumë rajone, popullata mund të ketë pasur më pak imunitet të natyrshëm ndaj këtij virusi, duke lejuar që ai të përhapet më shpejt.
- Sezonaliteti i viruseve respiratorë: HMPV ka një sezonalitet të ngjashëm me viruse të tjera respiratore, si RSV dhe gripi, dhe shpërthimet mund të ndodhin gjatë muajve të ftohtë ose periudhave kur njerëzit qëndrojnë më shumë në ambiente të mbyllura, që mund të lehtësojë transmetimin.
- Mungesa e vaksinimit masiv: Deri tani, HMPV nuk ka një vaksinë të miratuar
- Ngjarje të tjera shëndetësore: Në periudhat kur ka shpërthime të viruseve të tjerë, si COVID-19, mund të ketë një përqendrim të kujdesit shëndetësor në ato probleme, duke e bërë më të vështirë mbikqyrjen dhe trajtimin e rasteve të HMPV, gjë që mund të ndihmojë në përhapjen e tij.
Përhapja e HMPV në Kinë mund të ketë qenë e ndikuar nga një kombinim i këtyre faktorëve, duke i dhënë mundësi virusit të bëjë një shpërthim të rëndësishëm në fund të vitit 2024 e në vazhdim.
Si është situata në vendin tonë?
Po të shikojmë ecurinë e kërkesave për ndihmë mjeksore në dy vitet e fundit dhe fillimin e vitit 2025 në Shqipëri, shohin se kemi një rritje të gjendjeve febrile dhe infektive që lidhen me gripin, këto viruse dhe metapneumovirus (HMPV) edhe në vendin tonë.
Janar 2023 ishin 13 raste në ditë,
Janar 2024, 13 raste në ditë,
Janar 2025 kemi 15 raste në ditë.
Nuk ka vend për alarm,por për kujdes dhe parandalim.
