INTERVISTA/Flet Nasip Naço, nënkryetari i Kuvendit: “Shumë shpejt, besoj që LSI-ja do të jetë një nga forcat kryesore politike.”
LSI-ja edhe pse në mazhorancë, edhe pse e përshëndeti nismën e PD-së për heqjen e imunitetit, prapëseprapë, LSI-ja duke e parë se drafti i PD-së nuk është i plotë, ka hartuar draftin e saj. Nënkryetari i Kuvendit, zoti Nasip Naço në intervistën për “Telegraf” analizon hollësisht draftin e LSI-së, dallimet me draftin e PD-së. Sipas zotit Naço, duke miratuar draftin e PD-së për heqjen e imunitetit, nuk mund të pretendojmë se i kemi hapur rrugën drejtësisë që të hetojë çdo politikan. LSI-ja është e qartë. Haeqje e imunitetit për të gjithë politikanët dhe kufizim i imunitetit për gjyqtarët. Zoti Naço është i prerë edhe për momentin që erdhi nisma e PD-së, duke pohuar që PD-ja është vonuar shumë, derisa Prokuroria në analizën e saj vjetore, thotë hapur që imuniteti ka penguar në hetimin e korrupsionit. Heqja e imunitetit, sipas zotit Naço, do të bëjë që politikanët dhe drejtësia të ballafaqohen me publikun dhe të mos ketë për asnjë alibi të mos luftimit të korrupsionit e krimit. Zoti Naço është shumë kritik ndaj kompromisit të reformës zgjedhore midis PD-PS, pasi nuk u bënë ndryshime reale në Sistemin Zgjedhor.
– Zoti Naço, cili është vlerësimi juaj për çështjen e heqjes të imunitetit?
– LSI-ja si forca progresive e integrimit të Shqipërisë ka qenë e interesuar që të gjithë politikanët, për shkak të perceptimit të publikut, por edhe të ndërkombëtarëve, që një pjesë e politikës nuk janë korrekt sa duhet, shumë çështje ndaj tyre nuk mund të hetohen dot nga organet e prokurorisë për shkak të mbrojtjes të imunitetit, të hiqet, më në fund mbrojtja e imunitetit për të gjithë politikanët, si të gjithë zyrtarët e tjerë që ushtrojnë një aktivitet publik në administratë. Ne, si LSI, mendojmë që drafti i heqjes të imunitetit është i vonuar nga mazhoranca. Ne e përkrahim si nismë, është firmosur edhe nga deputetë të LSI-së.
– E, megjithatë, ju që në fillim jeni distancuar disi në përmbajtje nga drafti që ka përgatitur PD-ja…
– Sigurisht, ne mbajmë një qëndrim tjetër, ndoshta më radikal nga ai i PD-së. Qëndrimi ynë është më ligjor, sepse unë e kam analizuar draftin e PD-së.
– Cilat janë ato gjëra që ju si LSI u bën të jeni në përmbajtje të ndryshëm , nga drafti i PD-së?
– Ai draft i PD-së, si pakt nuk spikat. Nuk mund të them që po të miratojmë draftin e PD-së për heqjen e imunitetit, ne i kemi hapur rrugën drejtësisë që të hetojë çdo politikan. Ne kemi menduar të përgatitim një amendament për t’ia paraqitur Komisionit përkatës, dhe themi të hiqet imuniteti për gjithë politikanët dhe të kufizohet imuniteti për gjyqtarët. Dhe kështu, ndryshe nga drafti i PD-së, i paraqitur, kërkojmë të bëhet në formën e një pakete ndryshimi edhe në Kodin e Procedurës Penale, që reforma të jetë e plotë dhe të jetë ligjore. Në rast se do të kufizohemi të bëjmë ndryshime vetëm në Kushtetutë, dhe do ta presim për 3 ose gjashtë muaj, apo edhe një vit, të bëjmë ndryshime në Procedurë Penale dhe pastaj organi i prokurorisë të fillojë të vihet në lëvizje, atëhere ne s’kemi bërë asgjë. Pra, reforma e pretenduar nuk është e plotë, nuk është me vlerë. Kështu që ne, LSI-ja, jemi më të avancuar në këtë drejtim. Kemi provuar që në krye të herës që politikanët nuk duhet të kenë imunitet dhe kemi përgatitur draftin tonë, që të kontribuojmë në një hartim sa më ligjor të ndryshimeve kushtetuese për heqjen e imunitetit.
– Cilat janë ndryshimet që LSI-ja propozon përtej draftit të PS-së?
– Ne kërkojmë që të gjithë deputetët të mos kenë imunitet. Deputetët të kenë imunitet vetëm për mendimet që shprehin në Kuvend dhe për votën që japin. Për të tjerat, pastaj, deputetët të jenë të barabartë si gjithë qytetarët e tjerë. Që do të thotë, që nga ky moment, nëse organi i prokurorisë ka të dhëna për ndonjë politikan, të LSI-së, PD-së apo PS-së, menjëherë ka të drejtën që të fillojë procedurat të gjurmimit, hetimit dhe sa grumbullon provat e fajësisë, të verë para përgjegjësisë ligjore këdo, menjëherë. Në draftin e paraqitur nga mazhoranca nuk qëndron kjo.
– Po çfarë përmban drafti i PD-së për heqjen e imunitetit?
– Po t’jua lexoj draftin e PD-së për heqjen e imunitetit, nuk thotë gjëkundi që deputeti mund të arrestohet dhe të bëhen hetime ndaj tij, as kontroll ndaj tij pa marrë miratimin nga Kuvendi. Kësaj nuk i ndryshon asgjë, edhe me këtë reformë drafti i paraqitur nga PD-ja, ndaj për mendimin tonë, nuk është i plotë, nuk është ligjore që t’i hapë realisht rrugën organit të akuzës që të veprojë ndaj politikanit shqiptar edhe kur ndaj tij ka fakte.
– Ka mëse një vit që partnerët tanë ndërkombëtarë kanë dhënë një draft për heqjen e imunitetit në kuadrin e 12 prioriteteve të statusit të kandidatit.
– Përse nuk u shfrytëzua kjo kur ka patur njw vit kohw? Ngutja e tanishme e PD-së, a nuk lë mundësi që të paragjykosh vetë nismën për heqjen e imunitetit?
– E thashë, kjo nismë e mazhorancës është e vonuar. Mund të ishte bërë kohë më parë dhe ne sot do të kishim realisht efektet. Duhet të japim përparësi organit që heton ndaj kujtdo, pa përjashtim. Në raportin e paraqitur në Kuvend, organi i prokurorisë në raportin kundër korrupsionit, paraqiti faktin që politikanët kanë një imunitet, zyrtarët e lartë kanë një imunitet, nuk mund t’i hetojmë dhe të grumbullojmë prova dot për këta. Kjo është një nga arsyet kryesore që nuk është bërë lufta kundër korrupsionit dhe kundër aktiviteteve të paligjshme. Por, duhet përshëndetur për kohën që erdhi. Njëkohësisht, duhet bërë edhe ndryshimet përkatëse dhe jo të bëjmë arnime në Kushtetutë.
– Është një opinion që korrupsioni ushqehet nga vetë politika. Shtrohet pyetja: A mundet kjo politikë të bëjë katharsin, të luftojë korrupsionin?
– Unë besoj që edhe politikanët janë përballë publikut, janë përballë medias, përballë opozitës dhe si të tillë janë nën vëzhgimin e gjithë qytetarëve. Për sa kohë që ne politikanët kemi një mbrojtje dhe nuk kanë mundësi që organet e akuzës të na prekin, ne me vetëdije me heqjen e imunitetit, ia japim mundësinë ligjore organit të akuzës, që të kontrollojnë edhe klasën politike.
– Në debatin për heqjen e imunitetit janë përjashtuar grupet e interesit dhe vetë shoqëria. Mendoni se imuniteti është çështje e interesit vetëm për politikanët? Dhe përse janë të përjashtuara nga debati edhe partitë joparlamentare?
– LSI-ja në draftin e paraqitur ka bërë thirrje që në debat të afrohen edhe grupet e interesit, sigurisht, edhe shoqërinë civile, si edhe organet përkatëse, sikurse janë Gjyqësori dhe organet e prokurorisë. Që të gjithë këta faktorë të ofrojnë mendimet e tyre. Duhet që prokuroria të ketë të gjitha të drejtat kushtetuese që të hetojë pa asnjë kufizim gjithë spektrin e politikës.
– Sa herë që politika e shikon të nevojshme të bëjë ndryshime të pjesshme në Kushtetutë, e bën. Ndryshe, këto quhen ndryshime të cunguara. A nuk do të ishte më mirë që ndryshimet në Kushtetutë të bëhen në një tërësi e jo të pjesshme?
– Meqë Kushtetuta është miratuar në nëntor të 1998-s, pra është kjo një ndërkohë e gjatë, ka dhënë efektet e veta. Sigurisht Kushtetuta nuk mund të ndryshohet sa herë që duan disa politikanë, por duhet një konsensus më i gjerë i vetë forcave politike, për të bërë ato ndryshime që i përshtaten kohës. Nuk është tabu ndryshimi i Kushtetutës, mund të ndryshohet herë pas here, natyrisht, kur lind domosdoshmëria për të bërë ndryshime reale, në të mirë të Shqipërisë dhe shqiptarëve, e jo në interesa të partive politike. Tani nuk mund të japim receta, që për momentin lind nevoja për një ndryshim, sikurse është tani imuniteti. Kjo nuk është tabu. Ndryshimi duhet bërë tani. Problemi duhet të shtrohet te një pjesëmarrje më e gjerë e debatit për ndryshimet në Kushtetutë e të mos bëhen në dyert e mbyllura të disa partive vetëm.
– Shfrytëzoj këtë që thatë e ju përmend autokritikën e Edi Ramës për gabimet e tij të ngutshme në ndryshimet e Kushtetutës më 2008-n. Ju mendoni që është e sinqertë autokritika e Ramës dhe ky sinqeritet reflektohet në qëndrimin që mban tani për imunitetin?
– Unë mendoj që në momentin që janë bërë ndryshimet në Kushtetutë, një nga arsyet e Edi Ramës ka qenë për të eliminuar politikisht LSI-në. Ai bëri autokritikën e vet, sepse nuk ia doli dot të eliminonte LSI-në. Besoj se ju keni parasysh ndryshimet që miratoi Rama për Kodin Zgjedhor. Rama bën autokritikë se e kuptoi që nuk është sistemi elektoral ai që të zhduk politikisht, por është vota e qytetarëve që të sjell apo heq nga pushteti.
– A nuk duhej që para se të bëhet heqja e imunitetit duheshin kryer reformat e thella në Drejtësi e Gjyqësor?
– Ndryshimet më para bëhen në Kushtetutë e pastaj reflektimi është në kodet e ligjet. Prandaj edhe ne kemi sjellë një paketë. Që do të thotë ndryshimet në Kushtetutë, por edhe ndryshimet në Procedurën e Kodit Penal, gjë që në draftin e maxhorancës dhe të opozitës nuk janë.
– Edhe pse ju e keni bërë të njohur draftin tuaj, nga PD-ja nuk ka asnjë reagim, të paktën publik. Apo jo?
– As nga opozita dhe as nga PD-ja nuk kemi qëndrim zyrtar për draftin e LSI-së. Ne kërkojmë që ndryshimet të bëhen më të konsultuara.
– Në aktualitetin tonë politik, ku raportet e mirëbesimit ndaj organeve të drejtësisë, gjyqësorit e organeve të akuzës janë në nivele të ulta, a mund të bëhet fjalë për transparencën dhe qëllimin e mirë të heqjes së imunitetit?
– Unë besoj që heqja e imunitetit do të shërbejë që klasa politike të mos e ketë mburojë. Nëse heqim imunitetin për veten tonë, themi që ne, kur ta realizojmë, e nuk ka rezultat, atëhere do parë puna te institucionet e pavarura. Që ka të bëjë me mungesën e tyre profesionale, për mospatje vullneti për të bërë vërtet një luftë reale kundër korrupsionit e krimit në Shqipëri. Për sot ato organe kanë një alibi për efikasitetin e ulët të luftës ndaj korrupsionit e krimit.
– Mjafton vetëm heqja e imunitetit?
– Ne nuk duhet të jemi hipokritë. Në draftin e paraqitur në parlament nga mazhoranca, unë nuk besoj se heqja e imunitetit do të bëhet realisht. Po të lexosh draftin e kupton që këtu nuk ka heqje të imunitetit. Ka një kamuflim të heqjes së imunitetit, përsëri i lë dorë të lirë Kuvendit nëse një politikani do t’ia heqim imunitetin apo jo.
– Heqja e imunitetit duhet të zbatohet horizontalisht, edhe përtej politikës?
– Unë deklarova që imuniteti të hiqet për të gjithë deputetët, të kufizohet për sistemin gjyqësor. Në ndryshimet në Kushtetutë, ne kërkojmë që gjyqtarët e Gjykatës së Lartë e asaj Kushtetuese mund të ndiqet penalisht, sipas procedurave penale. Pjesa tjetër kërkon ndryshime në Procedurën e Kodit Penal. Ndaj e kemi ndryshe nga pjesa tjetër e mazhorancës.
– Politika deri tani bën pak që të depolitizojë gjyqësorin, organet e akuzës. Pra mungon vullneti politik. Në këtë realitet politik, heqja e imunitetit, e parë në vetvete, do të rritë shkallën e besueshmërisë në luftën kundër korrupsionit e krimit?
– Unë besoj që si gjyqësori dhe prokuroria ka djem dhe vajza që realisht zbatojnë ligjin, ushtrojnë ndjekjen penale dhe japin vendime. Ajo që kërkohet nga të gjithë, është përse nuk vënë edhe politikanët përballë drejtësisë? Duke hequr imunitetin e plotë, politikanët bëhen të barabartë përballë ligjit, sikurse janë të gjithë qytetarët. Atëhere do të shikojmë prokurorë dhe gjyqtarë, a janë ta aftë profesionalisht, a janë të kapur politikisht. Sot ne nuk mund t’i gjykojmë dot ata.
– Sot, kemi ligje të mira apo nuk kemi zbatim të ligjeve?
– Unë besoj se kemi bërë translacionin e gjithë ligjshmërisë evropiane dhe jemi për t’u lavdëruar në këtë drejtim.
– Atëhere, kemi gjyqtarë e prokurorë të kwqinj apo këta presionohen nga politikanët për të zbatuar vendime të parapërcaktuara?
– Çështja e zbatimit të ligjeve në një shoqëri si e jona, kuptohet, lë për të dëshiruar dhe nuk është në atë nivel që kërkojmë, që të jemi përkrah vendeve të tjera. Kjo ka të bëjë qoftë me mentalitetin, qoftë me formimin, qoftë edhe me traditën e këtij brezi gjyqtarësh e prokurorësh. Edhe ata janë pjesë e shoqërisë shqiptare dhe niveli i tyre është pasqyrimi i shoqërisë shqiptare. Nuk ndodh që gjyqtarët e prokurorët të udhëheqin shoqërinë me zbatimin e përpiktë të drejtësisë. Në një shoqëri të përparuar dhe demokratike ata zbatojnë vetëm ligjin, pa bërë dallime se kë kanë përpara ligjit.
– Formula e zgjedhjes të Kryetarit të KQZ-së nga shumica e thjeshtë e parlamentit, është zgjidhja e kërkuar?
– Kjo është çështje kompromisi PD-PS në kurriz të partive të tjera. Ideja e kësaj formule është vijësi e atyre ndryshimeve të 2008-s për të nxjerrë jashtë loje partitë e tjera. Pavarësisht nga hipokrizia politike e PD-së dhe e PS-së, të gjitha partitë e tjera e shikojnë sot se janë jashtë interesave që arritën me kompromis PD-PS, e këtu e kam fjalën edhe për partitë që janë pjesë e mazhorancës dhe të opozitës.
– LSI-ja, pavarësisht se bëri një oponencë kundër këtij kompromisi, është më e privilegjuar në krahasim me partitë e tjera, ndaj edhe nuk zhvilloi në tonet e duhura opozitën kundër PD-PS. Cili është qëndrimi juaj ndaj kësaj kritike?
– Unë besoj se LSI-ja që nga 2008-a i ka dhënë provat e veta, që nga kryetari i saj, në grevën disaditore, që ndryshimet duhet të ishin reale, të ishin në përputhje me interesat e gjithë shoqërisë. Përsa kohë që atëhere nuk ia arriti qëllimit, koha i dha të drejtë LSI-së, qoftë edhe në autokritikën e Ramës, që ju përmendët. Nuk ka qenë LSI-ja që ka firmosur ndonjë gjë me partitë e tjera dhe i ka gënjyer rrugës.
– Jeni optimist, do ta marrim statusin në tetor?
– Sigurisht, që jam optimist, klasa politike e ka gjetur rrugën e vet, nuk përdor lutën politike për kapital të vet, në kurriz të shoqërisë e shqiptarëve.
– Aleanca e LSI-së e PD-në theu një tabu, jo vetëm në Shqipëri, por edhe në Europë. E pamë në Gjermani, ku dy partitë tradicionale kundërshtare krijuan qeverinë e parë të Merkelit, e shikojmë sot në qeverinë e Samaras në Greqi. Kjo ju jep epërsi politike sot?
– Ne në atë kohë nuk u tunduam nga papagajtë e politikës që arritën të thoshin që “LSI-ja shiti edhe Shqipërinë”. Jemi forcë politike që mbartim përgjegjësinë qytetare, kemi program konkret me njerëz konkretë.
– Ju faleminderit!
