Më mori në telefon Dalana Luzaj, miku im i rinisë, nga Amerika: -Xhevo, – me tha, – pyet ndonjë shkodran mos ka lidhje të afërta me Lec Zaitin. Ky është një emër i njohur profesor në ItaliAmerikë. Kë të pyes, thashë me vete. I pari emër që më erdhi në mend ishte Tishi, Tish Daia. Doli e shoqja në telefon, tha se Tishi ish sëmurë. Kish dy muaj shtrirë në krevat. Ma jep, i thashë. U përpoqa ta qetësoj: Si kështu? Do ta hedhësh se s’bën. Jo tha, s’është si atëherë. Tani barku im është si një valixhe me zinxhirë, hapet-mbyllet. E lashë të pyes: Hamit Beqjen, Ramadan Sokolin apo Shefik Osmanin. Po si tha? Jo si atëherë? M’u kujtua kur takova më 1987, më rrugën Tefta Tashko Koço. Zbriti nga biçikleta. “Ku shkon?” I thashë. “Në Ministrinë e Shëndetësisë, duhet të iki jashtë, jam sëmurë keq.” “Ti sëmurë?” “Po, tha, ta besosh. Do të më çojnë në Austri”. Ishte i hequr në fytyrë. Po sytë i shkëlqenin. -Dëgjo, i dashur Tish, ti do të shkosh e do të kthehesh si kokrra e mollës. Këtu do të jemi. -Të lumtë goja, – më tha. U përqafuam. I hipi biçikletës e iku. Të nesërmen ishte nisur. Isha i fundit që takonte. Kur u kthye, qëndroi ca kohë në shtëpi, s’më kujtohet sa, kur, ja përsëri Tishi me të shoqen Lalin. Me sa më kujtohet aty pranë ish-klubit të gazetarëve. U përqafuam. -Ti ishe i fundit, ti je i pari që po takoj. Sot kam dalë. -Të thotë o koqe mollë? Ti a e di të bekova kur u poqëm. Për të tjerët jam i mbarë, për veten.. -Po veten? Ti?- ai lëshoi një lumë lëvdatash që nuk mundem t’i shkruaj. Më pas me Tishin më lidhën disa punë: ai u gjend për shoqatën “Tomorri” dhe ne e shpallëm Anëtar Nderi. Në një veprimtari para 1 mijë vetëve, shumica nga Skrapari (kjo dhe i filmuar), tha: Demir Zyka, (nuk e thash Zykua!) nuk kish mbaruar shkollë e jashtëzakonisht të ëmbël, tha Tishi, i cili kishte aftësi të shpërthente në çast në ëmbëlsinë e zërit të tij hipnotizues, që dukej sikur i kullone nga shpirti. Me gjithë ëmbëlsinë dhe shpërthimet, me gjithë diapazonin gjigand për tre oktavësh që ai zotëronte një lehtësi të pabesuesme, zëri i tij kishte një kapacitet vokal, për të përballuar të gjitha kërkesat tekniko-virtuese që kërkon interpretimi i këngës së kësaj zone. Ai manovroi me një lehtësi të jashtëzakonshme me akrobacitë e zërit të tij. Në Lidhjen e Shkrimtarëve dhe Artistëve e kishin anëtar kryesie. I papërtueshëm, si ai. Kur punët u ngatërruan keq dikush na u kundërvu të tërëve, ish ai që drejtoi gishtin, hapur , në shtyp. Ish ai, Tishi, që tha: Ja, ai Juda i trembëdhjetë… Vlerat e Tish Daisë si kompozitor e drejtues formacionesh artistike i njohur, i dinë specialistët e shumëkush që ka punuar me të. Dua që nga bisedat e takimet me të, të kujtoj dy ndodhi. Më rrëfeu një herë se kur kish qenë në Milano e ish pritur Ansambli ynë i këngëve dhe valleve, si me një triumph të vërtetë, Bruneti, komisari i batalionit partizan “Antonio Gramshi” , shkoi në shtepi të Tishit në Shkodër dhe kërkoi t’i bënte dikush një himn për shokët e tij. Kënga u bë. Autor: Tishi. Viti 1943! Pas 50 vjetësh ishte po ai Tish, tashmë jo djalosh i hijshëm, jo nxënës shkolle e zanafillator në kompozim, por drejtues i Ansamblit të Shtetit! -Tish, – I thashë, – ky bëhet një dokumentar i bukur. Ndodhia e dytë ishte edhe më prekëse. Kishte vdekur në Shkodër Pjetër Gaci. Kompozitori i njohur Limoz Dizdari më njoftoi dhe u nisëm të dy me makinën e tij. Binte shi dhe dëborë. Llohë e ftohtë. Funerali kish mbërritur në varreza. Njerëz plot. E donin Pjetrin, e çmonin shkodranët. Foli Tishi atje nën qiparisa. Zot na ruaj sa bukur foli, me çfarë dashurie për shokun dhe kolegun e tij. Nuk më ka ndodhur në jetë të dëgjoj një artist të flasë për tjetrin me kaq dashuri të sinqertë, pa pikë cmire, si nxënës, çka se ishin të dy mjeshtra. Ta kishin të incizuar atë fjalë. Çfarë vlere unikale do të kish, kur, zot na ruaj, artistët i janë sulur njëritjetrit me heshtjen barbare të urrejtjes, sikur të ishin jo kolegë bashkudhëtarë, por armiq. Mendo ç’mund të bëjnë injorantët, kundër të diturve, nën shembullin e tyre. Tish Daia ishte artist i madh se kishte zemër të madhe njerëzore. Këngë, balet, opera, koncerte… Akademik… Në janar të vitit që ai u nda nga jeta, shokët e mi skraparas të shoqatës “Tomorri” më thanë: Si do bëjnë t’i shkojmë për urim Tishit. – Në vend, i thashë Nuri Çunit, kryetarit të shoqatës. Bashkë me ne erdhën Idriz Metani, profesor universiteti dhe dy djemtë e Demir Zykos, Arshini e Rustemi. Ata i ruanin lidhjet dhe nderonin Tishin. Morëm lule dhe raki. Ngritëm dolli në shtëpi të tij. Bëmë fotografi. Kënduam. Ishin kujtimet e fundit. Kur ai s’ishte më në jetë, ne i shkuam përsëri në shtëpi. Lali na priti, si zonjë. Tishi s’ishte më. Ishte dashuria jonë për të. Ai ishte miku im, miku i skraparasve(dhe vlonjatëve). Në Tomorr, ku ishte ngjitur si djalosh, kishte miq. Sepse Tomorri ishte mali i të gjithëve. Kish qenë Naimi, Naim Frashëri më 1874, në Berat. Në malin e Tomorrit me një tufë sorkadhesh. Pastaj dikur(1974) Iljaz Sevrani, babai i Musait: në Malindin tim me ujë gurrash, në Kakos dhe Frashër… Më 1902 edhe Shtjefën Gjeçovi. Noli në fshatin Dardhë në Tomorr. Kam qenë në tre mekame në varrin e Abaz Alisë, në Tomorr. Tri herë në majën e malit Tomorr(2417m). 5 teqesh në Kulmak. Në fshat të Malindit, drejt lumit OsumAps të vjetër…Në Vezuv të Italisë. I mjegullt, i hirtë…Noli, në Vezuv… Ishte mali i besimit të bashkimit. Tishi, një dashuri mes nesh…
Tiranë, 2003
Gjyshes time Fatime
Ti na ike gjyshe, na le vetëm
dhe s’na the një fjalë se ku do shkosh.
Thikë e hidhërimit më çan zemrën
kur shikoj krevatin bosh.
Polt një shekull ty të fali jeta,
‘Ju dyfishi më rrofshi’, thojshe shpesh .
Nënë ty të kisha , nënë shkreta ,
më patë lënë të mitur, pesë vjeç.
Netëve të thirra nëpër gjumë :
Ku ke vajtur ? A do kthehesh më ?
Unë të desha , gjyshe, ty kaq shumë…
Vdekjezeza s’pyetka për asgjë.
Dora dridhet, gjoksi dhimbjes shkundet,
ti po fle nën këtë copëz vend.
Zemra s’ mund të heshtë,
loti s’mund të mos bjerë përmbi varrin tënd.
Viset e rrufeve et e rrufeve
Dimër pas dimri
syri priste rrufetë
Tataja në prag të shtëpisë
lutej ti zbuste
mos të binin mbi kokën e njeriut të shkretë.
Mjaltë e klumësht,
mjaltë e qumësht,mëmerinte.
Harroja bubullimat ,
harroja rreshket e shiut.Vetëtinte.
Bini afër,
binin larg,
në guvë të lisit kishin vrarë një gjarpër.
Mos o zot, si e përndiqnin natën.
Dimër pas dimri e rrebeshit në verë
shkrepnin honeve,
radhoreve linin mbishkrimet:
askush s’i zbërdheu.
S’ua ndaja sytë gjahtare.
Po si nuk pashë të paktën
një përqafim të dy zikzakeve bashkë?
Botën e gjithsejtë ndriçonte
Zeusi Pellazg,
fshehur në terrin pa anë.
Cekët plugonin hyjnitë
në viset e mia pagane
