Paul Kretschmer (1866-1956) ishte profesor në gjuhësinë krahasuese të Universitetit të Marburgut dhe më vonë në Universitetin e Vjenës. Në 1896 ai botoi punën e tij “Einleitung in die Geschichte der griechischen Sprache” (“Hyrje në historinë e gjuhës greke”). Në këtë punë pioniere, dijetari i kushton më shumë se 40 faqe ilirëve dhe rolin e tyre të hershëm në histori.
Kretschmer flet për një simbiozë midis ilirëve dhe grekëve në botën mitologjike. Ai shkruan: “Dhe nëse konfirmohet shprehja, se fiset ilire dhe fiset veriperëndimore greke janë të përziera me njëri-tjetrin, divergjenca mes gjuhës së tyre nuk ishte aq e madhe sa do të dukej më vonë; megjithatë midis dy grupeve fisnore kishte një kontradiktë të dukshme etnike, ose pikërisht, gjatë asaj periudhe kontaktet armiqësore u zhvilluan dhe këto kundërthënie do të shfaqeshin dhe do të linin shenja të rëndësishme në histori. Kjo zonë, ose më saktë, Epiri ishte vendlindja e emrit grek.” 0FA8B424-A73A-4481-BE94-C5556F4E956A
Ishte e domosdoshme që kolonët ilirë të emërtonin etnicitetin e tyre fqinj me një emër të përgjithshëm, duke u dhënë atyre emrin e një prej fiseve të tyre, grekëve, të cilët u larguan nga Epiri dhe u shfaqën në Oropos në kufirin e Attic/Boeotic. Fiset ilire-epiriotike, të cilët duhet të kalonin detin dhe të emigronin në Itali, mbanin emrin me vete, shumë kohë më parë se emri “Ελληνες” kishte fituar përdorim të përgjithshëm me vetë grekët. Janë këto fise që përdorën emrin dhe nga i cili perëndimi e mori hua emrin, ku është ende në përdorim sot.
Ishin të njëjtat fise që sollën popujt italikë sagën e figurës së Odiseut, për formën fonetike të Ulixes Latine, Olixes tregon qartë se romakët nuk mësuan më parë për Odisenë përmes eposit Jon. Gjuha mesapiane kishte një spirante që me romakët u shfaqën herë pas here si x, dhe në kohë si dhe me grekët si ζ dhe σ, dhe në shkrimet Messapian shfaqet si unë dhe para t si X ose Σ: këndoj. gjinia Daze (me Δαζιμος, Δαζουπος, Dases, Dassius etj., me rrënjë të ngjashme), do të shkruhet në kohë ΔΑXTAΣ, dhe në kohë ΔΑΣΤΑΣ. Alfabeti venecian për këtë tingull ka një simbol specifik, i cili haset edhe në mbishkrimet keltike, ndërsa në skenat latine shfaqet si x, xx, xs, c, ss, s. Pauli (Veneter, fq. 154 ff) ka shkruar në detaje mbi këtë marrëdhënie dhe ka konkluduar këtë tingull të paarsyeshëm me tingullin “š”.
Dhe “l” në Ulixes gjithashtu flet për origjinën jo epike. Tani ne e dimë nga mbishkrimet që athinasit, Beotët, Korintasit e quajnë heroin ‘Oλυσσεύς ose’ Oλυττεύς jo ‘Oδυσσευς … Duke iu bashkuar Kuintilit I 4, 16, duhet të ketë qenë Olisseus në Eolian (Jordani, Krit. lat., fq. 39). Kështu, krijohet përshtypja se forma “Oδυσσεύς” gjendet vetëm me eposin Jon dhe duhet të ketë evoluar nga një origjinale ‘Oλυσσεύς’, versioni i mëparshëm që në dukje kishte gjetur mbështetje etimologjike në óδύσσεσδαί, “i zemëruar me dikë”, i cili, siç është i njohur, poetët përcjell. Mundësia tjetër, që λ ishte zhvilluar fonetikisht nga δ, nuk është bindëse sepse ky ndryshim i jashtëzakonshëm fonetik është anormal ndaj gjuhës greke, nëse e konsiderojmë λάφνη, δαφνη (Hesych) të jetë pergeinë. Helbig (Hermes 11, 281) ka kërkuar origjinën e mitit të Odiseut në fiset barbare ose, siç thotë ai, gjysmëbarbar-grek-perëndim; Unë jam gjithashtu në mbështetje të kësaj hipoteze.
Përveç këtyre treguesve gjuhësorë, informacione të tjera japin mbështetje për këtë hipotezë. Odiseja kishte një orakull me Eurytanët jo-grekë; Wilamowitz (Hom. Unt 188 ff) ka elaboruar lidhje të ngushta me Thesprotianët, rolin e rëndësishëm që saga e tij duket se ka luajtur në brendësi të Epirit.
Saga e Phaiakes është Epiriotan, sepse Σχερίη vjen nga σχερος “kontinent” dhe nënkupton tokën e thatë, stere (n al.) Është sinonim me “Hηειρος dhe një qytet në Chaonia, βαιάκη (Hekateu Stefan Bizantium sv) formuar si ‘Iθάκη me jo-greke B për φ (nga BH), pra një emër që nuk është lokalizuar nën ndikimin e epos.
Tani rasti i emrit λάσίμος (piktor një amforë nga Canosa), nëse është i njëjti emër si Δάσιμος mund të tregojë për një konvertim illyro-epiriotik fonetik të δ në λ. Megjithatë, unë e konsideroj si të besueshëm hipotezën se “një nga figurat më vitale të sagës heroike greke” kanë ardhur nga popullatat barbare, edhe nëse vetë grekët nuk ishin të vetëdijshëm për këtë, megjithëse nuk e kishin harruar plotësisht origjinën trakiane të kultit të Dionysus.
Nuk është detyra jonë këtu për të hetuar çështjen ende të pazgjidhur në lidhje me
miti i Odiseut. Rasti i emrit Odiseu-Uliksi dëshmon për rolin ndërmjetësues që emigrantët ilirë kishin paguar ndërmjet Ballkanit dhe gadishullit të Apeninës “.
Ishte Paul Kretschmer, i cili merrej me këtë rol dhe dha një analizë inovative të këtij monumenti të madh të botës së hershme, që është eposi Homerik, pasi ato janë konvencionalisht Tezat që formojnë “Uliks” të këtij emri iu përcollën popullit perëndimor përmes ilirëve do të tregonin se epoka homerike ishin pjesë e kulturës së tyre me gojë, edhe pse jo në formë të shkruar, Odiseu artikulonte si Uliksi supozohej në bazat e fonetikës ilire dhe format morfologjik.
James Joyce në veprën e tij e përdori formën “Uliks”, jo “Odisea”. Kjo do të thoshte se ilirët (Messapii, Iapyges) përcillnin në të gjithë Jonin dhe Adriatikun në perëndim formën e tyre, Uliksin; dhe pas ndoshta një përdorim konkurrues ose paralel me formën Odiseu, e cila mund të kishte vazhduar gjatë shekujve, Perëndimi përfundimisht përshtati formën ilire, Uliks.
Ky është një akt i rëndësishëm kulturor me të cilin ilirët paraqiten si inaugurues dhe nxitës të një prej emrave më të famshëm dhe të paharrueshëm në qytetërimin botëror. Ky fenomen nuk ka marrë vëmendjen e duhur dhe meriton studim serioz. Kjo ka të bëjë me emrat e tjerë të monumentit Homerik, duke zëvendësuar kështu terminologjinë antroponike të emrave të heronjve dhe hyjnive të Evropës Mesdhetare.
Kretschmer beson se kulti i Ulysses (Odiseu) ka origjinën në një mjedis ilirik Epiriot, jo vetëm si nga mentaliteti dhe praktika e tyre kulturore, por edhe nga substanca gjuhësore.
Paul Kretschmer thekson:
“Për fiset ilire që u vendosën në Epir, ne e dimë shumë pak, dhe për gjuhën e tyre pothuajse asgjë. Emri i Mbretit të Agellios Σαλύνθιος (Thukid III 111, 114, IV, 77) unifikon ngjashmëri me emrin e vendit ilirik Salluntum (Itin Anton P. 338 8) dhe Tarentinian Salentines, krahasoni edhe Illyr. Σαλλας. Nga ilirët vjen ndoshta dhe asimilimi në emër të lumit “Aporcimos (Ptolemeu III 14,6, Liv. 43, 21):” Aρραθθος (iv Corcyra, IGA, 343) “Aρατθος (Polyb 21,26 , 4. STRAB VII 325 Aratus (Plin IV 4), Arethon (Liv 38.3) Që nga transformimi i ht përmes tt kt ishte një transformim ilire, ne mund të shpjegojmë 1) nga natën shqiptare të ndriçuar. netë; pesë sanskr. 2) Nesatium istrishtja (Liv. 41.15), Nesatium (Plini III 127) Nëntor (Ptolemeu III 1, 27). 3) Nga ishtija veneciane, e cila Pauli (Die Veneneter, fq. 556) lidhet bukur me emrin e perëndeshës Rectia.
Ne në mënyrë indirekte mund të zhvillojmë pamjen e një ideje për gjuhën e ilirëve që banonin në Epir. Këto fise, të cilët për shkak të nevojës apo dëshirës për tokë, shtynë në drejtim të jugut në zonën në perëndim të maleve Pindi dhe Oeta, por me sa duket për disa prej tyre, kjo zonë u tregua e papërshtatshme.
Shtrirja e tyre në Lindje u bë e vështirë dhe pengonte jo vetëm brigjet dhe malet e egra të pakalueshme, por edhe zonën e dendur të populluar në lindje të këtyre maleve, një zonë e cila ishte përmbytur nga fiset greke që kishin lëvizur tashmë nga perëndimi, Thessalians, Boeotians, Dories. Me sa duket, ishte më e lehtë për këto fise që të synonin në perëndim përtej detit drejt bregut italian. Këto fenomene nuk ishin të panjohura për autorët romakë. Daunus, eponym i Daun Apulisë, u shënua si një ilirë fisnik, i cili për arsye politike e kishte lënë atdheun e tij dhe gjeti një shtëpi të re në Itali (Paul, Dac, fq.48 Th.d.Pon). Salentina duhet ta kishte njohur Paeligniun, që nën udhëheqjen e mbretit Volsimus, i quajtur gjithashtu Lacullus, erdhi nga Iliri (Paul Diac, P. 278).
Në fillim sigurohet një konfirmim më i përgjithshëm i pranisë ilire, duke u përputhur me emrat e fiseve dhe vendeve në të dy anët e detit Adriatik dhe transplantimin e një numri të madh të emrave personalë ilire në bregun lindor të gadishullit të Apeninës. Ishte Helbig, (Hermes XI 1876, f. 257 ff) i cili siguroi prova të besueshme dhe e vlerësoi atë nga një perspektivë historike. Së pari, ai kishte bërë lidhjen ndërmjet Iapyges Italic dhe Illyria Iapodes, të cilët Hekateu (Stefan Bizantium ‘Iαπυγία) i quan Japodes.
Edhe në formën e Italic side-d manifestohet në umbri. Japuzikum, Japusco, Jabuscom, në tabletën Iguvnic (Bücheler, Umbrica, fq. 95), në të cilën tregohet se të huajt, ndër të cilët Japudët, do të largohen nga turma. Shkëmbimi në formimin e rrënjës në ‘Iάποδες’ ka një paralele në Iάπυγες κλάFιδ – “kyç”; Dor. κλάικ (Theokrit) dhe όρνιθος: όρνιχος. Për Epirin, Chaonia korrespondon me Vendin në Siri, Galabrianët Dardanianë, thellë në brendësi të Gadishullit Ballkanik (STRAB VII 316), Calabria Italike, Salluntum (Itin A, 338) etj.
Në të dy anët e detit Adriatik hasen emra të qyteteve me -nt dhe -t-in -ntum, -etum etj. Si τάρας Hydruntum Tarentum, Υδρού, Uzentum, Sipontum mbi I
