Suplementi Pena Shqiptare/ Gaqo Veshi

Gjeli, shefi dhe vartësi i tij

Është e zorshme të flasësh për të gjithë servilët, që ke njohur në jetë. Edhe fjalorët, në përshkrimet e tyre, nuk bien në një mendje. Por njërin prej tyre, Gafur Kismetin s’kam për ta harruar kurrë. Si shumë servilë të tjerë, edhe ai ulej, përulej e lëpihej përpara shefit të tij, sa kur teshtinte shefi, kudo të ishte vartësi, do të thërriste: “Shëndet shef!” aq fort, sa ta merrnin vesh të gjithë. Sa vinte shefi gishtin në buzë, gati vartësi cigaren e shkrepësen. Edhe fjalët, edhe theksin e tyre, madje edhe lëvizjet që bënte vartësi, nuk ishin gjë tjetër, veçse një kopje  e shpëlarë e përgjegjësit të tij. Gafuri ishte altoparlant i shefit të tij, që nuk rrinte pa rrëfyer e pa lavdëruar mirësitë e zotësitë e tij të rralla, që te virtyti, ndershmëria burrëria, drejtësia e me radhë. Të gjitha këto cilësi të rralla, sipas tij, mund t’i gjeje vetëm te shefi Nimet. Dikur Gafuri, si të gjithë burrat e qytetit, kishte dy këmbë të drejta e të forta, por një ditë të bukur maji, njërën prej tyre e sakrifikoi për shefin dhe e zëvendësoi me protezë druri. Si mund ta heqë tjetri nga trupi  këmbën e djathtë, kjo mbase ju duket fantazi shkrimtari. Por si ndodhi kjo? Bëni  pakëz durim e më dëgjoni: Një ditë vartësi e ftoi shefin e tij të kalonin një natë të këndshme në shtëpinë e tij në fshat. Shefi në fillim i bëri ca dredha se, helbete, “ishte i mbytur” me punë e nuk kishte kohë të lirë për dëfrime e ahengje, por më në fund, nuk ia theu dëshirën vartësit të tij besnik  Si bënë një copë udhë me trenin e linjës, zbritën qetësisht dhe arritën në fshat. Si hynë në portën e një shtëpie njëkatëshe, me pemë të shumta e hije të dendura, që shpërndanin freski, të dy burrat i priti një grua e thyer, që kishte mbështjellë kokën me një napë të bardhë. Ajo iu turr me krahë hapur shefit të djalit dhe, duke e shtrënguar e puthur fort, – e “qortoi” me buzagaz:

– Ç’të kthejmë, o zoti Nimet! Shyqyr që na i gjetët shtëpinë!

– Punët e shumta në shërbim të njerëzve s’na lënë të marrim frymë! – iu përgjigj ai. Plaka, pa ia hequr krahët nga shpatullat e tërhoqi drejt dhomës së pritjes. Atë natë Nimet Seferi, në shtëpinë e vartësit të tij, hëngri, piu e këndoi deri sa kënduan gjelat e parë në fshat. I zoti i shtëpisë nuk kishte lënë gjë mangët në drejtim të përgatitjes me të gjitha. Dhe kishte të drejtë ta përmbyste. Në shtëpinë e tij kishte ardhur një mik jo sidokudo e shkeleshko, por shefi i tij i lavdëruar e i dhembshur. Shefi u zgjua kur dielli kishte nxjerrë kokën e verdhe mbi kodrat e fshatit. Zgjati krahët e këmbët dhe ndjeu se kishte bërë një gjumë të rehatshëm, të këndshëm e çlodhës, edhe pse gjatë darkës e kishte kapërcyer masën e të pirit e të ngrënit. Si ndenji një copë herë shtrirë në kurriz, ende i përgjumur, u kujtua se duhet të nisej në qytet, për të qenë në krye të “njëqind e një“ punëve të rëndësishme, që e prisnin. Kërceu nga shtrati dhe nxitoi e mbathi këpucët ngjyrë qumështi. Veshi këmishën e bardhë, shtrëngoi në qafë kravatën e kuqe flakë dhe doli në oborr, ku ishte vënë në rresht, gjithë stafi i familjes Kismeti. Nëna e vartësit e përqafoi edhe kësaj herë me dashuri të madhe e i tha:

-Duam të të bëjmë një lutje!

-Për çfarë?

-Më parë na jep fjalën!

-E dhashë! – u përgjigj më vendosmëri shef Nimet. Plaka, sakaq, nxori nga prapa shpinës një këndes me pendë të ndritura, si të lyera me varak, me një lafshë të madhe e të kuqe flakë, si trëndafil gallate, këmbë verdhë e sqep zi, me dy sy të ndritshëm, si dy sumbulla të tejdukshme. Këndes të tillë të madh e të bukur, si zor të kishte zënë syri, i rritur e shëndoshur si me porosi të veçantë. Ishte aq i rëndë, sa duart e plakës, që e mbanin nga këmbët, ishin sforcuar e damarët i kishin kërcyer si ca litarë të tendosur.

-Këtë do ta pranosh se nuk bën. E ke dhuratë për djalin! – i tha me mirësi. Edhe pse nëna e Gafur Kismetit nuk e kishte parë kurrë pjellën e shefit të djalit të saj, filloi ta përshkruante si një xhevahir të rrallë, që nuk i gjendej shoku gjëkundi. Ai ishte bukuria, virtyti, hijeshia, mençuria, mirësjellja dhe çdo gjë e mirë e me vlerë që ka dhuruar natyra për njeriun.

-Mos e lëvdo kaq shume, moj nëne! I riu si veriu! Ç’fluturon hahet! – qeshi shefi i kënaqur.

-E ke gabim zoti Nimet! – e kundërshtoi plaka. – Dardha nën dardhe do të bjerë, ku ka rrjedhur do pikojë! Nuk thonë kot: “Bëmë baba të të ngjaj!” Pas kësaj ekspozeje të bukur për djalin, shefit nuk i mbetej tjetër, veçse të shtrinte dorën e ta merrte dhuratën. Akoma nuk e kishin pushtuar mirë pëllëmbët e tij, kur nga prapa nxitoi Gafuri  e shtriu duart për ta mbajtur, që shefi i tij të mos zametisej. Eh, çfarë vartësi është ai, kur përgjegjësi i tij hedh në sup trarin, të mos sulet të mbajë anën e rëndë?! Shefi dhe vartësi, si bënë një copë rrugë nën hijen e pemëve, arritën në stacionin e trenit. Gafuri rendi e preu biletat në sportel dhe e ndihmoi shefin e tij, gati sa nuk e ngriti në krahë, që të hipte në vagon. Si u rehatuan të dy, lokomotiva lëshoi sinjalin e nisjes dhe vagonët, njëri pas tjetrit, rrëshqitën mbi shinat e zeza. Majtas e djathtas dritareve kalonin arat e mbjella, pemishtet, vreshtat dhe shtëpitë e fshatarëve të zhytura mes pemëve të larta. Shefi kishte zënë vend në ndenjësen e butë i mbështetur pranë dritares së hapur, duke kullotur sytë në natyrën e gjelbër të pranverës. Përballë tij qëndronte vartësi i tij, që mbante fort me duar dhuratën e çmuar për djalin e shefit të tij, sikur donte t’i thoshte: -Edhe ti do ta njohësh si unë, se çfarë “shefi” do të kesh tani e tutje! Treni kishte shtuar shpejtësinë. Nga jashtë frynte një zefir  hollë, që përkëdheltë flokët e dy burrave dhe pendët e ndritura të këndesit. Ai ishte aq i bukur, si një pallua pendëartë. Shefi nuk ngopej së pari atë shpend, që do ta linte pa mend në kokë këdo që do ta shikonte. Për një çast zgjati dorën drejt këndesit. Donte ta mbante vetë, ta përkëdhelte e të gëzohej me të dhe, sapo të mbërrinte në shtëpi t’ia dorëzonte të birit e t’i thoshte:

-E sheh , o kolopuç, se çfarë vartësi me vlerë ka babai yt?! Vartësi nuk e kundërshtoi dhe, si pa u ndjerë, i hoqi duart nga këmbët e gjelit, për t’ia plotësuar, si gjithnjë, dëshirën shefit. Por ndodhi ajo që nuk duhet të ndodhte kurrë. Gjeli, sa e ndjeu se iu liruan këmbët, kapërceu dritaren dhe fluturoi në hapësirë. Vartësi i gjorë u bë pikë e vrer, aq sa nuk e deshi veten. U zverdh, u mavijos, u nxi dhe thirri sa mundi:

-Shofer, shofer, të lutem, mbaje po të them! Treni, sikur të mos kishte dëgjuar asnjë fjalë nga ulërima e tij, fishkëllente e buçiste. Në vagon u bë një rrëmujë e një zallamahi, që nuk e merrte vesh i pari të dytin. Njerëzit të lebetitur nga thirrjet e Gafur Kismetit, pyesnin:

-Ç’ka ngjarë?!- njëri.

-Kush u hodh? – tjetri.

-Ku vajti?

-Nga shkoi?

Dikush nxitoi e kapi me forcë frenat e vagonit, por treni vazhdonte rrugën e tij e s’po ndalonte. Shefi, Nimet Seferi, kishte mbetur i ngrirë si pa gjak. Vartësi, kur e shihte në atë gjendje, nuk po e mbante dot veten e dridhej si purteka. Gjeli kishte qëndruar në degën e një peme matanë shinave e po ua bënte me sy. Vartësi vendosi të mos e linte të fluturonte e të ikte, sikur kushedi ç’të bëhej. Në çast vendosi të bënte sakrificën sublime, ta merrnin vesh gurë e drurë, lokomotiva, vagonët, shinat e binarët se çfarë mund të bënte ai për shefin e tij. E mblodhi veten grusht dhe u hodh nga shkallët e vagonit jashtë. Nga nxitimi i madh apo nga dëshira e tepërt (quajeni si të doni) nuk e çoi dot trupin në drejtim të ecjes së vagonëve, por në të kundërt. Ra sa gjatë gjerë dhe nuk arriti ta mblidhte këmbën e djathtë, që e sakrifikoi në shinën e majtë. Kështu ndodhi kjo histori, që vartësi Gafur Kismeti mbeti me një këmbë. Edhe sot e kësaj dite, në qytetin buzë lumi, njerëzit dëgjojnë‚ krau-kriun’ e protezës së tij, ia qajnë hallin e thonë:

-Mirë që vartësi i gjorë sakrifikoi vetëm njërën këmbë për shefin e tij dhe nuk i dhuroi të dyja?!