Gëzim Zilja: Krijimtaria e Sherif Balit, që ngërthen shpirtin fisnik të myzeqarit

684
Sigal

 

Të shkruash për poezitë e poetit myzeqar Sherif Bali nuk është e lehtë. Ajo ngërthen një mori poezish ku i këndohet tokës, gjelbërimit të fushave, qiellit blu, bukurisë së pakrahasueshme dhe ëmbëlsisë së vajzave, ku spikat fortë. Po nuk mungojnë  dhe poezitë për problemet sociale përfshirë dhe ato politike të përshkruara plot art, finesë dhe ironi të hollë. Nëse do të më jepej pak për poezinë do të doja që shënimet e mia t’i kisha hedhur në vargje, por edhe sikur të ndodhte kjo, ku vargjet e mia, e ku poezitë e Sherif Balit! Ndodh që na pëlqen diku, dikur një verë e vjetër apo raki, e  pijetarët duke ia ditur vlerën, nuk e pijnë me eks asnjëherë, po pikë e pikë ose si thotë populli gllënkë pas gllënke, duke e lënë të rrëshqasë lehtë e lehtë në gurmaz, duke e njomur fytin, pastaj të të djegë stomakun me gjithë rropullitë e brendshme e dalëngadalë të shpërndahet në të gjithë trupin duke të dhënë një kënaqësi të pafund.

Ashtu shijon ai ujë i bekuar dhe nuk e kupton se si në fund edhe pse e ke pirë pikë pas pike, arrin të bëhesh tapë, thumb, ose xurxull si i thonë. Ndjehesh shumë i kënaqur me veten, me miqtë e të afërmit, më optimist për të ardhmen, dita të bëhet e bukur edhe pse xhepat mund t’i kesh bosh dhe shtëpinë tënde nuk e kap asnjë linjë urbani e të duhet të ecësh në këmbë kilometra të tëra.  Duke ecur plot shpresa e dëshira fërshëllen e thua, duke dëgjuar hapat e tua mbi trotuar: Punë e madhe. Ia vlente. E paparë, raki e paparë, as dhimbje koke, e as etje nuk më dha, jam në humor, jam mrekulli fare, më duket vetja pendë e lehtë, sikur po fluturoj. Këto ndjesi i kam provuar jo Shpesh, por edhe jo rrallë. Por nuk më kishte ndodhur kurrë të bëhesha tapë, xurxull si i thonë fjalës, duke lexuar poezi. Sepse lexoj shpesh prozë e poezi, kënaqem, ngazëllehem, dëshpërohem e futem në mendime, por kjo poezia e Sherif  Balit me atë zemrën e stërmadhe si fushat e  Myzeqesë, më aromën e detit e të kripës së Jugut, me ato vargjet për dashuritë e të dashurat imagjinare e të vërteta, me atë dhimbje të pafund për atdheun e bjerrur, për të cilën e zbret hënën e ia dhuron:

Ja hëna, ta solla

Atdhe kafshoje!

 Dhe është një hënë e artë jo e dalëboje

 E sheh sa të dua?

 Dhe ti më ke dhënë veç titullin kulak mua!,

Për atë kunatën e vogël murrosur atje te Kështjella e Rozafës, që e qajnë  edhe sot kunatat për fatin e keq që i ndodhi dhe pastaj ato nisen të mbrojnë të drejtat e grave në Paris,  për pabesinë e shokut dhe kasollen mikpritëse të mikut, për hënën e grisur që ngjan me një dritë dyqani fshati, për shoqërinë shqiptare të katandisur në një masë amorfe pa ngjyrë, pa erë, pa shije….. Të gjitha këto që thashë më sipër, trajtuar në vargje me një art që të merr frymën, të trondit deri në qelizë, fillojnë e bëjnë efektin e dehjes, ashtu si një fragment nga muzika e Moxartit, Verdit, Çajkovskit apo ajo isua hyjnore e këngës polifonike,  Vajzë e Valëve. Sherif  Bali është në hall të madh. Këtë e kupton që në poezinë e parë, një prelud për thesarin e fshehur në faqet pasardhëse, që përpihen duke harruar kohën e vendin ku ndodhesh: Ai sokëllin (sikur të kishin muret vesh!) me tre vargje:

Më jepni një fytyrë njeriu

Më jepni

O një shirit të zi më qepni.

Por poeti me sytë e trishtë, me shpirt të butë, myzeqar hesapi,  nuk mban inat, nuk urren, i do njerëzit, e do natyrën, gëzon për gjithshka të mirë të kësaj bote. Ai është i dashuruar me Tiranën, me trotuaret e saj, me statujën e Skënderbeut në bronx, me gazetarët dhe kameramanët, edhe pse nuk e japin në lajme ardhjen e tij në Tiranë, me vajzat e bukura të kryeqytetit, zeshkane dhe biondina. Poeti unik, i krahasueshëm vetëm me Sherif Balin në llojet e poetëve, është i mrekulluar dhe i dashuruar marrëzisht me vjeshtën e Tiranës.  Është një poemth aty me tridhjetetë strofa me nga katër vargje në llojin ABAB siç thonë kritikët ose analistët e poezisë me titullin ‘’Xhixhileja’’. Të duket se poema do t’i kushtohet Xhixhilesë së famshme, që i është kënduar në ato dhe në këto kohë. Po Sherifi merret fare pak me Xhixhilenë, madje ai nuk ka shumë interes për të se qenka plakur, megjithëse dhe atë vet me kohë dëbora i ka mbuluar flokët. Dhe thërret (brret) me të madhe, duke shëtitur rrugëve të Tiranës në këtë kohë, kohëzezë:

Por papritur dielli sipër

 Nxjerr e më zgjat kupën

Xhixhile sa qenke plakur

Ik e më sill çupën.

Dashnor e qejfli kokëkrisur  ky poeti ynë. Po mirë e ka, se a nuk thotë ajo kënga tjetër e Isuf Myzyrit: Më mirë e ëma se e bija/ O usta Murat? Me sa duket ky pengu për nënën dhe nepsi ndaj bijës së bukur, do të vazhdojë edhe pas Isuf Myzyrit e Sherif Balit. Ashtu duke ecur rrugëve të Tiranës me Xhixhilenë (apo të bijën?)në mendje e vjeshtën në sy, poeti kalon Moskën, Parisin , Las Vegasin, Madridin, por kurrkund nuk mund të krahasohen ato me vjeshtën e Tiranës. Me vargje të kursyer ai sjell vjeshtën magjike të Tiranës me shegët e kuqe, me qiejt që hapen bashkë me ekspozitat, galeritë, teatrot dhe muzetë. Por nuk rri pa thumbuar poeti i shqetësuar dhe qytetar. Dhe blasfemon:

Miqtë e mi s’e njihni vjeshtën?

Është e ndarë nga shteti

S’e drejton Kryeministri

E drejton Poeti.

Fjalët veç do t’i zbehnin këto vargje në një vend tejet të politizuar mbushur me çakenj gazetash që për para dhe favore ia kanë shitur shpirtin djallit. Por poeti, njeriu i mirë Sherif Bali, megjithëse bredh rrugëve të Tiranës pa një qindarkë në xhep, e dashuron marrëzisht këtë qytet dhe shpall botërisht plot sinqeritet  ashtu si njëmijë vjet më parë Omer Khajami i famshëm:

Xhixhile nuk të kam faj

Në ta thyej kupën

Se më dole e pabesë

Nuk ma solle çupën.

Të duket vetja poet, duke lexuar vargje të tillë. Të duket sikur edhe ti kishe ndërmend t’i thoshje a t’i thurrje, por ja që i ka thënë e thurrur Sherif Bali dhe ne i shijojmë ashtu si verën që na deh e na bën që jeta të na duket pakëz me e  bukur dhe jo ashtu siç është vërtetësisht, në një shtet plot probleme, varfëri e korrupsion.