Komisioni i Venecias, shprehet qartë në opinionin e tij, se sipas Kushtetutës, anëtari i Gjykatës Kushtetuese, e fillon mandatin vetëm pasi bën betimin tek Presidenti. Ekspertët e “Venecias” shprehen se “kjo do të thotë se, anëtari i Gjykatës Kushtetuese nuk mund t’a fillojë detyrën pa bërë betimin tek Presidenti. Betimi tek Presidenti është parakusht për marrjen e detyrës
Jakup B. GJOÇA
Gerdi Xhanari, jurist, në intervistën për gazetën “Telegraf”, shprehet se tashmë që Komisioni i Venecias u shpreh për ligjet e mazhorancës, konkretisht, për betimin e anëtarit të Gjykatës Kushtetuese, për antishpifjen, këto nuk mund të kenë më vlerë, sepse edhe Gjykata Kushtetuese, kur të japë vendimet, nuk mund të jetë në kundërshtim me këto opinione të “Venecias”. Eksperti jurist Xheneri, thotë se edhe “ projektligji i mazhorancës për emërimin e një nënkryetari të KLSH-së, nuk mund të jetë kushtetues, por K.L.Sh-ja, e ka Kryetarin në detyrë, edhe pse jashtë afatit kushtetues. Por bazuar në Kushtetutë, qëndrimi i Tij në detyrë është absolutisht i ligjshëm”.
– Zoti Xhanari, cila është vlera e opinioneve të Komisionit të Venecias, për emërimet në Gjykatën Kushtetuese?
– Emërimi i anëtarëve të Gjykatës Kushtetuese, ka qenë një pikë e nxehtë e marrëdhënieve dhe përplasjeve midis institucionit të Presidentit të Republikës dhe mazhorancës. Një konflikt në dukje politik dhe artificial, por në thelb, është një konflikt i hapur nga mazhoranca, për të realizuar qëllimin e kapjes së sistemit të drejtësisë. Pra një konflikt i planifikuar dhe i nisur me vetëdije , sipas qëllimit të mësipërm. Për të mbrojtur kushtetutshmërinë dhe të drejtën, kjo çështje u shtrua për zgjidhje dhe interpretim, pranë Komisionit të Venecias, i cili është shprehur qartë, se peshorja anon nga e drejta, dhe se e drejta këtë rradhë, është nga ana e Presidentit të Republikës. Ekspertët e Komisionit të Venecias, e thonë qartë se: “në çdo rast, kur Presidenti emëroi vetëm një kandidat, dhe më pas pezulloi procedurën e emërimit të një kandidati të dytë, ai ndoqi një interpretim, i cili nuk është i paarsyeshëm.” Pra, “pezullimi i emërimit të dytë, ishte i vlefshëm dhe bllokoi fillimin e periudhës 30-ditore për emërimin e dytë, në mënyrë që emërimi automatik të mos realizohej”. Pra emërimi automatik i kandidates së renditur e para nga mazhoranca, është i paligjshëm dhe nul. Konfirmimi nga ana e Komisionit të Venecias, mbi kushtetuetshmërinë e vendimeve të Presidentit, për emërimet në Gjykatën Kushtetuese, demostron se rreshtimi përkrah të Drejtës dhe Kushtetutës, është vlera e vërtetë e një sistemi demokratik. “Nëse Komisioni do të ishte Gjykata Kushtetuese e Shqipërisë, do të merrte Vendim, njëlloj si Opinioni që ka dhënë”. Por të keni parasysh diçka që, edhe nëse do injorohen nga mazhoranca, kur të formatohet dhe të mblidhet Gjykata Kushtetuese, të jeni të sigurtë, që Vendimet e saj, për këto çështje, nuk mund të jenë të ndryshme nga këto opinione, apo rekomandime
– A është ligjërisht detyrim zbatimi i këtyre opinioneve të Komisionit të Venecias nga institucionet kushtetuese të Shqipërisë, sikurse Presidenca, Parlamenti ynë dhe nga Gjykata Kushtetuese, KED-ja, KLGJ-ja?
– Ju vetë në pyetjen tuaj, e keni dhënë përgjigjen, kur shpreheni për “Opinione” dhe jo Vendime të Komisionit të Venecias. Biles, mbi “forcën detyruese” të opinioneve të Komisionit të Venecias, shprehet dhe vetë Komisioni në raportin e tij, kur thotë se “Komisioni i Venecias, thekson se ai nuk mund të zëvendësojë Gjykatën Kushtetuese të Shqipërisë, dhe as është i aftë të zëvendësojë mungesën e gadishmërisë dhe kulturës së bashkëpunimit mes institucioneve të Shqipërisë. Që në shqip do të përkthehej: “Nëse Komisioni do të ishte Gjykata Kushtetuese e Shqipërisë, do të merrte Vendim, njëlloj si Opinioni që ka dhënë”. Por të keni parasysh diçka që, edhe nëse do injorohen nga mazhoranca, kur të formatohet dhe të mblidhet Gjykata Kushtetuese, të jeni të sigurtë, që Vendimet e saj për këto çështje, nuk mund të jenë të ndryshme nga këto opinione apo rekomandime. Dhe kjo është vlera më e madhe e këtyre Opinioneve të Komisionit të Venecias. Paligjshmërinë e asaj që ka bërë mazhoranca, Komisioni i Venecias, e shpreh në një paragraf : “Dispozitat e miratuara kohët e fundit, por që ende nuk kanë hyrë në fuqi…duhet të lihen mënjanë, pasi ato, duket se janë jokushtetuese”.
– Duhet shfuqizuar “ligji kushtetues” për betimin e anëtarëve të Gjykatës Kushtetuese, që miratoi së fundmi Parlamenti ynë?
– Më shumë sesa një Ligj Kushtetues, unë do ta konsideroja si një Puç Kushtetues, ose “betimi në Lanë”. E them këtë sepse, miratimi, apo ndryshimi i një dispozite Kushtetuese, apo dhe çdo ligji tjetër, bëhet për të përmirësuar një aspekt ligjor të caktuar, apo një parim, në të mirë të vendit, apo një institucioni, apo një shtrese të caktuar të popullsisë. Në rastin konkret, ajo që Ju e konsideroni “Ligj Kushtetues”, minimalisht ishte thjesht një kapriçio inatçore e mazhorancës, dhe maksimalisht, një “puç kushtetues”, për të futur nën kthetrat e diktatit edhe Institucionin e vetëm garant të Kushtetutës, dhe mbrojtjes të të drejtave, që është Gjykata Kushtetuese. Dhe kjo u bë hapur fare nga parlamenti i “Buratinëve”, në mënyrë të turpshme dhe arrogante. Konkretisht, mazhoranca miratoi disa ndryshime ligjore duke e justifikuar me gjetjen e një “mekanizmi zhbllokues”, për emërimet e anëtarëve të Gjykatës Kushtetuese, pas rastit Vorbsi, por me qëllimin e vërtetë, kufizimin e tagrave kushtetues që gëzon Presidenti i Republikës për emërimin e anëtarit të Gjykatës Kushtetuese, të sanksionuara nga Kushtetuta e Shqipërisë. Në këto ndryshime absurde, nga Qeveria synohej, të shmangej betimi i anëtarëve të Gjykatës Kushtetutese përpara Presidentit. Sipas propozimit të shumicës “….nëse anëtari i Gjykatës Kushtetuese nuk thirret për të bërë betimin, ai kryen betimin në formë të shkruar dhe ia dërgon atë Presidentit të Republikës, organit të emërtesës dhe Gjykatës Kushtetuese. Data e organizimit të ceremonisë së betimit, ose data e dërgimit të betimit me shkrim, konsiderohet si dita e betimit dhe e fillimit të detyrës së gjyqtarit të Gjykatës Kushtetuese”. Komisioni i Venecias, shprehet qartë në opinionin e tyre se sipas Kushtetutës, anëtari i Gjykatës Kushtetuese e fillon mandatin, vetëm pasi bën betimin tek Presidenti. Ekspertët e Venecias shprehen se, “kjo do të thotë se anëtari i Gjykatës Kushtetuese nuk mund ta fillojë detyrën pa bërë betimin tek Presidenti. Betimi tek Presidenti, është parakusht, për marrjen e detyrës”. Paligjshmërinë e asaj që ka bërë mazhoranca, Komisioni i Venecias e shpreh në një paragraf “Dispozitat e miratuara kohët e fundit, por që ende nuk kanë hyrë në fuqi…duhet të lihen mënjanë, pasi ato duket se janë jokushtetuese”.
– Nëse shpërfillen, apo injorohen, opinionet e Komisionit të Venecias, për ato çështje kushtetuese, ku vetë mazhoranca i është drejtuar “Venecias”, çfarë domethënie dhe mesazhe politike japin institucionet tona Kushtetuese?
-Sjellja e mazhorancës edhe për këto opinione, është e njëjtë si me opinionet e Komisionit në rastin e Reformës në Drejtësi, ku një pjesë e konsiderueshme e opinioneve dhe rekomandimeve, nuk u morën parasysh. Por, opinione të dhëna nga një organizëm me një rëndësi “të padiskutueshme” në fushën juridike, siç është Komisioni, edhe pse nuk kanë “fuqi detyruese të drejtëpërdrejtë”, kanë një vlerë të jashtëzakonshme morale, politike dhe sidomos në vendosjen e ballancës midis të vërtetës dhe trillimit, midis të drejtës dhe mashtrimit, midis lirisë dhe diktaturës. Këto opinione ndihmojnë njerëzit që kanë veshë për të dëgjuar dhe mendje për të kuptuar, se nga cila anë anon e drejta, dhe se cili krah politik cënon rëndë bazat e shtetit ligjor. Opinione të dhëna nga një organizëm me një rëndësi “të padiskutueshme” në fushën juridike, siç është Komisioni, edhe pse nuk kanë “fuqi detyruese të drejtëpërdrejtë”, kanë një vlerë të jashtëzakonshme morale, politike dhe sidomos në vendosjen e balancës midis të vërtetës dhe trillimit, midis të drejtës dhe mashtrimit, midis lirisë dhe diktaturës
– Zoti Xhanari, deri tani Parlamenti ynë ka refuzuar 3 kandidatura të Presidentit të Republikës për kreun e KLSH-së. Sipas Jush, cila palë është bllokuese, duke ditur se KLSH-ja është pa Kryetar, që nga 2018?
– K.L.Sh-ja, e ka Kryetarin në detyrë edhe pse jashtë afatit kushtetues. Por bazuar në Kushtetutë, qëndrimi i Tij në detyrë është absolutisht i ligjshëm. Nga ana procedurale, deri tani çdo veprim, propozim dhe refuzim, konsiderohen të rregullta dhe ligjore. Nëntekstin dhe “Palën Bllokuese”, e përcakton personalisht kushdo që e ka ndjekur këtë problematikë.
– A është një zgjidhje që e lejon Kushtetuta jonë, që qeveria me ligj të miratuar nga Parlamenti, të krijojë në KLSH, një post provizor të zv.kryetarit të KLSH-së, i cili do plotësojë vakancën e kryetarit të KLSH-së, sa kohë presidenca dhe Parlamenti nuk e zgjidhin dot ngërçin?
– Bën pjesë në rastin e lojrave amorale, dhe antiligjore që bën mazhoranca, për të përthithur çdo Institucion kushtetues dhe të pavarur. Them lojra, sepse duket si një sjellje force me Institucionin e Presidentit, dhe antiligjore, sepse është e njëjta sjellje si me miratimin ligjit të “betimit në Lanë”, duke dashur të bëjnë ndryshime në ligj, me emërime dhe kompetenca për pozicionin e nën kryetarit të K.L.SH-së. Edhe në këtë rast po risjell në vëmëndjen Tuaj, paragrafin e opinionit të Komisionit për rastin e ligjit të “betimit në Lanë”, si më poshtë: “Dispozitat e miratuara kohët e fundit, por që ende nuk kanë hyrë në fuqi…duhet të lihen mënjanë, pasi ato duket se janë jokushtetuese”.
– Faleminderit!
