Cafo Boga, ish-anëtar i Fondacionit Shqiptaro-Amerikan të Zhvillimit
“Demokracia nuk mund të ketë sukses nëse ata që shprehin zgjedhjen e tyre nuk janë të përgatitur të zgjedhin me mençuri. Mbrojtja e vërtetë e demokracisë, pra, është arsimi.”
– Franklin D. Roosevelt
Vetëm pas pak ditësh, votuesit shqiptarë do të shkojnë në qendrat e votimit për të zgjedhur udhëheqësit e tyre të rinj, të cilët do të qeverisin vendin për katër vitet e ardhshme. Një ndryshim i rëndësishëm në skenën politike shqiptare është vonuar shumë. Ndërsa ekzistojnë dy parti të mëdha politike dhe disa të vogla, udhëheqësit e këtyre partive janë bërë gjithnjë e më shumë autokratikë, duke e transformuar demokracinë e re të vendit në një kleptokraci. Pavarësisht kësaj, votuesit kanë mundësinë të sjellin ndryshime, por kjo kërkon bërjen e zgjedhjeve të informuara bazuar në një vlerësim racional të kandidatëve, në vend që thjesht t’i përmbahen besnikërisë ndaj partisë, axhendave personale ose motivimeve të tjera të pandershme. Më poshtë, kam përshkruar kritere kritike që votuesit duhet të marrin në konsideratë para se të bëjnë zgjedhjet e tyre.
Kur votojnë, votuesit me mend duhet të shkojnë përtej përkatësisë partiake ose popullaritetit. Ata duhet të vlerësojnë me kujdes karakterin e secilit kandidat, arritjet e kaluara dhe potencialin për të nxitur ndryshime pozitive. Edhe pse jo të gjithë politikanët mund të konsiderohen të pabesueshëm, shumë prej tyre janë individë të përkushtuar që përpiqen për mirëqenien e kombit pa qenë forca e tyre lëvizëse përfitimi personal. Fatkeqësisht, ata që ngjiten në pushtet më të lartë shpesh mishërojnë tiparet më negative, me figurat më shqetësuese që shpesh zënë pozicione të larta. Për të ndihmuar votuesit në vlerësimin e atributeve të kandidatëve, i kam grupuar këto tipare në tre kategori të frymëzuara nga filmi me të njëjtin emër: E MIRA, E KEQJA DHE E SHËMTUARA.
E MIRA – Politikanët që demonstrojnë një sërë tiparesh pozitive kontribuojnë ndjeshëm në qeverisjen efektive, besimin publik dhe mirëqenien e përgjithshme të demokracisë. Ja disa karakteristika kryesore që shoqërohen zakonisht me politikanët kompetentë:
- Integriteti: Mbajtja e standardeve të forta etike dhe ndershmëria në marrëdhëniet e tyre nxit besimin dhe respektin midis zgjedhësve.
- Përgjegjësia: Marrja e përgjegjësisë për veprimet dhe vendimet e tyre dhe të qenit i hapur ndaj shqyrtimit tregon një angazhim ndaj transparencës.
- Empatia: Të kuptuarit dhe vlerësimi i ndjenjave dhe përvojave të të tjerëve, veçanërisht të zgjedhësve nga prejardhje të ndryshme, çon në politika më gjithëpërfshirëse.
- Lidership Vizionar: Të kesh një vizion të qartë dhe progresiv për të ardhmen inkurajon përparimin dhe i frymëzon njerëzit të punojnë drejt objektivave të përbashkëta.
- Aftësi të Forta Komunikimi: Artikulimi efektiv i ideve, politikave dhe vlerave, ndërkohë që dëgjon në mënyrë aktive zgjedhësit, rrit dialogun dhe bashkëpunimin.
- Aftësia për Zgjidhjen e Problemeve: Shfaqja e të menduarit kritik dhe aftësia për t’iu përgjigjur në mënyrë efektive sfidave.
- Fleksibiliteti dhe Përshtatshmëria: Të jesh i hapur ndaj ideve të reja dhe i aftë për të modifikuar planet në përgjigje të rrethanave në zhvillim çon në një qeverisje më efektive.
- Angazhimi ndaj Shërbimit Publik: Vendosja e nevojave dhe mirëqenies së zgjedhësve përpara aspiratave personale ose politike kultivon vullnetin e mirë dhe besnikërinë.
- Fryma Bashkëpunuese: Krijimi i aleancave dhe puna në bashkëpunim me të tjerët, pavarësisht nga përkatësitë politike, rezulton në hartimin e politikave më efektive.
- Respekti për Parimet Demokratike: Mbrojtja e sundimit të ligjit, të drejtave të njeriut dhe pjesëmarrjes qytetare është jetike për një proces të fuqishëm demokratik.
- I ditur dhe i informuar: Të qëndrosh i informuar rreth ngjarjeve aktuale, çështjeve të politikave dhe njohurive të ekspertëve mundëson vendimmarrje më të informuar.
- Rezistenca: Kapaciteti për të vazhduar përmes sfidave dhe pengesave, duke ruajtur fokusin në objektivat afatgjata, është thelbësor për lidership efektiv.
- Përfshirja: Mbrojtja e zërave dhe perspektivave të ndryshme nxit barazinë dhe drejtësinë sociale, duke siguruar përfaqësim për të gjithë zgjedhësit.
Duke përqafuar këto cilësi, politikanët mund të ndërtojnë një lidhje të fortë me publikun, të ushqejnë një ndjenjë komuniteti dhe të punojnë në mënyrë efektive drejt së mirës së përbashkët. Nëse kandidati juaj mishëron shumicën e këtyre tipareve, merrni në konsideratë të votoni për ta dhe prisni rezultate pozitive.
E KEQJA – Kur vlerësoni atributet e politikanëve, disa tipare dhe karakteristika negative që vërehen zakonisht mund të zvogëlojnë qeverisjen efektive dhe besimin publik. Ja disa nga këto tipare:
- Korrupsioni: Angazhimi në aktivitete joetike, të tilla si ryshfeti ose përvetësimi i fondeve publike, kompromenton integritetin e sistemeve demokratike.
- Pandershmëria: Të qenit i pavërtetë ose mungesa e transparencës – përmes gënjeshtrave, deklaratave mashtruese ose mbajtjes së informacionit – mund të gërryejë besimin midis politikanëve dhe publikut.
- Populizmi: Manipulimi i ndjenjës publike ose ofrimi i zgjidhjeve të thjeshta për çështje komplekse mund të sjellë miratim afatshkurtër, por mund të çojë në rezultate të dëmshme afatgjata.
- Autoritarizmi: Lëvizja drejt qeverisjes diktatoriale dhe minimi i institucioneve demokratike tregon një 4. Autoritarizmi: Lëvizja drejt qeverisjes diktatoriale dhe minimi i institucioneve demokratike tregon një shpërfillje për sundimin e ligjit dhe liritë civile.
- Polarizimi: Krijimi i përçarjeve midis zgjedhësve ose përdorimi i gjuhës përçarëse mund të nxisë një atmosferë politike armiqësore dhe të pengojë bashkëpunimin.
- Jofleksibiliteti: Një ngurrim për t’u përshtatur me informacionin e ri ose rrethanat në ndryshim mund të pengojë zgjidhjen efektive të problemeve dhe të shtypë inovacionin në hartimin e politikave.
- Populizmi: Premtimi për t’u thënë njerëzve atë që duan të dëgjojnë në vend që të trajtohen problemet komplekse shoqërore mund të çojë në pritje jorealiste dhe, në fund të fundit, në zhgënjim.
- Mungesa e Përgjegjësisë: Një dështim për të pranuar përgjegjësinë për veprimet, vendimet ose politikat e dikujt mund të zvogëlojë besimin publik dhe sigurinë në udhëheqje.
- Shpërfillja e Ekspertizës: Injorimi i njohurive të ekspertëve ose shpërfillja e provave shkencore në favor të bindjeve ideologjike mund të rezultojë në vendime politike të informuara dobët.
- Papajtueshmëria me Normat Demokratike: Veprimet që dëmtojnë parimet demokratike, siç është censura e shtypit ose dekurajimi i mospajtimit, janë të dëmshme për një mjedis të shëndetshëm politik.
Këto karakteristika mund të ndikojnë shumë në efektivitetin e një politikani dhe në shoqërinë që ata qeverisin, duke ndikuar në fund të fundit në mirëqenien e qytetarëve dhe shëndetin e përgjithshëm të demokracisë. Nëse kandidati juaj shfaq disa nga këto tipare, merrni parasysh me kujdes para se të hidhni votën tuaj. Për të justifikuar mbështetjen tuaj, ky kandidat duhet t’i ofrojë kombit diçka të jashtëzakonshme që kandidatët e tjerë nuk mund ta ofrojnë; përndryshe, merrni në konsideratë të votoni për dikë tjetër!
I SHËMTUARI – Kur shqyrtohen tiparet “e shëmtuara” të politikanëve, disa sjellje dhe karakteristika të padëshirueshme mund të dëmtojnë ndjeshëm efektivitetin dhe perceptimin e tyre publik. Ja disa nga këto cilësi:
- Korrupsioni: Pjesëmarrja në veprime joetike, siç janë ryshfeti, mashtrimi ose përvetësimi, gërryen institucionet demokratike dhe shkel besimin publik.
- Manipulimi: Përdorimi i strategjive mashtruese ose dinake për të arritur objektiva personale ose politike mund të shfrytëzojë dobësitë dhe të rezultojë në pasoja të dëmshme.
- Pandershmëria: Paraqitja e informacionit të rremë, fshehja e së vërtetës ose përfshirja në biseda të dyfishta dëmton besueshmërinë dhe besueshmërinë.
- Arroganca: Një ndjenjë e ekzagjeruar e vetërëndësisë ose arrogancës mund të distancojë zgjedhësit dhe të çojë në vendimmarrje të dobët.
- Shfrytëzimi i Frikës: Përdorimi i taktikave të bazuara në frikë për të manipuluar publikun, siç është fajësimi ose nxitja e përçarjes, dëmton kohezionin shoqëror dhe demokracinë.
- Mungesa e Empatisë: Neglizhenca për të njohur ose për t’u kujdesur për nevojat dhe sfidat me të cilat përballen zgjedhësit mund të krijojë një shkëputje dhe të ngjallë pakënaqësi.
- Prirjet Autoritare: Injorimi i parimeve demokratike, sulmi ndaj opozitës ose gërryerja e kontrolleve dhe ekuilibrave qeveritare sinjalizon një zhvendosje drejt autoritarizmit.
- Mungesa e Mirënjohjes: Mosnjohja ose mosvlerësimi i mbështetjes dhe kontributeve të të tjerëve mund të rezultojë në zvogëlimin e besnikërisë dhe besimit.
- Përçarja: Krijimi i qëllimshëm i përçarjeve midis grupeve të ndryshme mund të çojë në një atmosferë politike toksike dhe të pengojë bashkëpunimin.
- Apatia: Shpërfillja e nevojave ose shqetësimeve të publikut, veçanërisht atyre nga komunitetet e margjinalizuara, tregon një dështim për t’u angazhuar për përfaqësim të vërtetë.
- Intoleranca: Shfaqja e fanatizmit, diskriminimit ose paragjykimit gërryen parimet e barazisë dhe respektit për diversitetin.
- Interesi vetjak: Favorizimi i përfitimit personal mbi mirëqenien e zgjedhësve mund të rezultojë në politika që u japin përparësi disave në kurriz të shumicës.
- Obstruksionizmi: Minimi i përpjekjeve të të tjerëve, veçanërisht kur i sjell dobi publikut, mund të minojë qeverisjen efektive dhe përpjekjet bashkëpunuese.
- Mungesa e Përgjegjësisë: Shmangia e përgjegjësisë për gabimet ose dështimet tregon mungesë respekti për detyrat e detyrës publike.
Këto tipare të padëshirueshme mund të dëmtojnë ndjeshëm reputacionin e një politikani dhe të pengojnë aftësinë e tij për të qeverisur në mënyrë efektive, duke ndikuar në fund të fundit në besimin dhe angazhimin e publikut në procesin politik. Nëse kandidati juaj shfaq shumë nga këto karakteristika, MOS e hidhni votën tuaj për të; nëse e bëni këtë, nuk do të keni askënd për të fajësuar përveç vetes dhe atyre që votuan në mënyrë të ngjashme.
“Zgjedhjet i përkasin popullit. Është vendimi i tyre. Nëse vendosin t’i kthejnë shpinën zjarrit dhe të djegin të pasmet, atëherë do të duhet të rrinë vetëm mbi flluskat e tyre.” – Abraham Lincoln
