Prof.Qemal Lame: Mbrojtja bërthamore evropiane dhe Konferenca në Mynyh

282
Sigal

Konferenca e Sigurisë në Mynih evidentoi ndër të tjera edhe njëherë domosdoshmërinë e forcimit të masave për mbrojtjen dhe parandalimin e luftës bërthamore. Evropianët duhet të jenë të përgatitur dhe të mendojnë për fuqizimin e mbrojtjes me mundësitë e veta dhe të mos vazhdojnë të mbeten të varur kryesisht nga aftësia ushtarake e Shteteve të Bashkuara të Amerikës .Franca dëshiron një sistem mbrojtës parandalues të përbashkët bërthamor për Evropën. Presidenti francez Emmanuel Macron i ka ofruar sërish Gjermanisë dhe partnerëve të tjerë të BE-së ribisedime të reja për parandalimin bërthamor në BE. Mund të bëhet fjalë për dimensionin evropian të parandalimit bërthamor të Francës, tha kreu i shtetit të premten në Konferencën e Sigurisë në Mynih. Macron kujtoi se ai e kishte bërë tashmë ofertën në fillim të vitit 2020. Në atë kohë, megjithatë, partnerët evropianë si Gjermania reaguan me kujdes. Që nga largimi i Britanisë së Madhe më 31 janar 2020, Franca ka qenë e vetmja fuqi bërthamore e mbetur në BE. Macron prej kohësh kërkon që Evropa të bëhet më e pavarur nga superfuqia SHBA. Gjermania po punon për më shumë ndarje bërthamore me SHBA-në, por mbetet skeptike. Ministrja e Jashtme Federale Annalena Baerbock (Bündnis 90/Die Grünen) është e kujdesshme në lidhje me propozimin e Manuel Macron për parandalimin bërthamor.

Ministrja e Jashtme Annalena Baerbock ka shprehur rezerva për propozimin e presidentit francez Emmanuel Macron për një parandalim të përbashkët bërthamor evropian. Qeveria federale ka vendosur kursin për prokurime të reja në kontekstin e ndarjes bërthamore së bashku me SHBA-në. Kjo tani do të promovohet edhe në negociatat për buxhetin,- shtoi ajo. Kjo është një “pamje e madhe që ne e shkëmbejmë me partnerët tanë dhe natyrisht edhe intensivisht me francezët”. Gjermania ka qenë e përfshirë në parandalimin bërthamor të NATO-s për dekada me avionët e saj luftarakë. Ata janë të stacionuar në bazën ajrore Büchel në rajonin Rhineland-Pfalz Eifel me qëllim që të vendosin bomba bërthamore amerikane të ruajtura atje në rast emergjence. Kjo quhet ndarje bërthamore. Avionët luftarakë Tornado të planifikuar aktualisht për këtë qëllim do të zëvendësohen me avionë modernë të tipit amerikan F-35 stealth. Është një nga projektet më të mëdha të armatimit të Bundesëehr-it. Qeveria federale po punon intensivisht për forcimin e mbrojtjes së përbashkët në kuadrin e NATO-s dhe Bashkimit Evropian. Koncepti strategjik i NATO-s dhe udhëzimet e politikës së jashtme dhe të sigurisë të BE-së janë riformuluar. Gjermania po punon për një strategji të sigurisë kombëtare. Çështja e mbrojtjes ajrore evropiane ndan Francën dhe Gjermaninë.  Franca nuk po merr pjesë në Iniciativën Evropiane të Mburojës së Qiellit (ESSI), me të cilën kancelari Olaf Scholz e shtyu përpara në vjeshtë. Në Konferencën e Sigurisë së Mynihut, presidenti francez Emmanuel Macron tregoi publikisht për herë të parë se ishte i gatshëm të hiqte dorë nga bllokada e tij e mëparshme. Macron dëshiron të presë një konferencë mbi mbrojtjen ajrore evropiane në Paris për t’i dhënë më shumë peshë çështjeve strategjike. Ai iu drejtua veçanërisht “partnerëve gjermanë, britanikë dhe italianë”. Kancelari Scholz nuk ishte i pranishëm gjatë fjalimit të Macron në Mynih, edhe nëse propozimi i drejtohej kryesisht atij. Ai do të donte të diskutonte “çështjen së pari nga një perspektivë strategjike”, “e cila përfshin çështjen e parandalimit”,- tha Macron. Agresioni rus u zhvillua “në hijen e parandalimit”. “Kjo është një kujtesë e rëndësisë së rolit që armët bërthamore luajnë dhe duhet të vazhdojnë të luajnë në BE dhe në NATO”, tha francezi. Ai përsëriti ofertën e tij për një dialog të ngushtë me partnerët evropianë për forcën bërthamore franceze, të cilën e kishte bërë tashmë në shkurt 2020 në një fjalim kryesor në Ecole de guerre. Në Gjermani, oferta u prit në mbrojtje. Në atë kohë, pyetjet e ndërlikuara të parandalimit bërthamor dhe një shtesë e mundshme ndaj ndarjes bërthamore me Amerikën preferoheshin të mos bëheshin publike. Prandaj, pati një lehtësim të caktuar në Berlin që nisma e Macron u harrua për shkak të pandemisë. Tani oferta franceze është rikthyer në tavolinë nën shenjat e ndryshuara gjeopolitike. Ai donte të fliste për “pikëpamjen e Francës për dimensionin bërthamor të interesave të saj jetike në nivel evropian” me partnerët “që e dëshirojnë këtë”. Ai tregoi se ishte gati të fliste për shtrirjen e ombrellës bërthamore të Francës në BE. Ashtu si Gjermania dhe shumica e vendeve të BE-së, Franca e ka lënë pas dore mbrojtjen ajrore në dekadat e fundit. Hendeku i aftësive është veçanërisht i madh kur luftohen raketat balistike me rreze të gjatë mbi 100 kilometra. Macron u befasua nga nisma e kancelares, e shpallur në fjalimin e Pragës, për të mbyllur shpejt deficitet duke blerë sistemet ekzistuese. Pakënaqësia në Paris është shtuar edhe nga fakti se Britania e Madhe i është bashkuar nismës. Kjo e dobësoi argumentin se, për shkak të efektit parandalues të bombave atomike franceze, nuk kishte nevojë të zgjerohej mbrojtja ajrore. Pas kësaj qëndron shqetësimi francez se sistemet e synuara, veçanërisht Shigjeta izraelite 3, do të gllabërojnë burime të tepruara që do të mungojnë diku tjetër. Pakënaqësia franceze është edhe për faktin se alternativat evropiane nuk janë marrë parasysh gjatë zgjedhjes së sistemeve. Italia dhe Franca kanë zhvilluar sistemin SAMP/T, i cili është i krahasueshëm me Patriot dhe aktualisht po modernizohet. Përveç kësaj, ekziston tashmë projekti evropian Twister me qëllim të zhvillimit të një sistemi evropian të mbrojtjes me shumë qëllime me mbikëqyrje të bazuar në hapësirë. Është projektuar posaçërisht me kërcënimin e ri të raketave hipersonike, por nuk adresohet nga ESSI. Macron iu referua gjithashtu busullës strategjike të BE-së, e cila thotë se baza e mbrojtjes industriale në Evropë duhet të forcohet. Nga ana tjetër, “mburoja ajrore” evropiane bazohet kryesisht në sistemet Patriot (SHBA) dhe Arroë-3 (Izrael) dhe nuk do të përfitonte nga industria evropiane e mbrojtjes. Me propozimet e tij, Macron hap mundësinë e rihapjes së debatit strategjik për mbrojtjen ajrore dhe parandalimin. Shqetësimet franceze për pasojat strategjike të nismës gjermane ad hoc janë pjesërisht të përbashkëta në qarqet e NATO-s. Pyetja është se si të lidhet Mburoja e Qiellit Evropian me Mbrojtjen e Integruar Ajrore dhe Raketore të NATO-s pa ndryshuar ekuilibrin strategjik. Ky aspekt strategjik deri më tani ka luajtur një rol vartës në debatin gjerman. Gjithashtuasnjë debat i thelluar mbi një analizë të përbashkët të kërcënimit nuk është zhvilluar deri më tani. Macron e ka nisur tani këtë.  Në Mynih, kreu i shtetit francez u shpreh gjithashtu në favor të përpjekjes për të negociuar një marrëveshje pasuese të traktatit INF. Vetëm SHBA dhe Rusia ishin palë kontraktuese në Traktatin INF. Duhet të sigurohet që në të ardhmen Evropa të përfshihet në të gjitha diskutimet rreth traktateve të kontrollit të armëve.Ai vuri në dukje se traktati INF që ndalonte armët bërthamore me rreze të mesme veprimi me bazë tokësore u anulua nga presidenti i atëhershëm Donald Trump pas shkeljeve të përsëritura nga Rusia. Që atëherë, Evropa nuk është më e mbrojtur nga ky rrezik. Traktatet e kontrollit të armëve janë mënyra e duhur për të garantuar sigurinë në afat të gjatë, theksoi Macron. Ai e kombinoi këtë me kërkesën që evropianët të rriten kur bëhet fjalë për politikën e sigurisë dhe që ata të ulen në tryezë në negociatat e ardhshme. Traktati INF ndaloi Rusinë dhe SHBA-në të prodhojnë, testojnë dhe zotërojnë raketa balistike dhe të lundrimit të lëshuara nga toka me rreze veprimi midis 500 dhe 5500 kilometra. Shtetet e Bashkuara e ndërprenë marrëveshjen në fillim të shkurtit me mbështetjen e partnerëve të NATO-s më 2 gusht 2019, sepse ata supozojnë se Rusia e ka shkelur atë prej vitesh me një sistem me rreze të mesme të quajtur SSC-8 (rusisht: 9M729).