Kritiku Festim po çlodhej në një stol te stacioni i autobuzëve, ndërsa priste të kthehej në qytetin e tij. Ai kishte qenë në një përurim libri (me koktejl) dhe pat pirë nja dy gota e ndjehej mirë i inspiruar. Edhe pse atje kish diskutuar, tash po i bëhej sikur nuk i shteroi gjithë idetë e veta. Me librin (e dhuruar) në duar dhe me një shprehje vetëkënaqësie në fytyrë, ai shikonte përqark, dukshëm i etur për të pasur dikë me të cilin mund të shkëmbente dy fjalë. Dikur, lutja iu dëgjua. Pranë tij erdhi një burrë në moshë të re, që s’kish asgjë të veçantë, përveçse mbante në gojë një si kleçkë dhe me ç’dukej e përdorte atë për të lënë cigaren. Z. Festim e përshëndeti, ndërsa u deshën ca minuta që të merreshin vesh për kleçkën; në fakt, më shumë shkëmbyen gjeste. Pastaj Festimi fshiu syzet dhe u prezantua. Ngase ngutej, në vend që të thoshte autor, e quajti veten aviator, pastaj Timi, më tutje Festo; e mo, kështu më thonë ndonjëherë… Pasi e kishte ftilluar tjetrin mirë e mirë për emrin, filloi të fliste për kohën, mund të binte shi; u hodh te politika, opozita po bën gabime; u kthye te gruaja, ajo punokërkej në administratë. Më në fund, qershia mbi tortë, foli për veten e vet: u ofrua si poet, publicist, eseist… por shtoi se më së shumti merrej me kritikë letrare. E në këto arte, siç e tha plot modesti, ai ishte fort i njohur dhe me kontribute të vyera. Këtë ‘të vyera’ e shqiptoi duke e shtrënguar fort në gjoks librin që kishte në duar. Dhe prapë mezi ç’priste të vazhdonte më tej. Burri me kleçkë në gojë e lëvizi pak këtë të fundit. Dhe u afrua të dëgjonte më mirë. Kritiku Festim e vriste lart; kjo dukej qartë nga shikimet e tij të drejtuara herë pas here pikërisht aty lart, një Zot e di ç’vështronte në qiell, por edhe nga mënyra se si i përzgjidhte fjalët e termat, anipse nuk e dinte se me kë po fliste. Për fat, njeriu në krah të tij qëlloi një dëgjues model. Ai filloi ta ndiqte rrëfimin e tjetrit. Ndonjëherë tundte kokën në shenjë pohimi, ndonjëherë e shikonte bashkëfolësin pak mendueshëm, në një mënyrë pyetëse mund të thuhej. -Po po, jam Kritik… Por burri që mbante një kleçkë në gojë, e kishte keqkuptuar; filloi të bënte gjeste për të ‘vizatuar’ atë sendin që përdoret kur i ndërron ndonjë gomë makinës, hë krikun, prandaj po shtrëngohej të lëvizte dorën e djathtë, duke e rrotulluar… -Jo, jo. Thashë Kritik. Poet dhe kritik. Publicist. Studjues. Kritik letrar. Estet. – shpjegonte dhe nuk ndalej i zoti i këtyre termave e, ndërkaq, kokën atje lart sikur të kish harruar diçka në qiell. – Është interesante, – vazhdoi të tregonte – por kështu kam qenë unë që i vogël, kritik. Për shembull, shikoja një tabelë në mur aty te shkolla! I thosha mësuesit që kjo duhet të rrijë kështu… Ishim duke rregulluar ndonjë gjë në shtëpi? Zgjidhja një pozicion sa më komod dhe tregoja me duar: Këtej! Jo jo, andej. Hë, ajo duhet këtu! Kritik kam qenë gjithnjë. Aty ku punoja, sa herë bëja vërejtje…Dhe prapë e gjatë gjithë kohës, sytë përpjetë. Tani, mbase me të drejtë, se aty lart në qiell, ca re sikur po grindeshin. Kushedi, do të kishte shi apo jo! Ani, strehë e kafe gjendeshin gjithandej. Le që ai donte vetëm të shpjegohej; asgjë tjetër s’i hynte në sy. -Krijimtaria është një mision i shenjtë, miku im, – mori e foli sërish. – E di ti ç’është vargu? Shtrati problemor? Fryma, estetika, mendimi shkencor? Për shembull, kur filloj e shkruaj një kritikë letrare, unë mendohem mirë, mendohem njëqind herë, njëmijë herë… Është punë me përgjegjësi. Tjetri të beson librin, shfaqjen. Lexuesit dhe shikuesit duhet të ndriçohen… Burri i heshtur prapë e pozicionoi ndryshe kleçkën, që mbante në gojë dhe pastaj e vështroi bashkëfolësin ngultaz, sikur vërtet po tregonte kureshtje, pa le si ish kjo punë. -Po ja, – vazhdoi shpjegimet kritiku Festim:- marr një libër unë ose ma dërgon autori. Një t’i dhënë një të lexuar të shpejtë dhe shkruaj. Por këtu të qëndrojmë pak: kur një autor është shumë i njohur, mund të ma bëjë mua me sy… Eee! Tjetri lëvizi pak e pothuaj ia shkeli syrin. Apo s’ishte fjala kështu? -Jo jo, unë i bie në sy atij, pasi kam shkruar për atë, dhe kështu, ai më përshëndet e më falenderon mua; dhe ja ku u lidhën të mëdhenjtë. Pas këtij kalamburi, kritiku zbriti një marsh më poshtë: -Ti do të pyesësh: Po me të vegjëlit si i bëhet? Ta dëftej unë. Për shembull, hidhet dikush me ndonjë pagesë apo nder tjetër. Hidhem edhe unë…Njeriu që vetëm dëgjonte e nuk fliste, bëri sikur po hidhej, gjithnjë duke e vështruar bashkëfolësin me njëlloj nderimi, por edhe për t’ia mbështetur ç’kish thënë, pra që ai kërcente kështu… -Jo jo, byrazer. E keqkuptove prapë. Hidhem në laptop, ishte metaforë. Pra, shkruaj. – Ai vuri në punë gishtërinjtë, m’u sikur të kish përpara tastierën. – Marr laptopin edhe e thaj kritikën. “E than?” U duk sikur, më në fund, dëgjuesi i duruar pëshpëriti diçka foli. Në fakt, ai po bënte shenja. “Me tharëse flokësh, kështu, me korent?” Kritiku Festo e pa atë disi vëngër; mbase më në fund po i kuptonte shpotitë, nëse ishin aso. Mbase jo. Por nuk dinte të ndalej. -S’e kape figurën – e ngriti zërin ai. – E thaj, ka kuptimin e shkruaj mirë; si ta formuloj ndryshe, e qaj me lot. Por në të kundërtën, me mua s’ka llafe. Për shembull, kemi një libër që lë për të dëshiruar? – ai gjithnjë e ndërtonte bisedën mbi pyetje. – Opa, e përmbys unë, ç’ka me mua, unë të nxjerr ujë të zi… Tjetri mbeti një copë herë, pastaj hodhi sytë andej, këtej, deri sa gjeti një gjë në ngjyrë të zezë, që të mund ta tregonte. Diçka e tillë apo jo? Kritiku i lumtur Timi, befas u zymtua dhe hoqi syzet. U duk sikur do t’ia përvishte bashkëfolësit ndonjë shpullë. -Sheleg, – tha ai qortueshëm, s’është vërtet punë ngjyrash. Fjala ish që e shikoj veprën në mënyrë të thellë dhe shkruaj për të në mënyrë të thellë, e vlerësoj…Se ja, kjo është e keqja, që kritikën e shikojnë vetëm si kritikë. Kur ti, more byrazer, ma lyen mirë qerren, unë të ngre monument. Kjo, them unë, është një kryevepër… Shkruan libra ti? Është ndonjë nga të tutë që shkruan? Se di unë si e vërtis pastaj… “Nëc!” u duk sikur ia bëri tjetri, duke e lëvizur prapë atë kleçkën që mbante në gojë. Dhe s’dukej fort i qartë; ajo puna e qerres e kishte ngatërruar pak më shumë. Bëri një shenjë për të treguar se si shkon qerrja apo ndonjë mjet tjetër dhe se si rrotullohen rrotat… -Shokuuu, – i foli kritiku më nga afër dhe pa pyetur fare se po ia hidhte duhmën e alkoolit fytyrës – ti qënke pak naiv. Populli e thotë ndryshe: Njëra dorë lan tjetrën, të dyja lajnë fytyrën. Njëfarësoji, kritika është shpërblim. Për shembull, e shikoj që për X autor ka përshtypje të mira? Çfarë bëj unë? E ngre në qiell… Tregoi me duar qiellin. Aty retë po merrnin tjetër ngjyrë dhe po lëviznin pak si shumë. Edhe kritiku që (pak a shumë) mbante emër feste, dukej i çoroditur njëfarësoj. Ndoshta thjesht ndodhej në një krizë sinqeriteti; si thotë ajo fjala: “Ç’ka barku, nxjerr bardhaku”. Disa zbërthehen edhe me gjysmën e bardhakut, me çerekun…Tani edhe bashkëfolësi dukej krejt i shpërqendruar. -Këtu o këtu! Ishte figurë; sërish e more për keq. Unë nuk di lëshime, arti im është vizionar. Tani, ndonjë nder do ta bëjmë, por me masë. Ehë! Kam parime unë, nuk shkel kurrë në dërrasë të kalbur…Dëgjuesi shembullor pa përreth, bëri sikur po shkelte mbi dysheme, toka ishte ende e thatë, por s’kish aty ndonjë dërrasë të kalbur; ata nuk po merreshin vesh. -More evlat, ishte shprehje, ashtu i thonë. Për shembull, – vazhdoi ai të pyeste e të jepte shembuj, gjithë me durim – nuk më pëlqeu libri, shfaqja, ku di ç’tjetër? Marr të dhëna si e qysh dhe pastaj marr edhe vendim. Por, siç e thashë më lart, duhet me i hap sytë mirë, kur bën nder e kur bën qeder, se pastaj… ehë, e mori ferra uratën, të shkulin dhëmbët. Ai e kishte ngritur zërin padashur. Burri i heshtur kërceu përpjetë i trembur. Dhe për pak sa nuk e gëlltiti atë kleçkën që mbante ndër dhëmbë. -Po jo ty, more zotëri! – Kritiku me shumë emra e disiplina u përpoq ta qetësonte tjetrin. – E thashë ashtu, në mënyrë figurative. Ku po shkon, mo? Në këtë çast, burrit gojëkyçur i qe afruar një tjetër, mbase ndonjë i afërt i tij. Dhe po i thoshte me shenja që makina kishte ardhur, ata mund të hipnin, e pyeste nëse kishte nevojë për ndonjë gjë… Gjithnjë me shenja. Me sa u kuptua më në fund, ky këtu, për të dëgjuar nuk dëgjonte mirë e për të folur nuk fliste fare. Ata ikën të dy, ndërkohë që kritiku Festim, edhe pse pak i habitur, tundi kokën, pastaj librin, dhe bëri edhe ai shenja që tregonin se i vinte keq që nuk mund ta vazhdonin bisedën… Filloi shiu; dhe nuk dukej aspak miqësor. Duhej gjetur autobuzi. E sikur të gjendej aty, në krah, edhe ndonjë dëgjues tjetër, do ishte më mirë. Eeeh!
