Gazeta Telegraf/
SHPENDI TOPOLLAJ
RRUGËTIM TË MBARË DHE TË GJATË, O
DRITËRO AGOLLI YNË
Sa herë shkoj për te Dritëroi dhe ngjis
ato shkallët gjysmë të errëta, tek ai pallati i famshëm kubik, ballë për ballë
dyqanit “Flora”, tashmë gati të harruar, sepse më është bërë zakon të gjej me
mend një të ngjashëm me të. Dhe gjithmonë ndalem te Françesko Petrarka. Më
kujtohet ai, jo vetëm si mjeshtër i soneteve të mrekullueshme, jo vetëm për
rolin e padiskutueshëm që luajti në ecurinë e gjuhës dhe ideve të Rilindjes
italiane, apo se kishte thënë ato fjalët e njohura se “Nuk ka liri më të çmuar
se liria e gjykimit. E lakmoj ta kem për veten, por pa ua hequr të tjerëve”,
fjalë që Dritëroi i pati gjithë jetën si devizë, por së pari si poet i
dashuruar pas udhëtimeve, ku gjithçka, pra edhe njerëzit, edhe natyrën, edhe
të mirën, edhe të virtytshmen, edhe të
bukurën, madje edhe dashurinë i shihte me syrin e mprehtë të një vrojtuesi
serioz e të pashoq, karakteristikë kjo që s`ju nda kurrë poetit tonë të shquar.
Mjaft të shohësh disa nga titujt e librave të Dritëroit me poezi si “Në rrugë
dola”, “Hapat e mia mbi asfalt”, “Udhëtoj i menduar”, “Pelegrini i vonuar” dhe
do të bindesh për këtë. Po kështu edhe titujt e cikleve poetike: Udhëtoj me
njerëzit, Udhëtoj me shqetësimet, Udhëtoj me poetët. Ai nuk u ndahet
udhëtimeve, pasi aty sheh sesi malet në pasqyrë krehin mjekrat, pishat qerpikët
i lyejnë me ngjyrë të kaltër, mështeknat nusërojnë në këmbët e bardha, faqet e
mollëve skuqin mes fletëve, manushaqja e prillit rri në mes të dëborës, nga
shiu me gjyma toka vjen erë uji si një grua pas banje, se lopa laramane nxjerr
gjuhën dhe ja lëpin kravatën që i duket se po e puth princesha më e mirë, se tek
merr rrugën me një bucelë në shpinë që e mbush me nga një lugë ujë ka aty
gjithë lumenjtë, retë, këto stratege shirash e rrufesh, kuvendojnë kokë më
kokë, erën e grurit arave që e deh, këmborët e dhenve që japin koncert simfonik,
përrenjtë që natën shkasin me një zë të lashtë sa era, dhe s`e dimë se ç`fjalë
flasin, detin që rreh veten dhe vuan si martir, anën e vreshtave me rrush, goja
flakë e gjuha prush, cjapin krenar dhe epik, me mjekër të gjatë si akademik, atje
pranë lumit një rrap, që hënën për briri e kap, dhe një fëmijë që e këshillon të
mos harrojë kurrë që të ecë, se rruga e bën burrë. Por ka një dallim mes tij
dhe Petrarkës; pasi në qoftë se toskanasi u mbyll në vetminë e tij në Vokluzë,
për të kthjelluar mendimet dhe ndjenjat e tij, Dritëro Agolli i do shokët, i do
miqtë, i do njerëzit e thjeshtë, pa dallime. Ai nuk bën dot pa ta. Ndaj atë do
ta gjej përherë të rrethuar prej tyre. Dhe ai flet me ta si i barabartë. Qesh
dhe bën shaka me këdo. Pyet për të njohurit e vjetër dhe kujton histori
gazmore. Kurrë nuk e thotë për ndokënd ndonjë fjalë të keqe. Flet shtruar dhe
me zë të ulët. Nuk përpiqet t`i zgjedhë fjalët, por ato i vijnë natyrshëm. I
gëzohet suksesit të gjithkujt. Kur ra fjala (e kam thënë dikur) për Ismail
Kadarenë që është propozuar shumë herë për çmimin Nobel, qetësisht më tha:
“Është nder për Shqipërinë, për të gjithë ne, po ta fitojë. Por s`duhet
mërzitur se edhe Emil Zolai kandidoi nëntëmbëdhjetë herë për akademik dhe
përsëri nuk ja dhanë atë titull. Edhe pse në varrimin e tij, Anatoli Fransi e
quajti vetëdija e kombit. Ama, në 1908 – n ja vendosën hirin në Panteon.” E
vërteta është se tani që mbushi tetëdhjetëepesë vjeç, nuk është më ai i pari.
Dua të them trupërisht. Duart e tradhtojnë disi, duke u dridhur lehtë. Por
mendja është po ajo: e freskët dhe e fuqishme. Kur vjen fjala te politika dhe
problemet madhore të vendit apo të kulturës, të duket se ke përpara një
filozof. Kjo kuptohet lehtë edhe nga intervistat e herëpashershme që jep. Nuk e
ka për turp të pohojë se disa këndvështrime i ka tjetërsoj. Dikur, aty nga
fillimi i viteve tetëdhjetë ai e kishte parathënë: “E kam fjalën që ndryshimet
në jetën tonë bëhen me shpejtësinë e rrufesë dhe mes këtij vrapimi të kohës ne
ndryshojmë vetveten.” Por sado që të ndryshojë, në një pikë ka mbetur po ai;
mikpritësi i palodhur që sinqerisht i respekton dhe i do njerëzit. Te poezia e
tij “Udhëtoj me poetët” Dritëroi ka një strofë me kumbim betimi: “Kjo torbë që zien, kjo torbë që kam përmbi
shpinë, / Më vë në mendime dhe mendjen ma prish, / Më thotë ta dua, ta dua
njerinë, / Njeriut t`i jap nga shpirti im shpirt.” Dhe s`ka si të ngjasë
ndryshe, pasi ai, në tërë qenien e tij është një shpirt. Një shpirt i madh e i
pastër që siç shprehet vetë, është si ai lumenjve të Atdheut që e lajnë dhe si
çdo copë qielli që malet mbi kokë e mbajnë. Dhe këtu, s`duhet harruar e shoqja,
e urta Sadije, gruaja që ruan sharmin e bukurisë së dikurshme, mençurisë dhe
fisnikërisë së familjes nga vjen, e cila jo vetëm u gëzohet dhe u rri miqve në
këmbë, por dhe kujdeset për të dyfish: si bashkëshort dhe si korife i letrave
tona.
