Carl Gustav JUNG (1875-1961), Në përvjetorin e vdekjes.
“Nuk dimë kurrgjë për Njeriun, shumë pak. Psiqika e tij duhet studjuar. sepse është piknisja e krejt të këqijave që eksistojnë në botë e më gjërë”.
Me këtë frazë kuptimplote e mbyll librin e tij me kujtime, shkruar në vitet e fundit të jetës, njeri ndër psikoanalistët më të mëdhenj të shek. 20-të. Karl Jung që krahas Froidit e Adlerit njihet si themelues i Psikoanalizës, apo si më pëlqen ta quaj – “Arkeologu” i shpirtit njerëzor.
U lind në vitin 1875, në një fshat të vogël zvicerian të Kesenvilit. I ati ishte famulltar i fshatit dhe nëna një shtepiake. Që fëmijë shfaqi prirje për letërsi, sidomos për atë antike. Nga natyra Karli ishte një adoleshent mjaft i vetmuar. Edhe pse zgjedhja e parë e tij ishte Arkeologjia, më pas, ai iu përkushtua Mjekësisë në Universitetin e Baselit. Ndërkohë që punonte me neurologun e famshëm Kraft Ebing, ai u orientua nga Psikiatria. Pas diplomimit, zuri një pozicion në Spitalin Mendor Burghoeltzli, në Zyrih, nën mbikqyrjen e Eugene Bleuler, një ekspert i skizofrenisë. Në 1903, ai u martua me Ema Rauschenbachun.
Si admirues i hershëm i Frojdit, më në fund arriti ta takonte në Vjenë në 1907. Thuhet se pasi u takuan, Frojdi anulloi të gjitha takimet e tij atë ditë dhe ata folën për plot 13 orë. I tillë ishte impakti i takimit të këtyre dy mendjeve të mahnitshme! Frojdi sigurisht filloi ta shihte Jungun si “princin” e kurorëzuar të psikoanalizës dhe pasuesin e tij.
Me vonë marrdhëniet e tyre u ftohën për shkak pikpamjesh të ndryshme për Psikoanalizën. Aty ze fill një prej teorive më interesante të Personalitetit që bota kish parë ndonjëherë.
Pas luftës, Jungu udhëtoi gjatë, duke vizituar fise tribu në Afrikë, Amerikë dhe Indi. Ai doli në pension në 1946 dhe filloi të largohet nga vëmendja publike pas vdekjes së të shoqes në 1955. Vdiq në 6 qershor 1961 në Zyrih.
Të duash të shpjegosh Teorinë psikoanalitike të Jungut dhe dallimet e saj nga teoria Froidiane, në pak rreshta të Fb-ut, është e pamundur. Por unë do të mundohem të cek esencën e saj dhe të tregoj kontributin e veçantë të Jungut në Psikoanalizë.
Teoria e Jungut e ndan psikikën në tre pjesë:
E para është “Ego”, që Jungu e identifikon me mendjen e vetëdijshme. E lidhur ngushtë me të është edhe “Pavetëdija personale”, që përfshin gjithçka që nuk është e vetëdijshme, por që mund të bëhet e tillë. Pavetëdija personale është ajo që përfshin edhe kujtimet, si ato që mund të sillen kollaj në kujtesë, edhe ato që janë shtypur për një arsye ose një tjetër. Por ajo nuk përmban instiktet që sugjeronte Frojdi.
Më pas, Jungu shton një pjesë të psikikës që e bën këtë teori të veçohet nga të tjerat: “Pavetëdijen kolektive”. Mund ta quani atë “trashëgimi psikike”. Është rezervuari i përvojave të llojit tonë (homo sapiens), një formë “dijeje” me të cilën vijmë të gjithë në jetë. Megjithatë ne nuk mund të jemi kurrë të vetëdijshëm për të në mënyrë të drejtpërdrejtë. Ajo influencon të gjitha përvojat dhe sjelljet tona, sidomos ato emocionale, por ne e kuptojmë atë vetëm në mënyrë indirekte, duke vërejtur këto influenca. Jungu futi për herë të parë në Psikoanalizë konceptin e Arketipit.
Sipas tij, Pavetëdija kolektive përbëhet nga arketipe. Arketipi është një prirje e pamësuar për t’i përjetuar gjërat në një mënyrë të caktuar. Arketipi vetë nuk ka formë, por vepron si një “parim organizues” mbi gjërat që ne shohim dhe bëjmë. Ai funksionon në mënyrën që funksionojnë instiktet në teorinë e Frojdit: – së pari, fëmija do diçka për të ngrënë, pa e ditur se çfarë do. Ai ka një dëshirë të papërcaktuar të cilën mund ta kënaqë me disa gjëra dhe jo me disa të tjera. Më vonë, duke fituar përvojë, fëmija fillon të dëshirojë gjëra më specifike kur është i uritur – një shishe ujë, një biskotë, një karkalec furre, një copë picë të stilit njujorkez. Arketipi është si një vrimë e zezë në hapësirë: e di që ekziston vetëm, sepse thith lëndë dhe dritë në brendësinë e vet.
Arketipi i nënës është një shembull veçanërisht i goditur. Të gjithë paraardhësit tanë kane pasur nëna. Ata u zhvilluan në një mjedis që e përmbante nënën ose zëvendësuesen e saj. Ne nuk do të kishim mbijetuar pa lidhjen tonë me një kujdesues kur ishim vetëm foshnja të pambrojtura. Është e arsyeshme të mendosh se ne jemi “ndërtuar” në një mënyrë që reflekton mjedisin tonë evolutiv: ne vijmë në këtë botë të gatshëm për ta kërkuar nënën, për ta dashur atë, për ta njohur atë, për t’u marrë me të. Kështu, arketipi i nënës është aftësia jonë e gatshme tashmë për të njohur një marrëdhënie të caktuar, atë të mëmësisë. Jungu tha se ky është një koncept abstrakt, dhe se ne e projektojmë shpesh arketipin në botën e jashtme, zakonisht tek nënat tona. Edhe kur arketipi nuk gjen një person të caktuar të gatshëm, ne priremi të personifikojmë arketipin, pra ta kthejmë atë në një personazh mitologjik librash. Ky personazh simbolizon arketipin. Arketipi i nënës simbolizohet nga nëna e hershme ose “nëna tokë” e Mitologjisë, nga Eva dhe Maria në traditat perëndimore ose nga simbole më pak personale si p.sh. kisha, kombi, pylli, apo oqeani. Sipas Jungut, dikush, nëna e të cilit nuk ka arritur të kënaqë kërkesat e arketipit, mund të jetë një person, që e kalon jetën e tij duke kërkuar rehat dhe paqe në kishë, ose duke u identifikuar me “kombin” e vet, ose duke medituar me figurën e Marisë, ose duke bërë një jetë afër detit.
Le ta lemë me kaq!
- Foto e vitit 1909. Në qendër Sigmund Freud dhe në të djathtë Carl Jung, dalë përpara godinës te Clark University.
