Organizata ndërkombëtare për të drejtat e njeriut, Human Rights Watch (HRW), ka reaguar sërish ndaj planit të Italisë dhe Shqipërisë për të përdorur qendrën e Gjadrit për mbajtjen e emigrantëve afrikanë që iu është refuzuar kërkesa për azil. Pas vendimit të qeverisë italiane për të transferuar në Shqipëri qindra emigrantë të shpëtuar në Mesdhe, që nuk plotësojnë kriteret për mbrojtje ndërkombëtare, HRW ka kritikuar ashpër këtë praktikë, duke e quajtur “një shembull të rrezikshëm të eksportimit të përgjegjësive ndërkombëtare.”
Kritikat e HRW: Shqipëria po shndërrohet në një “zonë gri” të së drejtës
Në deklaratën e saj, HRW shprehet se Shqipëria po legalizon mbajtjen e personave të ndaluar pa të drejtë, duke lejuar që emigrantë që nuk janë pranuar për azil në Itali të qëndrojnë në qendra të mbyllura në territorin shqiptar.
“Transferimi i refugjatëve të refuzuar në një vend të tretë pa garanci të plota për të drejtat e tyre është shkelje e Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut. Shqipëria nuk duhet të lejojë që të përdoret si portë mbrapa për të shmangur detyrimet ndërkombëtare të Italisë,” thuhet në deklaratë.
Qendra në fjalë, e vendosur në Gjadër të Lezhës, është një ish-bazë ushtarake që po rikonstruktohet me fonde të qeverisë italiane për të pritur një numër të madh emigrantësh të cilëve u janë refuzuar kërkesat për azil. Ata do të mbahen aty deri në përfundimin e procedurave të deportimit.
Marrëveshja mes qeverisë italiane dhe asaj shqiptare u nënshkrua në nëntor 2023 dhe u konfirmua nga Kryeministri Edi Rama si një “akt solidariteti dhe bashkëpunimi rajonal”, por është përballur me kritika të ashpra nga organizatat e të drejtave të njeriut dhe juristë ndërkombëtarë, për shkak të paqartësisë ligjore dhe mungesës së kontrollit të pavarur mbi trajtimin e të ndaluarve.
Mungesë transparence dhe mbikëqyrjeje
Sipas Human Rights Watch, një ndër shqetësimet kryesore është se nuk ka një mekanizëm të pavarur që të garantojë respektimin e të drejtave të të ndaluarve në qendrën e Gjadrit. Atyre nuk u garantohet hyrja në sistemin shqiptar të azilit, pasi trajtimi i tyre do të bëhet sipas juridiksionit italian, ndonëse ndodhen fizikisht në Shqipëri.
Kjo krijon një situatë të paprecedent ku individët janë të mbajtur në një vend ku nuk kanë qasje në gjykatat vendase, as në të drejtën për apel apo përfaqësim të pavarur ligjor.
Human Rights Watch i ka bërë thirrje Bashkimit Evropian dhe Këshillit të Europës që të monitorojnë nga afër këtë praktikë, duke paralajmëruar se ky model rrezikon të përdoret edhe nga vende të tjera si një mënyrë për të evituar përgjegjësitë ligjore ndaj refugjatëve.
“Nëse Shqipëria pranon të bëhet një ‘qendër pritjeje’ për njerëz të braktisur nga sistemi evropian i azilit, kjo do të dëmtojë jo vetëm imazhin e saj ndërkombëtar, por edhe të ardhmen e të drejtave të njeriut në rajon,” thuhet në reagim.
Deri më tani, qeveria shqiptare nuk ka dhënë një përgjigje të detajuar ndaj shqetësimeve të ngritura nga HRW dhe organizata të tjera ndërkombëtare. Ministria e Brendshme ka deklaruar se gjithçka “po bëhet në respekt të standardeve ndërkombëtare” dhe se qendra në Gjadër “nuk do të jetë një kamp ndalimi, por një zonë tranziti humane”.
Megjithatë, organizatat që mbrojnë të drejtat e njeriut këmbëngulin se mungesa e transparencës, mosgarantimi i të drejtës për azil dhe kufizimi i lirisë së personave pa vendim gjykate përbëjnë shkelje serioze të ligjit ndërkombëtar./ Lapsi.al/
