Analiza/ Ilda Zhulali: Çfarë duhet të dimë përpara përmbytjes prej lotëve të gëzimit dhe shampanjës për rrugën e integrimit në BE

Korniza përsërit se Kriteret e Kopenhagës mbeten të pandryshueshme: qëndrueshmëria e institucioneve që garantojnë demokracinë, sundimin e ligjit, të drejtat themelore dhe respektimin e mbrojtjen e pakicave; një ekonomi tregu funksionale

Ditët e para të javës së ardhshme, Këshilli i Ministrave i BE do të miratojë një dokument që quhet korniza negociuese për Shqipërinë.

Me një fjali, ky dokument përshkruan procedurën dhe paketën e kushteve që duhet të plotësojë Shqipëria gjatë procesit të anëtarësimit.

Korniza përsërit se Kriteret e Kopenhagës mbeten të pandryshueshme: qëndrueshmëria e institucioneve që garantojnë demokracinë, sundimin e ligjit, të drejtat themelore dhe respektimin e mbrojtjen e pakicave; një ekonomi tregu funksionale e aftë të përballojë presionin konkurrues dhe forcat e tregut europian; aftësinë për të përmbushur detyrimet e anëtarësimit që përfshijnë dhe qëllimet politike, ekonomike dhe monetare të Unionit, dhe kapacitetin e administratës për të zbatuar me efikasitet legjislacionin europian.

Risitë e procesit që kërkojnë vigjilencë:

1. Procesi i anëtarësimit do të jetë i kthyeshëm. Nëse Shqipëria nuk plotëson në kohë kushtet që do t’i vendosen, atëherë procesi jo vetëm mund të mbetet vendnumëro, por mund të shkojë prapa-kthehu!!
2. Nëse kushtet nuk plotësohen në kohë, Shqipëria mund të penalizohet edhe me tkurrjen e fondeve të BE!!!
3. Shqipëria duhet të sigurojë që përdorimi i fondeve europiane të krijojë një preferencë të qartë europiane dhe një ekonomi të fortë vendase.
4. Shqipëria duhet të komunikojë me saktësi dhe në mënyrë strategjike përfitimet dhe detyrimet e procesit të anëtarësimit tek publiku i saj, në përputhje me zgjedhjen e saj strategjike.
5. Kushtet që do të shoqërojnë të gjithë procesin e anëtarësimit lidhen me grupin e kapitujve që kërkojnë përqendrim më të fortë në sektorët kyç: Gjyqësori dhe të drejtat themelore (kapitulli 23), Drejtësia, Liria dhe Siguria (kapitulli 24), Funksionimi i Institucioneve Demokratike (kriteret politike), Kriteret Ekonomike, Reforma e Administratës Publike, Prokurimi Publik, Kontrolli Financiar, dhe Statistikat. Ky grup-kapitujsh do të hapet i pari, dhe do të mbyllet i fundit.
6. Procesi i skanimit do të bëhet sipas 6 grupeve tematike, dhe do të shoqërohet me parakushte për nisjen e negociatave për secilin grup tematik.

Sipas zhvillimeve në vend, kushte të reja mund të vendosen edhe në mes dhe/ose fund të negociatave për çdo grup kapitujsh.

7. Përpara nisjes faktike të negociatave me grupin e parë të sektorëve bazë, Shqipëria duhet të dorëzojë disa dokumenta strategjikë, që lidhen me sundimin e ligjit, funksionimin e institucioneve demokratike dhe administratën publike. Këta udhërrëfyes do të duhet të shoqërohen me plan masash konkrete me afate të qarta kohore dhe do të duhet të përgatiten përmes një procesi transparent dhe konsultimi kuptimplotë me të gjithë aktorët. Udhërrëfyesit do të duhet të përfshijnë edhe kushtet e pazbatuara, të përmendura në vendimin e Këshillit Europian të 2020. Zbatimi i tyre do të monitorohet rreptësisht, përfshirë përmes misioneve të posaçme nga vende anëtare.
8. Lufta kundër korrupsionit do të ketë përparësi në ekzaminimin e çdo kapitulli. Asnjë kapitull nuk do të mbyllet provizorisht pa siguruar që politikat anti-korrupsion po zbatohen.

Pasi të bëhet takimi i parë ndërqeveritar, më së shumti i karakterit formal, duhet të nisë puna që të plotësohen para-kushtet e nisjes së negociatave faktike për grupin e parë të kapitujve bazë.

Më herët sesa vonë, do të përballemi me nismat për legalizimin e kanabisit, amnistinë fiskale, portin e Durrësit, riedukimet e gazetarëve, lojërat me topa-djegësa të inceneratorëve etj, etj.