Donald Trump ka vepruar me shumë dinamizëm për të realizuar politikën e tij “Amerika e Para”. Është e vështirë të besohet se ai ka qenë në detyrë vetëm për 100 ditë të mërkurën. Që nga fillimi i presidencës së tij, Donald Trump ka dominuar lajmet. Vështirë se kalon një ditë pa lajme të rëndësishme, pa ndonjë të papritur të re nga Uashingtoni. Politikat e Trump janë tronditëse, administrata e tij nuk po lë gur pa lëvizur politikisht. Pasojat ndihen në të gjithë botën.
Sa i përket politikës së jashtme, Presidenti i SHBA-së nuk ndoqi një kurs të qartë në muajt e parë. Politikat e tij ishin shpesh kaotike, një përplasje e vazhdueshme. Trump rriti tarifat mbi importet amerikane për shumë vende, por në shumë raste i pezulloi ato përsëri. Ai sulmoi ashpër ish-aleatët e SHBA-së, simpatizoi autokratët si Presidenti rus Vladimir Putin dhe në këtë mënyrë i shpërfilli Ukrainën dhe partnerët e saj transatlantikë.
Trump vendos ideologjinë në vend të parë
78-vjeçari dëshiron të bëjë gjithçka ndryshe nga paraardhësit e tij në Shtëpinë e Bardhë. Fokusi është te proteksionizmi, në përputhje me moton e saj ideologjike “Amerika e Para”. “Unë jam nacionalist kur bëhet fjalë për Amerikën”, tha Trump në një intervistë në mars. Në inaugurimin e tij më 20 janar, ai theksoi se donte t’i udhëhiqte Shtetet e Bashkuara drejt një “epokësh të artë”.
Ai shtoi: “U shpëtova nga Zoti për ta bërë Amerikën përsëri të madhe.”
Pothuajse çdo ditë, Presidenti i SHBA-së ankohet për ish-presidentët, veçanërisht Joe Biden dhe Barack Obama. Ata lejuan shtetet e tjera të shfrytëzonin ekonomikisht SHBA-në. Ata kanë lejuar miliona emigrantë të paligjshëm të hyjnë në Shtetet e Bashkuara dhe kanë dështuar të parandalojnë kriza si ajo në Ukrainë. Me të si president – sipas interpretimit të Trump – asgjë nga këto nuk do të kishte ndodhur.
Ky mesazh është gjithashtu thelbi i politikës së jashtme të Trump, fija e përbashkët që përshkon pothuajse të gjitha fushat e politikës së jashtme.
Një përmbledhje:
- Ekonomia
Sipas Trump, praktikisht e gjithë bota ka komplotuar ekonomikisht kundër vendit të tij. pothuajse të gjitha vendet e kanë shfrytëzuar SHBA-në për vite me radhë dhe BE-ja u krijua vetëm për të zhvatur Shtetet e Bashkuara.
Zgjidhja e tij: tarifat.
Në të ashtuquajturën “Dita e Çlirimit” – “Dita e Çlirimit” – ai njoftoi tarifa të tmerrshme speciale për mallrat nga vende të shumta. Duke përdorur një panel të madh në Kopshtin e Trëndafilave të Shtëpisë së Bardhë, Presidenti i SHBA-së prezantoi tarifat që tani do të rriste. Pati një protestë të madhe jashtë vendit.
Tarifat patën gjithashtu një ndikim në ekonominë amerikane: tregjet e aksioneve ranë ndjeshëm dhe shumë qytetarë amerikanë kishin frikë për pensionet e tyre. Trump përfundimisht u tërhoq dhe njoftoi një pushim të pjesshëm 90-ditor për të negociuar.
Megjithatë, tarifat prej 10 përqind ende zbatohen për pothuajse të gjitha vendet, ndërsa në shumë zona vendet fqinje si Meksika dhe Kanadaja kanë tarifa prej 25 përqind, dhe në Kinë tarifat arrijnë deri në 145 përqind. Përveç kësaj, zbatohen tarifat e makinave dhe tarifat e çelikut dhe aluminit prej 25 përqind. Rritje të ndjeshme të çmimeve po priten në vend, ndërsa dollari amerikan po bie kundrejt euros.
Edhe pse çmimet e aksioneve u rikuperuan disi pas përplasjeve të Trumpit, dëmi mbetet. Politikat ekonomike të Trump kanë kushtuar besimin midis investitorëve dhe kompanive që po shqyrtojnë zgjerimin e biznesit të tyre në Shtetet e Bashkuara. Pas 100 ditëve të para në detyrë të Presidentit të SHBA-së, një gjë është e qartë: edhe ekonomia më e fortë në botë i nënshtrohet rregullave të globalizimit.
Megjithatë, republikanët vazhdojnë ta mbështesin kursin e Trump: Në një takim me ligjvënësit republikanë më 8 prill, presidenti u gëzua që shumë vende donin të negocionin kushte të reja tregtare. “Këto vende po na telefonojnë dhe po më puthin në bythë”, tha Trump.
Në afat të mesëm, vendet në Evropë, por edhe Meksika dhe Kanadaja, ndoshta do të përpiqen të zvogëlojnë varësinë e tyre ekonomike nga SHBA-të. Trump tashmë ka shkaktuar lëvizje midis popullatave në shumë vende që duan të heqin dorë nga produktet ose shërbimet nga SHBA-ja. E gjithë kjo e dobëson ekonominë amerikane.
- Migrimi
Vlerësimet e miratimit të Trump po bien ndjeshëm. Mesatarisht në të gjitha sondazhet e opinionit, vetëm 46 përqind e amerikanëve tani janë pozitivë për politikat e Presidentit të SHBA-së, thotë… thotë faqja e internetit e politikës amerikane “Real Clear Politics”. Megjithatë, politika e republikanit për migracionin ka një vlerësim të ngushtë miratimi, megjithëse një ndryshim në humor po bëhet ngadalë i dukshëm edhe këtu.
Një politikë e ashpër për migracionin ishte një nga premtimet qendrore zgjedhore të Trump. Vështirë se dikush mund të kalojë më kufirin me Meksikën. Me një ligj lufte të vitit 1789, qeveria amerikane u përpoq të largonte të huajt nga SHBA-ja. Presidenti i SHBA-së e shpalli një kartel venezuelan një organizatë terroriste në mënyrë që ta bënte më të lehtë ndërmarrjen e veprimeve kundër tij. Dhe edhe në rastet kur ka dyshime për deportimin, Trump nuk dorëzohet – dhe madje i nënvleftëson vendimet e gjykatës.
Në fakt, migrimi i parregullt u zvogëlua në 100 ditët e para të presidencës së tij. Çmimi për këtë, megjithatë, është i lartë. Migrantët në SHBA në thelb dehumanizohen nga qeveria amerikane: Ata quhen “alienë” dhe shihen si kriminelë.
Kjo pati ndikim edhe në fusha të tjera: Turizmi në SHBA aktualisht është në rënie, dhe Ministria e Jashtme ka paralajmëruar gjithashtu për arrestime pas hyrjes. Po kështu, studentët ndërkombëtarë paralajmërohen nga universitetet e tyre amerikane kundër pjesëmarrjes në demonstrata. Nëse do të largoheshin, shërbimet e sigurisë amerikane mund t’i ndalonin ata të rihynin në vend. Studentë të tjerë tashmë janë deportuar.
- Largimi nga aleatët e SHBA-së dhe imperializmi
Evropianët patën përshtypjen e parë të përkeqësimit të marrëdhënieve më pak se tre javë pas inaugurimit të Trump. Zëvendëspresidenti i tij, JD Vance, sulmoi aleatët evropianë në Konferencën e Sigurisë në Mynih me një ashpërsi të pazakontë, duke i akuzuar ata për rrezikimin e demokracisë. Në shkurt, zëvendëspresidenti i SHBA-së e përshkroi kulturën politike në demokracitë perëndimore si një kërcënim më të madh sesa sistemet autokratike në Kinë apo Rusi.
Që atëherë, ky ndërgjegjësim është rritur vazhdimisht në Bashkimin Evropian: Nën Trumpin, SHBA-të nuk janë më një partner transatlantik. Qëllimi në vitet e ardhshme është të shpëtojë sa më shumë të jetë e mundur marrëdhënien transatlantike përmes presidencës së tij.
Qeveria amerikane nuk po sulmon vetëm evropianët. Ai e poshtëroi fqinjin e tij verior, Kanadanë, duke folur vazhdimisht për dëshirën e tij për ta përfshirë vendin si shteti i 51-të. Trump këmbëngul gjithashtu që SHBA-të duhet të marrin Groenlandën dhe po dërgon trupa në Panama për të siguruar kanalin. “Ne kemi nevojë për Groenlandën për sigurinë ndërkombëtare. Duhet ta kemi atë”, tha Presidenti i SHBA-së në mars. Ka kundërshtim të ashpër nga Groenlanda dhe Danimarka.
- Ukraina
Trump po riorganizon aleancat amerikane dhe madje po vë në pikëpyetje mbështetjen për Ukrainën, e cila është sulmuar nga Rusia. Kjo ishte e dukshme, për shembull, kur ai dhe Vance akuzuan presidentin ukrainas për mungesë mirënjohjeje gjatë vizitës së Volodymyr Zelensky në Shtëpinë e Bardhë.
Edhe para se të merrte detyrën, zëvendëspresidenti Vance nuk e fshehu faktin se e shihte luftën si një problem evropian. Ai tha se nuk i intereson Ukraina, në një podcast në transmetuesin e krahut të djathtë Breitbart. Trump, nga ana tjetër, kishte njoftuar se donte t’i jepte fund luftës brenda 24 orësh. Ekziston gjithashtu një llogaritje egoiste pas kësaj: lufta në Ukrainë nuk duhet të jetë lufta e tij. “Kjo është lufta e Joe Bidenit të përgjumur, jo e imja”, shkroi përsëri presidenti amerikan në “Truth Social” të shtunën, më 26.04.2025.
Pas mosmarrëveshjes së tij me Zelensky-n, qeveria amerikane pezulloi dërgesat e armëve dhe ndarjen e informacionit të inteligjencës. Kjo e fundit në veçanti pati pasoja negative për ushtrinë ukrainase në luftimet e saj në rajonin rus të Kurskut.
Trump, nga ana tjetër, shpesh tregoi më shumë mirëkuptim për Presidentin rus Vladimir Putin dhe, sipas kritikëve, madje ndoqi rrëfimin e tij. Ndërkohë, ai akuzoi me radhë Zelenskyn për fillimin e luftës kundër fqinjit të tij të madh, Rusisë, dhe për mosparandalimin e saj. “Kur fillon një luftë, duhet të dish se mund ta fitosh atë”, tha Trump. “Nuk fillon një luftë kundër dikujt 20 herë më të madh se ti dhe pastaj shpreson që dikush të japë disa raketa.”
Por plani i Presidentit të SHBA-së nuk ka funksionuar deri më tani. Ukraina nuk ka gjasa të pranojë një plan paqeje të SHBA-së që përmbush pothuajse të gjitha qëllimet e luftës së Rusisë dhe çimenton humbjet territoriale të Ukrainës. Nëse Presidenti i SHBA-së është i gatshëm të rrisë presionin mbi Rusinë mbetet e paqartë. Një foto e përbashkët e bërë e Trump dhe Zelensky të shtunën në prag të funeralit të Papa Françeskut në Romë u dha shpresë të paktën disa politikanëve perëndimorë.
- Lufta në Lindjen e Mesme
Trump thotë se dëshiron t’i japë fund luftës në Ukrainë shpejt për të ndaluar vdekjet. Në konfliktin e Lindjes së Mesme, Presidenti i SHBA-së kërkoi përsëri të bashkojë forcat me kryeministrin izraelit Benjamin Netanyahu dhe po i lejon qeverisë izraelite të përdorë të gjitha mjetet në dispozicion për të luftuar organizatën terroriste Hamas në Rripin e Gazës.
Netanyahu jo vetëm që bombardon objektiva në Gaza, por sulmon edhe Sirinë dhe Libanin. Uashingtoni nuk e komenton këtë veprim. Në vend të kësaj, Trump shkaktoi një trazirë ndërkombëtare me një plan për ta vënë Rripin e Gazës nën kontrollin e SHBA-së dhe për ta rindërtuar atë si një lloj vendpushimi gjigant bregdetar. “Riviera e Lindjes së Mesme, mund të jetë kaq e mrekullueshme”, tha Trump më 4 shkurt. Sipas ideve të Trump, më shumë se dy milionë palestinezë që jetojnë në Rripin e Gazës duhet të pranohen nga vende të tjera si Egjipti dhe Jordania.
Për shkak të mungesës së mbështetjes nga vendet fqinje, plani nuk duket i realizueshëm deri më tani.
Donald Trump besohet se do të vazhdojë të veprojë me energji politikën e tij në të mirën e Amerikës e amerikanëve dhe të pozicionimit më të fortë në bashkësinë ndërkombëtare shumë polëshe. Një numër i madh i aleatëve ndërkombëtarë të SHBA-së shpresojnë që Trump të mësojë nga humbjet e tij në 100 ditët e para. Ai ka ende pak më pak se 1,300 ditë deri në zgjedhjet e ardhshme presidenciale të SHBA-së. Suksese në të mirën e përbashkët.
