Pikasso: Edhe firma jote është një vepër arti
Përgatiti: Albert Z. ZHOLI
Ibrahim Kodra ka lindur më 22 prill të vitin 1918 në Ishëm të Durrësit. I mbetur jetim që në moshën 3-vjeçare, Ibrahimi detyrohet në moshën 8-vjeçare të largohet nga shtëpia prindërore në fshatin Likmetaj të Ishmit, pasi nuk e duronte dot njerkën e tij. Babai i tij, Murati, ishte kapiten i një anijeje tregtare, e meqë ishte gjithnjë në udhëtim, ai kalonte shumë kohë me njerkën e tij. Ndërsa largohet nga familja në moshë shumë të vogël, i vetëm e pa përkrahje, ai përfundon në Mamurras ku shërbente si kamarier. Në këtë qytet ai njihet me një tregtar durrsak, i cili kishte një djalë që quhej Ibrahim. Tregtari e merr me vete në Durrës dhe e fut në shkollë së bashku me adashin e tij. Pikërisht në këto vite të para nis të shfaqet e të bjerë në sy talenti i Ibrahimit në pikturë. Pas periudhës së shkollës, Ibrahimi pikturonte për një dyqanxhi, që tregtonte mobilje italiane. Në moshën 20-vjeçare fiton bursën e studimit dhe niset për në Milano, për të ndjekur fatin e tij, ku regjistrohet në Akademinë e Arteve të Bukura të Breras. Ashtu siç rrëfente vetë, pikturën maestro Kodra e nisi shumë herët në moshë fare të njomë. Një fëmijëri e kaluar mes vështirësish, një rini në akademinë e arteve më të famshme në Itali e një jetë e tërë kaluar mes pikturës, sportit dhe muzikës. Piktori që kurrë nuk e hoqi penelin nga dora, por që gjithashtu nuk iu nda aktivitetit fizik dhe instrumentave muzikore.
Një rrëfim për Ibrahim Kodrën që tenton të zbardhë disa nga momentet më domethënëse të jetës së tij, ato që formuan shpirtin e artistit të ardhshëm e njëkohësisht forcuan bindjen e personaliteteve të kohës për aftësinë e madhe artistike të piktorit shqiptar, primitivit të qytetërimit të ri. Më pas, në Akademinë e Brerës nën udhëheqjen e profesorit të tij dhe një prej piktorëve më të mëdhenj futuristë italianë, Carlo Carra, piktori shqiptar do të krijonte origjinalitetin e tij artistic, që shfaqet në etapa të ndryshme të krijimtarisë së tij, kur ai rroku rryma të ndryshme si abstraksionizmin, artin informal, surrealizmin, kubizmin, periudhën fondomarino e për ta mbyllur me atë që përfaqëson Kodrën origjinal, Totemin kodrian. Temat historike e simbolike që gjenden në figurat e tablove “Muzikantët”, “Arkeologu”, “Shqipëria fantastike”, “Qyteti ideal”, kanë krijuar sistemin e tij të mëvonshëm, një zbulim “high-tech” në pikturën moderne, një eksplorim në sistemin e tij robotik. Piktori që kishte miqësi me artistët më të mëdhenj të epokës si Picasso, Eluard, Heminguej, Montale, Moravia etj nuk e harroi asnjëherë origjinën shqiptare. Nëna e tij dhe Shqipëria ishin gjërat më të shtrenjta për të. Vizatimet e para për nënën i ruajti gjatë gjithë jetës, ndërsa flamurin shqiptar e mbajti me vete edhe në shtratin e spitalit, ku mbylli sytë. Ibrahim Kodra, piktori më i madh shqiptar dhe ndër më të mëdhenjtë e Evropës dhe botës, u nda nga jeta me 8 shkurt 2006 në Milano të Italisë në moshën 88-vjeçare. I larguar nga Shqipëria, që në rini, kur kishte udhëtuar drejt Italisë për t’u arsimuar me përkrahjen e një burse shtetërore të Mbretërisë së Shqipërisë. Kodra, tre muajt e fundit i kaloi duke luftuar me vdekjen në një spital, dhe tri javët e fundit në shtëpinë e tij në Milano, u nda nga kjo botë i thyer nga pleqëria.
Kodra, i vlerësuar edhe si ftillues i një qytetërimi të ri, “i fundmi i postkubistëve”, kishte pasur fatin që në botën shqiptare, Prishtina e para ta zbulonte famën e tij evropiane.
Varri i tij monumental gjendet përballë hyrjes së kalasë së Ishmit, Durrës, Shqipëri.
Muzetë për Kodrën
Vatikan Muzetë, Vatikan
Dhoma e Deputetëve (Itali), parlamenti italian, Itali
Muzeu Kodra,Lugano, zvicerane
Kosova Galeria Kombëtare e Arteve,Prishtinë, Shqipëria
Muzeu Kodra, Milano, Itali
Art Gallery nga bazilike Santuario di Santa Maria de Finibus terrae, Santa Maria di Leuca, Itali
Art Gallery mbledhja e Metropolitan qytetin e Milanos (Provincia di Milano), Itali
Piktura (vepra)
Pasuria artistike
E gjithë pasuria artistike që ka lënë pas në pikturë Ibrahim Kodra janë rreth 6 mijë vepra, të shpërndara nga muze privatë, koleksionistë dhe vetëm 2 mijë prej tyre janë të regjistruara dhe të dokumentuara. “Kodra është zanafilla e një qytetërimi të ri”, ishte vlerësimi i poetit të madh francez Pol Elyar, i befasuar me bukurinë e veprave të Kodrës.
Ekspozita arti
Disa nga ekspozitat e tij:
-Ekspozitë kolektive në “Paradise” me Picasso, Dali, Matta, Ernst, Levi, Panseca, Braque, etj. Ekspozitë kolektive në “Stone Gallery” në Newcastle me Corneille, Gear, Gleghorn, Michaux, Millares, etj. Ekspozita në Milan, The Stone Gallery në Newcastle, “Senator” në Stuttgart, po ashtu edhe në “New Art Center” në Zurich. Expozitë personale në Galerinë e Artit Modern në Prishtinë. Expozitë personale në Princess Hall në New York, “2D Gallery” në Sassari. Edhe ekspozitën e parë në tokën arbërore do ta mbajë më 1968 në Prishtinë, ndërsa në Shqipëri ende ishte “i panjohur”. Dhe vetëm në vitin 1974 për herë të parë do të ekspozojë pikturat e tij, që kishin mrekulluar botën, që deri në fund të jetës sipas studiuesve kishte krijuar rreth 6 mijë sosh. Për herë të fundit në Kosovë do të ekspozojë në Galerinë e Arteve të Kosovës, në vitin 2003 ku pat hapur ekspozitë personale, ndërsa që një pjesë e punimeve të tij janë në fondin e Galerisë. Po këtë vit edhe Tiranën do ta vizitojë për herë të fundit dhe po ashtu për herë të fundit do të ekspozojë. Në Galerinë Kombëtare të Arteve të Shqipërisë ruhen vetëm 2 tablo origjinale të Kodrës të viteve “30 dhe disa litografi, riprodhime të temës “Shqipëria fantastike”. Vepra e tij është e shpërndarë në vende të ndryshme të botës.
Kanë thënë për Ibrahim Kodrën:
Carlo Bo: Kodra, gati-gati simbol i një brezi.
Papa Paolo VI: Arti i Kodrës është një mesazh paqeje.
Picasso: Edhe firma jote është një vepër arti.
Paul Eluard: Primitivi i një qytetërimi të ri.
-Ibrahim Kodra… ” primitivi i një qytetërimi të ri” kështu e ka përkufizuar më 1947, poeti francez, themeltari i lëvizjes surrealiste, Paul Eluar (14 dhjetor 1895-26 nëntor 1952) kumtin e penelatës së shqiptarit nga Ishmi i Durrësit, Ibrahim Kodra.
-“Miku im piktor shqiptar! Një piktor i veçantë! Edhe firma juaj është një vizatim, si veprat e tua”, ndërmendim ti ketë thënë Kodrës spanjolli i bashkëthemelimit të kubizmit, kulmëtari i artit të shekullit XX, Pablo Piccasso (25 tetor 1881-8 prill 1973), i cili u njoh me Ibrahim Kodrën gjatë një konference ndërkombëtare të paqes më 1948.
-“Ai, – shkruan Hans Kinkel në “Stuttgarter Zeitung” më1959 – është konsideruar si një prej më të mëdhenjve të gjeneratës së re të piktorëve italianë. Në pikturat e tij ka një origjinalitet midis lirizmit dhe gjeometrisë. Pëlqen ngjyrën e kaltër, që e luan në të gjitha tonalitetet, duke e bërë pjesë themelore të shprehjes. Lirizmi i lehtë, është një mënyrë gati “naive” që na kujton Paul Klee”
-“Lirizëm dhe magji, por edhe autenticitet, në të cilin drama antike dhe moderne janë në konflikt me njëra-tjetrën…” citon Francesco Carbone.
Më 1996, Presidenti Sali Berisha i akordon titullin e lartë “Nderi i Kombit” për atë që ishte dhe mbeti i tillë.
