Davos i Zvicrës çdo vit në muajin janar mbledh elitën botërore në Forumin Ekonomik Botëror (“World Economic Forum” ose WEF në anglisht). Sivjet nuk u mblodh në janar për shkak të omikronit, po u mblodh në 23-26 maj. Mbi 2500 pjesëmarrës, duke përfshirë rreth pesëdhjetë krerë shtetesh dhe qeverish në 450 sesione, sipërmarrës të mëdhenj, përgjegjës politikë, intelektualë, mbështetës të mjedisit apo të të drejtave të njeriut, artistë, debatojnë dhe shpesh herë merren në pyetje nga kundërshtarët e tyre. Ky forum botëror është ideuar në vitin 1971 nga profesori gjerman i ekonomisë, Klaus Schwab si një vend bisedimi mes sipërmarrësve evropianë dhe amerikanë. Ky forum është shndërruar në një takim të madh të elitës botërore, që sivjet organizohet në kushtet e paspandemisë covid-19 dhe luftës Rusi-Ukrainë.
Konferenca kombinon në mënyrë optimale panele me sipërmarrës miliarderë, njerëz të njohur të shkencës, me parti politike, me influencë, synon të bashkojë njerëz të rëndësishëm për të trajtuar çështje të ngutshme si pabarazia, ndryshimet klimatike, e ardhmja e teknologjisë, konflikti gjeopolitik, etj.
Forumi i vitit 2022 fillimisht ishte planifikuar për në janar, por ai u shty pas shpërthimit të variantit Omicron. Shumë lojtarë të rëndësishëm nuk morën pjesë. CEO i JPMorgan Chase (JPM), Jamie Dimon, i cili drejton bankën më të madhe të Amerikës, nuk mori pjesë në këtë ngjarje, e cila përkon me prezantimin vjetor të kompanisë për ditën e investitorëve. Presidenti i SHBA Joe Biden – i cili mbajti një fjalim të madh në Davos në 2017 – do të përfundojë një udhëtim në Korenë e Jugut dhe Japoni. Prania e Kinës është reduktuar shumë, me qytetet e saj të mëdha ende të mbërthyera nga Covid-19 dhe titanët e saj të teknologjisë, që kanë ulur prodhimin e tyre.
Ngjarja kryesore e forumit ishte fjalimi të hënën nga presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky, i cili morri pjesë përmes videokonferencës, ndërsa Vitali Klytscho dhe Dmytro Kuleba morrën pjesë fizikisht. Kancelari gjerman Olaf Scholz dhe presidentja e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen gjithashtu mbajtën fjalime gjatë javës, ndërsa vendet e BE-së përpiqen të bien dakord për një embargo zyrtare të naftës kundër Rusisë.
Këtë vit, V.Putini nuk do të marrë pjesë. As ndonjë zyrtar, manjat apo drejtues rus nuk do të ketë. Përkundrazi, programi përmban diskutime për çështje të tilla si “Lufta e Ftohtë 2.0” dhe “Kthimi në Luftë”. Në 50 vjet histori, WEF nuk është përballur kurrë me sfida kaq të paprecedenta sa në vitin 2022: Bota po rimëkëmbet nga një pandemi globale, duke luftuar për të frenuar ndikimin shkatërrues të krizës klimatike dhe duke lundruar në një stuhi gjeopolitike pas pushtimit të Ukrainës.
“Davosi do të jetë ndryshe, por jo për shkak të mungesës së borës. Përkundrazi, për shkak të mungesës së bashkëpunimit global për të zgjidhur këto sfida më të ngutshme,”- tha presidenti i WEF, Borge Brende në një konferencë para ngjarjes.Si u shprehën një pjesë e personaliteteve që morën pjesë në këtë forum?
a)Volodymir Zelenski. Në Davos mori pjesëVolodimir Zelensky, që në këtë të hënë (23.05.2022) në ditën e parë të Forumit Ekonomik të Davosit theksoi: “Ajo që është në rrezik tani është nëse forca brutale do të sundojë botën. Dhe nëse ajo sundon, atëherë opinionet tona janë të parëndësishme dhe nuk ka më kuptim të takohemi në Davos. Pse? Sepse forca brutale nuk kërkon gjë tjetër veçse nënshtrimin e atyre që ajo dëshiron të nënshtrojë. Dhe nuk debaton, vret menjëherë. Kjo është ajo që Rusia po bën në Ukrainë, ndërsa unë ju flas. Zelensky bëri thirrje për sanksione “maksimale” dhe më shumë “asnjë tregti” me Rusinë, përpara se të paralajmëronte komunitetin ndërkombëtar në rast mosveprimi: “Mos prisni për zjarr vdekjeprurës, mos prisni që Rusia të përdorë armë speciale – kimike, biologjike apo bërthamore. Mos i lini agresorit përshtypjen se bota nuk do të bëjë rezistencën e duhur”. Mos i jepni agresorit përshtypjen se bota nuk do të bëjë rezistencën e duhur”. Presidenti i Ukrainës tha se e vetmja mënyrë për të parandaluar pushtimet e ardhshme si ai rus është të aplikoni një hakmarrje të fortë ekonomike. “Duhet të ketë embargo nafte dhe bllokadë të bankave pa përjashtime”, tha ai.
Lufta dhe pasojat për ekonominë globale përqendrojnë vëmendjen e forumit, i cili pas dy viteve të pandemisë bashkon elitat ekonomike dhe politike të botës.
“Bota nuk ka vendosur ende sanksione kundër Rusisë që do ta detyronin vendin të paguajë për veprimet e saj,” tha presidenti. “Sanksionet duhet të jenë maksimale dhe mendoj se nuk ka ende sanksione të tilla kundër Rusisë,” duke folur përmes videokonferencës.”Duhet të ketë një embargo ndaj naftës ruse, të gjitha bankat ruse duhet të bllokohen, pa përjashtim, teknologjia ruse duhet të braktiset. Nuk duhet të ketë tregti me Rusinë”,- tha ai.
- b) Olaf Scholz? Kancelari gjerman, Olaf Scholz, pohoi këtë të enjte, më 26 maj, se Evropa nuk mund të lejojë që presidenti rus, Vladimir Putin, të fitojë luftën dhe siguroi se kjo nuk do të ndodhë. “Ne nuk mund ta lejojmë Putinin të fitojë luftën dhe mendoj se nuk do ta fitojë. Deri më tani ai nuk ka arritur asnjë nga objektivat e tij strategjikë dhe një prej tyre, ai i pushtimit të gjithë Ukrainës, është më larg se kurrë,”- tha Scholz, në fjalimin në Forumin Ekonomik të Davos.
Për kancelarin gjerman, ajo që është në rrezik që nga fillimi i agresionit rus kundër Ukrainës është i gjithë sistemi i bashkëpunimit ndërkombëtar, që u krijua pas Luftës së Dytë Botërore. Scholz pretendoi se pushtimi rus i Ukrainës më 24 shkurt ishte si një “rrufe”. “Një fuqi bërthamore sillet sikur ka të drejtë të ricaktojë kufijtë, për të cilët sovraniteti dhe vetëvendosja nuk janë për të gjithë. Ky është imperializmi, që kërcënon të na kthejë në një kohë kur lufta ishte një instrument i zakonshëm i politikës.
Për kancelarin, reagimi i fortë ndërkombëtar ndaj shkeljes flagrante të së drejtës ndërkombëtare nga Rusia ishte shumë i rëndësishëm, pasi tregon se “një botë multipolare nuk është një botë pa rregulla”.
Përballë agresionit ukrainas dhe krizës ndërkombëtare që kjo ka provokuar, Scholz u tha audiencës se kjo situatë e detyroi vendin e tij, për herë të parë, “t’i dorëzojë armët, përfshirë ato të rënda, në një vend në luftë” dhe të bëjë një kthesë të rëndësishme në politikën gjermane të mbrojtjes. Kjo do të nënkuptojë edhe një investim të paprecedentë prej 100.000 milionë euro në vitet në vijim.
Lideri gjerman ishte gjithashtu i prerë duke deklaruar se “ne nuk do të bëjmë asgjë për ta bërë NATO-n pjesë të këtij konflikti, sepse kjo do të nënkuptonte një konfrontim midis dy fuqive bërthamore”.
“Putini nënvlerësoi energjinë dhe unitetin e përgjigjes sonë. Ne kemi vendosur sanksionet më të ashpra dhe më të gjera kundër një vendi me madhësinë e Rusisë,”- vazhdoi kreu i qeverisë gjermane, i cili ishte lideri i fundit politik që foli në Forum të Davos këtë vit.
Kancelari Scholz: “Nuk mund të lejojmë që Putini të fitojë luftën”.
c)Jens Stoltenberg. Sekretari i Përgjithshëm i Aleancës Atlantike, Jens Stoltenberg, deklaroi se një nga objektivat e Putinit në pushtimin e Ukrainës ishte të kishte më pak NATO në kufijtë e Rusisë dhe tani ajo ka më shumë NATO. Stoltenberg nënvizon gabimin strategjik të Putinit në Davos.
“Dhjetorin e kaluar Putini i paraqiti NATO-s një ultimatum, ai kërkoi një traktat të detyrueshëm… tërheqjen e NATO-s nga Evropa Lindore dhe ndalimin e zgjerimit. Ai donte më pak NATO në kufijtë e tij dhe tani ai po merr më shumë NATO në kufijtë e tij” dhe më shumë anëtarë si Finlanda dhe Suedia që kanë shpallur kandidaturën e tyre për anëtarësim dhe kjo është historike”, -tha sekretari i përgjithshëm i aleancës Atlantike, Jens Stoltenberg, duke folur në Forumin e Davosit.
Ai gjithashtu theksoi se presidenti rus “nuk i ka arritur objektivat e tij strategjike në Ukrainë. Ai donte të hynte në Kiev dhe t’i priste kokën qeverisë… ai donte një operacion të shpejtë ushtarak dhe tani Rusia ka një luftë të gjatë dhe të shtrenjtë”.
Stoltenberg tha se “lufta e Putinit kundër Ukrainës ka shkatërruar paqen në Evropë, është një ndryshim rrënjësor për rendin botëror”, dhe për këtë arsye NATO ka dy detyra themelore: “të ofrojë mbështetje për Ukrainën dhe të parandalojë përshkallëzimin e luftës”.
“Ne duhet të sigurohemi që kjo luftë e tmerrshme të mos përshkallëzohet në një luftë të plotë midis Rusisë dhe Evropës.Kjo është arsyeja pse ne duam të mbështesim Ukrainën, por nuk do të dërgojmë trupa në terren, nuk do të përfshihemi direkt”,- tha ai në përgjigje të një pyetjeje për këtë mundësi.
ç)PedroSánchez: Suedia dhe Finlanda do të shkojnë në samit. Presidenti i qeverisë spanjolle, Pedro Sánchez, shprehu në Davos synimin e tij për përshpejtimin e procesit parlamentar për miratimin e anëtarësimit të Suedisë dhe Finlandës në NATO dhe pohoi se vullneti politik i partnerëve është t’i mirëpresin këto vende.
Ai shtoi se rezultati kryesor që pritet nga ai samit është uniteti ndërmjet NATO-s dhe BE-së, duke përcaktuar konceptin strategjik dhe organizimin deri në vitin 2030.
Sipas tij, një nga gabimet kryesore të Putinit ishte nënvlerësimi i reagimit të BE-së dhe NATO-s ndaj pushtimit të Ukrainës. Nga ana tjetër, ai theksoi se sfida e Putinit prek të gjithë botën dhe prandaj ky shqetësim duhet të ndahet me partnerët jashtë BE-së. Lidhur me këtë, ai tha se kjo është diçka që po promovohet përmes dialogut me liderët e Amerikës Latine, sepse “është një sfidë globale”.
- d) Manuela Kasper-Claridge Humori në Forumin Ekonomik Botëror në Davos nuk ka qenë kurrë kaq i ulët. Bota ka ardhur në një udhëkryq. Por vetëm diskutimi i krizave nuk ndihmon. Duhet të merren masa,- thotë Manuela Kasper-Claridge e DW.Luftë, recesion, zi buke, mungesë energjie.Temat e diskutimit në Forumin Ekonomik Botëror të këtij viti ofrojnë pak raste për optimizëm. Bota ka arritur në një udhëkryq politik, ekonomik dhe social.
Njerëzit më të fuqishëm në planet, të takuar në Davos të Zvicrës, bien dakord për këtë. Por krizat nuk zgjidhen vetëm me biseda. Sigurisht që kemi nevojë për shkëmbime verbale mes politikanëve, ekonomistëve dhe shoqërisë civile. Është mirë që po flasin. Por Forumi Ekonomik Botëror 2022 duhet të jetë gjithashtu një platformë për veprim. Këtu janë disa nga fushat ku nevojitet më urgjentisht:
1) Gruri duhet të eksportohet edhe një herë nga Ukraina. Ka 20 milionë tonë grurë që kalbet në magazinat e Ukrainës tani. Kokrra është e nevojshme për të ushqyer popullsinë botërore.
Ukraina siguron rreth 28% të grurit në botë, madje edhe në rrethanat e vështira të situatës aktuale, korrja e ardhshme është afër. Për ta transportuar duhet të sigurohen trena dhe kamionë shtesë. Dhe presidenti rus Vladimir Putin duhet të lejojë që këto eksporte të vazhdojnë. Kjo do të thotë se duhet të bëhet presion më i madh si ndaj tij ashtu edhe ndaj regjimit të tij. Nëse kjo dështon, miliona njerëz në mbarë botën do të vuajnë nga uria apo edhe do të vdesin.
2) Sanksionet kundër Rusisë duhet të hyjnë në një fazë të re. Eksportet ruse duhet të pengohen masivisht. Nuk duhet të jetë e mundur që vendi të kryejë luftën e tij të agresionit duke përfituar nga rritja e çmimeve të energjisë.
Ministri gjerman i Ekonomisë Robert Habeck ka në plan të kufizojë çmimin e naftës duke inkurajuar vendet konsumatore të krijojnë një kartel. Kjo do ta godasë rëndë Rusinë. Është një ide e mirë. Në fund të fundit, nuk ka problem me furnizimin, por thjesht me shpërndarjen.
Duhet të ndërmerren menjëherë përpjekje për të përcaktuar se si të zbatohet kjo.
3) BE-së i duhet një plan emergjence shumë kohë përpara se të vijë dimri. Lufta në Ukrainë ka bërë që çmimet e energjisë në mbarë botën të rriten edhe më shumë, dhe ato tashmë janë jashtëzakonisht të larta. Gjithnjë e më shumë njerëz nuk janë në gjendje të paguajnë faturat e tyre të energjisë elektrike. Kompanitë duhet të frenojnë prodhimin. Evropa mund të përballet me ndërprerje të energjisë elektrike këtë dimër. Ndërprerjet e zgjatura dhe të përhapura të energjisë do të preknin të gjithë infrastrukturën kritike: kujdesin shëndetësor, telekomunikacionin, furnizimin me ujë, etj.
4) Një recesion i mundshëm duhet të shmanget përmes ndërhyrjes dinamike të shtetit. Në takimin e Davosit, shefja e FMN-së Kristalina Georgieva i befasoi pjesëmarrësit duke raportuar se perspektivat e rritjes për 143 nga vendet anëtare të saj ishin ulur.
Më pak rritje do të thotë më pak mirëqenie dhe zhvillimi po shkaktohet nga lufta e Rusisë në Ukrainë, forcimi i dollarit amerikan dhe ngadalësimi i performancës ekonomike të Kinës për shkak të bllokimeve të lidhura me pandeminë e koronavirusit.
Pra, ku të shkojmë nga këtu? Gjëja më e keqe për të bërë do të ishte të prisnit për një recesion: kundërmasat duhet të merren tani. Taksat mund të ulen, programet e mbrojtjes së klimës të subvencionohen dhe të investohet më shumë në infrastrukturën dixhitale. Kursimi i parave nuk duhet të jetë strategjia tani.
5) Një Plan Marshall për Ukrainën duhet të zbatohet pa vonesë. Qytetet dhe fshatrat janë shkatërruar, dhe po ashtu edhe infrastruktura jetike.
Askush nuk e di se sa do të vazhdojë lufta. Por e ardhmja e Ukrainës tani duhet të sigurohet me angazhime për të investuar në rindërtim, duke përfshirë ndërtimin e shtëpive dhe rrugëve. Ukrainasit kanë nevojë për këtë ndihmë tani, ata duhet të dinë se kanë një të ardhme.
Lufta e tyre kundër agresorit rus është gjithashtu një luftë në mbështetje të vlerave perëndimore, demokracisë dhe të drejtës për vetëvendosje të shteteve sovrane.
e)Kristina Georgieva. Shefja e FMN-së paralajmëron një perspektivë të errët për ekonominë globale.”Do të jetë një vit i vështirë,” tha ajo, megjithëse përjashtoi rrezikun e një recesioni. “Horizonti është errësuar” për ekonominë globale, theksoi drejtoresha menaxhuese e Fondit Monetar Ndërkombëtar (FMN), Kristalina Georgieva në një konferencë në Davos të hënën.
“Ne po përjetojmë një tronditje në çmimet e produkteve bazë, veçanërisht ushqimeve”, të cilat po rriten në një nivel të paprecedentë, tha ajo.
Në muajin prill, institucioni me bazë në Uashington uli parashikimin e rritjes globale në 3.6% këtë vit për shkak të “valëve sizmike” të luftës në ekonomi, që paraqet një rënie prej 0,8 pikë përqindjeje krahasuar me parashikimet e mëparshme.Që nga ato parashikime, “horizonti është errësuar” dhe pasojat ekonomike të kufizimeve në Kinë i janë shtuar luftës, si dhe shtrëngimi i politikës monetare në shumë vende — përfshirë Shtetet e Bashkuara — përballë gjendjes së lartë të inflacionit.
Efektet e luftës mund të përkeqësohen më tej dhe frika e një recesioni global ka filluar të shfaqet në një numër në rritje të vëzhguesve ekonomikë.
Duke iu përgjigjur një pyetjeje në lidhje me rreziqet e një recesioni në botën e zhvilluar, Georgieva tha të hënën se nuk është në horizont “për momentin”. Drejtoresha Menaxhuese e Fondit Monetar Ndërkombëtar (FMN) Kristalina Georgieva paralajmëroi gjithashtu se ekonomia botërore mund të përballet me testin e saj më të madh që nga Lufta e Dytë Botërore.
“Ne mund të fillojmë që tani të reduktojmë barrierat tregtare për të lehtësuar mungesat dhe çmimet më të ulëta për ushqime dhe produkte të tjera,”- tha ajo.
“Jo vetëm vendet, por edhe kompanitë duhet të diversifikojnë importet, të sigurojnë zinxhirët e furnizimit dhe të ruajnë përfitimet e jashtëzakonshme të biznesit të integrimit global,” “Ndërsa konsideratat gjeostrategjike do të nxisin disa vendime burimore, kjo nuk duhet të çojë në shpërbërjen (të tregut global). Drejtuesit e biznesit kanë një rol të rëndësishëm për të luajtur në këtë drejtim.”
- f) Henry Kissinger. Henry Kissinger në Davos: Ukraina duhet t’i japë Rusisë territor për të arritur paqen. Ish-sekretari i shtetit Henry Kissinger ka thënë se Ukraina duhet të pranojë të heqë dorë nga një pjesë e territorit të saj për të arritur një marrëveshje paqeje me Rusinë dhe t’i japë fund luftës tashmë tre mujore menjëherë. Duke folur në Forumin Ekonomik Botëror (WEF) në Davos, Zvicër, të hënën, 98-vjeçari Kissinger tha se dështimi për të rifilluar negociatat me Rusinë dhe vazhdimi i antagonizimit të Moskës mund të ketë pasoja katastrofike për stabilitetin e Evropës në afat të gjatë. (Cristian Bejan).
Telegrafi e citoi atë të thoshte: “Negociatat duhet të fillojnë në dy muajt e ardhshëm para se të krijojnë trazira dhe tensione që nuk do të kapërcehen lehtë. Idealisht, vija ndarëse duhet të jetë një kthim në status quo ante. Ndjekja e luftës përtej kësaj pike nuk do të kishte të bënte me lirinë e Ukrainës, por një luftë të re kundër vetë Rusisë.(“Davos Panicker”), Ukraina kritikon Henry Kissinger se tha se vendi duhet t’i lëshojë tokë Rusisë
“Status quo ante” i referohet rivendosjes së situatës kur Rusia kontrolloi zyrtarisht Krimenë dhe mbajti joformalisht dy rajonet më lindore të Ukrainës, Luhansk dhe Donetsk.”Zgjidhja” e Kissingerit për luftën është në kundërshtim me atë që duan ukrainasit. Një shumicë dërrmuese e popullsisë është kundër çdo lëshimi territorial ndaj Rusisë.
Këshilltari i Zelenskyy, Mykhailo Podolyak, dërgoi një postim në Twitter në përgjigje të “zgjidhjes” së Kissingerit. Ai shkroi: “Aq lehtë sa zoti Kissinger propozon t’i japë (Rusisë) një pjesë të (Ukrainës) për të ndalur luftën, ai do të lejonte të merrte Poloninë ose Lituaninë”. “Është mirë që ukrainasit në llogore nuk kanë kohë për të dëgjuar “Panikët e Davosit”.Ata janë pak të zënë duke mbrojtur Lirinë dhe Demokracinë.”
- g) Borge Brende, presidenti Forumit Ekonomik Botëror: “Është mbledhja kryesore e liderëve nga biznesi, qeveria dhe shoqëria civile, që vijnë së bashku. 2,500 pjesëmarrës duke u përpjekur ta bëjnë botën një vend pak më të mirë për të jetuar, dhe gjithashtu për t’u siguruar që ne mund të gjejmë disa zgjidhje për sfidat më të ngutshme me të cilat po përballemi. Natyrisht, kjo është më e vështirë kur përballemi me një botë kaq të polarizuar ku shohim gjithashtu kaq shumë grindje të brendshme, por e dimë se ka ende mundësi. Do të jetë mirë kur të kemi, për shembull, Sekretarin [John] Kerry nga SHBA, të dërguarin për klimën, të vijnë përsëri së bashku me të dërguarin për klimën nga Kina, ministrin Xie [Zhenhua], ata bënë një punë të mrekullueshme në COP26 ku morëm marrëveshje në momentin e fundit dhe ne jemi tani, të paktën në letër, në rrugën e duhur nëse secili zbaton atë që është angazhuar drejt pistës 1.5 gradë Celsius”.
- h) Klaus Schëab: Mendimet tona të para janë me luftën në Ukrainë. Agresioni i Rusisë ndaj vendit do të shihet në librat e ardhshëm të historisë si prishje e rendit të pas Luftës së Dytë Botërore dhe pas Luftës së Ftohtë. Kjo është arsyeja pse flasim për pikën e kthesës në histori’.Në Davos, solidariteti ynë është mbi të gjitha me njerëzit që vuajnë nga mizoritë e kësaj lufte.(Materialet për këtë shkrim u morën nga interneti).
Përfundimisht, Davosi i 2022 ishte shumë i ftohtë, i hutuar, pa ndonjë surprizë, pa grand reset, me kontraversë 98 vjeçarë dhe me objektiva të njohur, ku superfuqitë vazhdojnë luftën për rindarjen e tregjeve dhe krijimin e rendit të ri botëror.
