Nga Radio Tirana ishte dhënë lajmi i kobshëm që kishte pushuar së rrahuri zemra e udhëheqësit të madh të popujve sovjetikë dhe tërë kampit socialist, Josif V.Stalini. Lajmi shtonte se Komiteti Qendror i Partisë me vendim të posaçëm e kishte kthyer atë datë në ditë zie kombëtare, që do të thonte se ndaloheshin të gjithë veprimtaritë, ngase do të kryeheshin homazhe e nderime në të tërë institucionet, qendrat e punës, të prodhimit, të kulturës e të banimit…
Që në mëngjes herët, partia kish nisur nga Tirana nëpër rrethe ekipe me nëpunwsa për të kontrolluar zbatimin e vendimit si dhe për të organizuar sa më korrekt nderimet e merituara ndaj njeriut gjenial që, si pjesëmarrës vital i koalicionit antifashist botëror, udhëhoqi realisht luftën e popujve kundër nazisto-fashizmit dhe arriti të fitonte socializmi në një të gjashtën e globit…
Ajo ditë marsi u kthye vërtetë në ditë të zezë, sepse me atë emër ishin lidhur, qoftë shpirtërisht, qoftë edhe nga propaganda e madhe, të tëra arritjet e socializmit të deriatëhershëm në Shqipëri. Qanë njerëzit, lotuan pemët, u nxi qielli, heshtën zogjtë, u ngadalësua era, u errësua dielli nga mjegullnaja…
Ekipi i nisur për në rrethin e Fierit në të dalë të Lushnjes, anash rrugës nacionale, kështu quheshin atëkohë udhët e pakta të asfaltuara që lidhnin Tiranën me rrethet kryesore të Shqipërisë, pa një fshatar që kish mbrehur qetë në parmendë e po lëronte arën.
– Mbaje makinën, -urdhëroi shoferin kryetari i ekipit, shoku Lame Koteci. Dhe turfulloi”Ç’qenka ky budalla që po lëron, kur edhe toka po qan!” Shoferi ndaloi automjetin “Gaz pesëvendësh” dhe dy dyert e prapme u hapën sakaq. Katër burrat e kostumosur pasi rregulluan xhaketat hodhën vështrimin me ashpërsi drejt fshatarit, i cili, as nuk i kish vënë re e nuk e kish çarë kokën për makinën që ndaloi buzë arës. Ai ngiste qetë me rehati, i kredhur në lumturinë e punës së tij.
-Ej, ti, – iu drejtua fshatarit një nga të porsazbriturit nga makina, pikërisht Milo Sherri. – Çfarë po bën, mor tutkun?
Bujku me zë të lartë u foli qeve: Ooohaaa, Balash! Oooo, Zivan! Nguli hostenin në tokë pranë dorzës së parmendës e duke kthyer kokën nga të porsardhurit shqiptoi qartë:
-Urdhëroni, zotëria juaj!
– Pse nuk e zbaton porosinë e partisë ti?
-E ku di unë ere, se ç’porosi paskeni dhënë zotëria juaj?
– Sot është ditë zie se ka vdekur Stalini kurse ti paske zënë qetë e po lëron; kujt i bën karshillëk ti? Partisë? E ka dhënë lajmin radio mbrëmë.
– Më vdekshin fëmijët në dija gjë unë, për këtë që po thoni. E ku kam radio unë, ere!?
– Lëri llafet, iu kërcënua Bato Karakolli; hiqi qetë nga parmenda, dhe bëj si të them unë.
– Po unë kam kalamaj, me se do t’i ushqej unë ata po nuk mbolla sot? Ç’a thoni ju ere?
– Paske fjalë shumë, iu kanos egërsisht Lame Koteci.
– Ore zotërinj! Shikoni punën tuaj. Ai që paska vdekur qoftë i xhenetit dhe t’i rrojnë ç’ka lënë pas, se unë do të mbyll ugarin sot patjetër. Tasi Oshnuri, që deri tani nuk kish folur iu drejtua ngadalë shefit: ikim, shoku shef, e lemë dhe njoftojmë policinë. Ashtu bënë. Por Milo Sherrit nuk iu durua:
-Si e ke emrin ti?
-Nas Lumthi, shqiptoi paksa i trembur fshatari dhe një drithmë si ethe të ftohti i përshkoi tërë trupin shëndetlig.
– Ke për ta parë kokën e kandilit! – i tha ai me fytyrë të kërcënuar dhe ata të katër krisën e ikën me nxitim. U dëgjuan “krrap-krrup”-et e mbylljes së dyerve të makinës dhe “Gazi” fluturoi.
Nasi, pa ua ndarë sytë, nisi të hedhë hapat drejt qeve. Pranë afshit të frymëmarrjes së dy kafshëve të dashura e ndjeu veten ngrohtë. Filloi t’u fërkonte kokat, herë Zivanit e herë Balashit dhe çoç u pëshpëriste me zë të ulët e me përkëdheli. U ul në brazdë pas parmendës. Nxori kutinë e duhanit. Drodhi një cigare, e ndezi me të shkrepura dhe nisi ta thithte mendueshëm. Po bluante nëpër mokrat e mendjes se çfarë gabimi kish bërë që iu kërcënuan aq shumë ata burrat me kollare e me kostum…
Por mendimet iu prenë si me satër, sepse sytë i shkuan sakaq tek një “xhips” që po vinte në rrugë me shpejtësi drejt Lushnjes, i cili kur afroi tek ara ndaloi dhe prej tij dolën tre vetë me uniformë policie. U ngrit në këmbë dhe vuri dorën mbi vetull për të parë mbase njihte ndonjërin prej tyre.
– Punë e mbarë, o Nasi! – tha polici që po çapiste i pari.
– Mirëse erdhët ! – ua ktheu Nasi me zë të tronditur.
– Kemi urdhër të të arrestojmë, – vazhdoi burri me uniformë, të cilit dukshëm i binte në sy pistoleta në brez dhe dy të tjerët që i vinin pas kishin automatik në krah.
– Pse ere, ç’paskam bërë unë ? – pyeti Nasi i tmerruar. Por përgjigje nuk mori. Një shenjë e shefit dhe fshatarit iu hodhën prangat. Njëri prej policëve tha: tek shtëpia jote do të njoftojmë ne tani.
…
Shumë kohë më vonë, mbasi kishte kryer dënimin me privim lirie për katër vjet e tre muaj, Nasi Lumthi rrëfente këtë ndodhi herëpashere duke u çuditur edhe vetë, se si e kishin rrahur, shtrënguar për të treguar se cili armik i klasës e kishte yshtur që të lëronte ditën e zisë, etj. etj. Ai tregonte gjithashtu me një farë kërshërie, respekti e dhimbjeje se, kur iu rritën fëmijët dhe erdhi koha për të kërkuar bursë për shkollë të lartë, paria e fshatit dhe e rrethit nuk ia aprovoi ngaqë ishte familje me njollë në biografi.
Ai i shkroi letër udhëheqësit të madh atje në krye të shtetit, në Tiranë dhe mori përgjigjen: Nuk ka përse të ndëshkohet i biri për një faj që i ati e ka bërë nga padija. Një sëmundje e beftë dhe e pashërueshme bëri që Nasi të mos e gëzonte dot ditën kur djali të emërohej agronom i kooperativës së fshatit të bashkuar, nga që ndërroi jetë. Pas diplomimit në Universitetin Bujqësor të Kamzës, Tom Lumthi i biri i Nasit, u kthye në fshat bashkë me një vajzë me të cilën ishte dashuruar në auditore. Të dy ishin caktuar agronomë, ai për bimët e arave dhe ajo për pemëtarinë.
Duke u kthyer nga varrezat Tomi ia tregoi asaj ngjarjen e marsit 1953, kur kish vdekur Stalini, se si e pati pësuar i ati. Duke ndjekur me lot në sy këtë histori vajza u trondit së tepërmi. Ajo, edhe pse e kish dëgjuar rastësisht prej të atit të saj, Lame Koteci, të fejuarit nuk ia kish hedhur kurrë në sy.
