Suplementi Pena Shqiptare/ Nasi Lera: Thonjtë e nënës

419
Sigal

Diçka duhet të kishte ndodhur brenda logjikës së natës gjersa ishin zhdukur edhe macet edhe qentë. Këtë e ndjeja edhe brenda vetes po se pse më pëlqente ta shihja tek ato qenie të mjera që kushedi ku ishin strukur të trembura. Ajo natë kishte një erë të ftohtë që nuk kuptohej nga frynte dhe një vetmi hënore, si një i vdekur në një spital psikiatrik. Isha futur më tym në disa rrugë të ngushta dhe të shkreta dhe nuk dija si ta mposhtja të vërtetën që më kishte thënë, me një gjakftohtësi tronditëse, miku im R. te kafe “Universi”. U përpoqa t’ia hidhja fajin kefe “Universi-t”, ku nuk kisha shkelur as edhe një herë, por e pashë se ishte e kotë. Çdo përpjekje e imja e shtonte edhe më tepër çoroditjen e asaj nate të shmangur nga rrjedhja e saj e zakonshme. Prandaj dhe nuk po më ndahej vetmia e vdekjes në një spital të panjohur psikiatrik të ngritur në përfytyrimin tim. Ndoshta miku im R. ishte duke pirë tani gotën e tij mbrëmësore me verë dhe e kishte harruar atë që më kishte thënë (me një gjakftohtësi të pabesueshme) te kafe “Universi”. Dhe m’u duk se deri atëherë nuk kisha shkelur në atë kafe nga frika e të vërtetave që mund të mësoja aty. Ndërsa sonte më kishte shtyrë (kur hyra era ishte aq e fortë sa të dukej sikur të shtynte nga prapa) nata, nga logjika e humbur e së cilës ishin trembur edhe macet edhe qentë. Dhe pavetëdija thashë se të vërtetat lindin vetëm për të vrarë brenda nesh diçka që e kemi dashur. Edhe unë isha vrarë nga e vërteta (që sa vinte dhe po m’i shteronte forcat për ta kundërshtuar), të cilën ma kishte thënë miku im R. Ai me siguri që tani ishte duke pirë ngadalë (pas çdo gllënjke kërciste tërë zhurmë buzët) verën e tij mbrëmësore, kurse unë endesha në disa rrugë të errëta dhe të shkreta, si brenda një labirinti, i cili hyrjen dhe daljen i kishte në të njëjtin vend. Shava më zë të lartë ( i qetë se nuk më dëgjonte kush) dhe për t’u hakmarrur me vetveten nuk ia plotësova asaj dëshirën përvëluese për një cigare. Për një çast m’u duk sikur shpëtova nga e vërteta që më kishte thënë miku im R. te kafe “Universi” dhe u mora me torturimin e qënies sime e cila ulurinte dhe lehtë e gjitha për një cigare. Leh, i thashë, në vend të qenve që janë zhdukur nga frika e natës së ftohtë. Dhe vetja ime filloi të ulërijë më keq se një bushtër e shtypur nga uria. Po kjo nuk vazhdoi gjatë. Dhe unë u ktheva përsëri tek e vërteta e kafe “Universi”. Sikur ajo e vërtetë të më përkiste mua ndoshta nuk do mërzitesha aq shumë. Ajo i përkiste një njeriu që e doja me gjithë shpirt. Emrin e tij nuk dua ta përmend as edhe me iniciale. Jo se kam frikë se do prishem njëherë e përgjithmonë me të, por se duke mos ia përmendur as inicialen e emrit të tij, të vërtetën sikur e shtrij mbi të gjithë. Dhe një e vërtetë e shpërndarë tek të gjithë, sado e rëndë të jetë, është më e lehtë ta largosh nga vetja (për ta mashtruar veten se nuk i takon asaj). Në këtë shpërndarje, si një mjegull dimërore, sa herë kemi fshehur gabimet tona duke ndjerë një ngushëllim të përtej varrit. Përherë kam menduar se të mashtrosh veten është pak a shumë të varrosësh prej saj diçka që duhej të vdiste e fundit. Po te njeriu ato që duhet të vdesin të fundit, vdesin të parat. Prandaj dhe varrimet janë ceremonira të bezdisshme për shumë nga ata që marrin pjesë në to. Sa më shumë njerëz ta marrin pjesë në një varrim aq më të paktë janë ata që ndjejnë dhimbje të vërtetë. (Kur të vdes, thashë, dua të më shoqërojë vetmia e kësaj nate ku nga rrugët janë zhdukur macet dhe qentë). Asnjëri nuk mendon për atë që iku po për veten. Të gjithë përpiqen të përfytyrojnë ç’zhurmë do të bëjë dheu mbi kapakun e arkivolit dhe cili do të derdhë lot të vërtetë. Ta marrë dreqi, shava, fjalën “të vërtetë” e kisha përmendur dy herë kur doja të harroja se edhe ajo zinte një cep në fjalorin tonë. Dhe nëqoftëse në fjalor ajo ishte një fjalë abstrakte, që as prekej dhe as shijohej, miku im R. e kishte bërë aq konkrete dhe aq të përveçme atë natë, sa unë po e mbartja në kurriz më keq se një gungaç gungën e vet. Ne të gjithë jemi gungaçë ku varrosim të vërtetat që duhet të vdesin para nesh. Kurse ato vdesin para nesh, shumë vite para nesh, duke kritikuar me humusin e tyre një lloj dërrase që nuk kalbej nga shiu dhe nuk gërryhej nga krimbat.

Ecja pa e ditur ku shkoja dhe se pse më dukej sikur në çdo hap që hidhja e afroja veten me të vërtetën që miku im R. ma tha te kafe “Universi” me një gjakftohtësi rrënqethëse. Ajo nuk më takonte mua, i takonte njeriut tjetër, që unë e doja me gjithë shpirt. Ai nuk e di dhe për shumë kohë as me mend nuk do ta marrë dot, atë të vërtetë që e dinte miku im R. dhe që pastaj ma tha edhe mua, si të më thoshte sa mbaroi një ndeshje futbolli. U përpoqa të nxehesha me mikun tim R., por ishte e pamundur. Ta ketë mbaruar tani gotën e tij mbrëmësore me verë? Kur nuk e prish dot këtë zakon, pirjen çdo mbrëmje të një gote me verë, përse ma tha mua të vërtetën që as nuk doja ta dija? Mjaft të vërteta kisha përtypur, si copëra mishi tërë damar, përse duhej të më ngecte në fyt, si një kockë prehistorike, një e vërtetë banale? Trupi po më mjaullinte për një cigare, si një mace e hedhur në një pus të thellë, të shterrur. (Dikur kështu kishte hedhur një shoku im macen e tij të plakur). Mjaullima e saj përshkoi tërë ato vite (ndoshta dyzet, ndoshta pesëdhjetë) dhe erdhi dhe më mbështolli përsëri me dhimbjen e saj të largët. Cila qelizë e trurit e kishte ruajtur aq gjatë mjaullimën e dhimbshme të një maceje të plakur dhe të braktisur? Nuk e dija si quhej kjo qelizë, dija se truri i njeriut ishte mbushur me qeliza të tilla, ku vetja jonë e braktisur mjaullinte e lodhur errësirave të puseve të shterrur të ndjenjave tona.

O Zot, sa nuk thirra, që kur macet kanë filluar të ecin drejt njeriut, kurse njeriu drejt maceve? E vërteta që mësova te kafe “Universi” ishte e tillë që tregonte se njeriu ecte drejt maces.

Sytë më kapën dritat e zbehta të një lokali të vogël. U afrova deri te dera dhe pashë se ai ishte gati i zbraztë. Atë natë do të pija me qef një gotë verë, por ajo më kujtoi verën mbrëmësore të mikut tim R. dhe diçka mu përzje përbrenda. I zoti i lokalit më dërgoi një buzëqeshje të shtirur si të ishte folës në televizion dhe bashkë me të gjithë më uronte dhe mua natën e mirë. U largova me nxitim dhe përsëri u gjenda në disa rrugë të errëta, të shkreta, të panjohura. Thonjtë e së vërtetës m’u ngulën edhe më thellë në shpirt. Gjoksi m’u bë si një shpellë, ku e vërteta që kisha mësuar te kafe “Universi” përplasej pas brinjëve si një lakuriq nate. Dhe po e kuptoja se njeriu nuk ishte gjë tjetër veçse një shpellë e errët ku hynin të vërtetat për t’u përpëlitur si të vërtetat e secilit. Ato e humbisnin ç’ka u takonte të tjerëve dhe mbeteshin lakuriq si të vërtetat e atij njeriu ku kishte hyrë. Dhe unë pa e ndjerë, të vërtetën e mësuar te kafe “Universi”, kisha filluar ta përjetoja si të vërtetën time, megjithëse ajo nuk më kishte prekur ende. Po një ditë, dikush, duke pirë kafe te “Universi”, mund t’i thoshte mikut të vet, si më tha mua miku im R., një të vërtetë që më përkiste mua po që unë nuk e dija, ashtu si nuk e dinte edhe ai të cilit i takonte e vërteta e asaj nate. Dhe unë e doja deri në dhimbje atë të cilit i takonte e vërteta e asaj nate, që kishte trembur aq shumë macet dhe qentë. Ai nuk dinte gjë. As nuk do t’i thosha gjë. Dhe kur të takoheshim do të bisedonim si më parë, sikur mes nesh nuk ishte një e vërtetë torturuese. Unë do mundohesha të duroja thonjtë e së vërtetës që ajo të mbetej brenda pusit të shterur të qenies sime. Atje ku kishte vdekur diçka e bukur që duhet të vdiste e fundit. Dhe duke heshtur dhe mbytur të vërtetën do shihja si ecja drejt maces dhe macja si ecte drejt njeriut. Dhe kur të vdisja asnjë nuk do ta kuptonte se ajo nuk ishte vdekja ime e parë. Ne asnjëherë nuk kemi varrosur vdekjen tonë të parë, që është vdekja e vërtetë (isha aq i lodhur sa nuk e shmangia dot atë fjalë) po vdekjen tonë të fundit. Dhe kjo ishte njëlloj si të fusje në varr një arkivol të zbraztë. Mbi tru po më godiste zhurma e dheut mbi arkivolët e ardhshëm. Zhurma e tyre ka mbetur e pandryshuar. Dhe e ndjeva se e vërteta që mësova te kafe “Universi” ishte e vërteta ime. Dhe ndoshta atë çast që mësova këtë gjë, miku im R. që më tha me gjakftohtësi njeriu, një të vërtetë që nuk më përkiste mua, kishte mbaruar gotën mbrëmësore të verës dhe po vishte për të fjetur, pizhamat me vija.