8 Marsi përkujton një protestë dhe duhet parë kryesisht si burim meditimi për të sotmen dhe për të ardhmen
Rruga e mundimshme e gruas shqiptare drejt çlirimit të saj
Para shumë vjetëve, në rininë time, pata shkruar një poemë për rrugën e emancipimit të gruas shqiptare që e kisha titulluar “Rruga është e gjatë”. Një koleg më pyeti: “Pse jo e ndritur?” Duke lënë mënjanë idealizimin e realitetit karakteristik për atë kohë diktature, ajo rrugë mund të përkufizohej edhe si e “ndritur”, një vazhdë drite në errësirë.
Pra, mund të thuhet dhe “e gjatë, po e ndritur”, edhe “e ndritur, po e gjatë”. Nuk është një lojë fjalësh. Në shekuj ka pasur gra që e kanë ndezur atë dritë me gjakun e tyre. Zhan d’Arka, udhëheqësja trime e martire… e sa e sa të tjera që s’u dihen emrat. Edhe spektrit të jetës shqiptare ia kanë dhënë ngjyrën gjatë historisë udhëheqëse shteti si mbretëresha ilire Teuta, luftëtare si Shota, gra të penës si Dora d’Istria që u rreshtua krahas simotrave evropiane me talentin e shumëllojshëm dhe erudicionin e vet dhe u përpoq për lirinë e popujve.
Më vonë, pasuan njëra pas tjetrës shumë figura duke nisur nga poetesha lirike e thjeshtë gati e harruar sot, arbëreshja Maria Antonia Braile me tufëzën e vet të poezive, duke vazhduar me armatën trime dhe modeste të veprimtareve dhe shkrimtareve të viteve 30, me luftëtaret që u rreshtuan krahas burrave gjatë Luftës Antifashiste (krahas burrave, vëllezërve, jo kundër tyre si feministet e skajshme) të frymëzuara nga e njëjta atdhedashuri, me tërë vajzat dhe gratë që vërshuan pas lufte (përsëri pranë burrave, duke luftuar vetëm me bartësit e së vjetrës) në të gjitha fushat e punës. Ato synonin të ndanin me ta lirinë për t’u vetëafirmuar, për t’i dhënë diçka shoqërisë. Po – medet! – ndanë me ta edhe skllavërinë e individit nga diktatura, edhe vështirësitë ekonomike të maskuara me etiketën e progresit. Dhe pati edhe figura grash që u shquan jo vetëm për aftësitë e tyre në një fushë të caktuar, po me guximin me të cilin iu kundërvunë një diktature të egër si shkencëtarja martire Sabiha Kasimati, shkrimtarja dhe veprimtarja Musine Kokalari të cilat ditën, jo vetëm ta lënë gjurmën e vet në shkencë apo letërsi, po edhe të japin një shembull trimërie a integriteti moral deri në flijimin e jetës a të lirisë. Dhe kur muri ideologjik më në fund u shemb, vajzat edhe gratë shqiptare filluan luftën e re për demokraci, luftë që vazhdon edhe sot. Po të shohësh prapa, në këtë shekull të ri, mund të numërosh sa e sa arritje. Po të hedhësh sytë nëpër botë ndesh gra kryeministre, presidente, gra që kanë luajtur rol në skenën politike si kancelarja e çeliktë Merkel, gra që kanë lënë gjurmë të pashlyera në shkencë, art, letërsi, nobeliste …
NJERIU DHE ETJA PËR DIJE
Prof.Dr.Klara Kodra
PROF. DR. KLARA KODRA
Kur ishim fëmijë shkruanim me penë dhe me bojë. Më vonë erdhi stilografi.Akoma më vonë stilolapsi, më praktik dhe tepër i efektshëm ndonëse nuk lejohej në shkollë.Tani janë kompjuteri dhe interneti që fëmijët e sotëm i njohin që të vegjël.7 Marsi përkujton tek ne luftën për shkrimin e gjuhës shqipe në përleshje me pushtuesin otoman, përkujton një rrugë të gjatë të shënuar me gjakun e mësuesve atdhetarë.Më vonë lufta për dije mori forma të tjera më paqësore.Shkolla shqiptare ka rrënjë të thella në traditë. Lulëzimi i shkollave shqiptare për më tepër se gjysmë shekulli qe padyshim një arritje, pavarësisht nga deformimet ideologjike që solli me vete diktatura. Demokracia shqiptare për të qenë vërtet e tillë, për të marrë forcë do të duhej të kishte shartuar filiza të reja dijeje në pjesën e shëndetshme të rrënjëve. Po vitet e fundit është vënë re një largim gradual i fëmijëve dhe të rinjve nga shkolla që lidhet me faktorë të ndryshëm si vështirësitë ekonomike, dukuria negative e emigrimit, kriza e familjes dhe vlerave, ndikimi negativ i televizionit dhe internetit. Dita e mësuesit s’duhet të jetë rast për meditime lirike, po një nxitje për t’iu rikthyer diturisë dhe shkollës nga ana e rinisë, një nxitje ndaj mësuesve për të thelluar rolin e tyre me rëndësi jetësore në edukimin jo vetëm intelektual dhe dituror, po edhe moral të brezave të rinj shqiptarë.
Edhe gratë shqiptare sot po shpërthejnë në shumë fusha dhe në shumë forma. Po ekziston edhe ana tjetër e medaljes që të çudit dhe të tmerron. Ende në vendet e pazhvilluara, madje edhe më të qytetëruarat ka raste që gruaja keqtrajtohet psikologjikisht dhe fizikisht, diskriminohet, madje rrihet dhe vritet, shihet si pronë, si objekt seksi ….
Kjo dëshmon se progresi shkencor dhe teknologjik nuk ka mundur ta zhdukë bishën te njeriu, prirjet shekullore të “seksit të fortë” për t’iu imponuar “seksit të dobët” me dhunë.
Në ekuacionin e çuditshëm në saje të të cilit qenia njerëzore bëhet e barabartë me pafundësi (pafundësia e mundësive, e veprimeve, e rezultateve) ose me zero (ndrydhje e aftësive dhe e cilësisë), ndodh që shtypja (e shtetit ose e familjes) ta shndërrojë në zero potencialin e pafund të mrekullueshëm të qenies, e cila ashtu si jep biologjikisht jetën është e aftë të japë edhe vepra në fusha nga më të shumëllojshmet. 8 Marsi tek ne është parë për një kohë të gjatë si festë. Po kjo ditë përkujton një protestë dhe duhet parë kryesisht si burim meditimi për të sotmen dhe për të ardhmen, si burim ndërgjegjësimi të gruas, jo vetëm për detyrat (në familje dhe në shoqëri), po edhe për të drejtat e saj. Mimoza, kjo lule që në këtë ditë burrat ia sjellin grave dhe fëmijët nënave, përveç bukurisë dhe brishtësisë, karakterizohet nga guximi meqenëse sfidon ngricën e dimrit. Ajo mund të simbolizojë guximin e gruas që pa humbur bukurinë, finesën dhe ëmbëlsinë e vet (ato cilësi që quhen tradicionalisht femërore) sfidon ngricën e paragjykimeve dhe lulëzon si rreze dielli.
