Nga Maksim Rushi,
Kryetar Kombëtar i Shoqatës Shqiptare të Personave me Aftësi Ndryshe
Shkrimi i fundit, i 26 marsit, botuar në gazetën Telegraf, pati një reagim të ndjeshëm në shoqëri, që nga grupe të interest, të cilët preken drejtpërdrejt nga vendimmarrjet për aftësinë e kufizuar, e deri në ata që nuk kanë një lidhje të drejtpërdrejtë, por shqetësohen për mënyrën sesi shtresa më e përvuajtur në shoqëri po trajtohet nga politikat sociale të cilat çdo ditë e më shumë po vërtetojnë se janë më tepër antisociale.
Çështja e parashtruar disa javë më parë ka patur zhvillime të reja. Pesë mjekët e Kempit Epror me firmat e tyre “fap e fap”, e kthyen dosjen e qytetares Marjanthi Suljoti nga statusi “Përgjithmonë” që e kishte përftuar nga KMCAP Ersekë në Korrik 2017, në një individ pa grup, e cila përkthehet si e aftë për të kryer vetë nevojat, shërbimet, të sigurojë kushtet e jetesës së saj, tashmë prej 3 muajsh i kanë mohuar të drejtën e jetës, sepse ajo dhe babai i saj i moshuar nuk përballojnë dot nevojën për ilaçe, ushqim dhe paketën higjeno-sanitare.
Asaj iu kërkua që të bëjë çdo dokumentacion nga e para. Me ankthin që po e lë vajzën vetëm të lidhur pas një shtrati , me lot në sy dhe zemrën që i dridhet, babai i moshuar bën dhjetëra rrugëtime drejt Ersekës, Korçës e Leskovikut për të siguruar plotësimin e dokumentacionit nga e para. Sakrifica e këtij zotërie, është realiteti i hidhur i qindra e mijërave të afërm të të sëmurëve që vërdallosen zyrave të KMCAP-eve dhe institucioneve spitalore për të plotësuar një pafundësi shkresash, të cilët edhe ato pak para lëmoshë, para xhepi që përfitojnë nga pagesa e aftësisë së kufizuar, nuk mund të mbulojnë shpenzimet e ecejakeve në kërkim të një të drejte që ligji dhe Kushtetuta ua garanton.
Me të drejtë të afërm të invalidëve para-tetraplegjikë, të sëmundjeve mendore, të verbër të grupit të parë, vazhdimisht ndër vite ngrejnë pyetjen: A ka mundësi që këto sëmundje që e kanë bashkëshoqëruar të sëmurin për 20, 30 a më shumë vite mund të rikuperohen që u kërkohet periodikisht të paraqiten përpara KMCAP-eve përkatëse? Në vend të heqim dorë nga burokracitë, të vendosin më shpesh përfitim e statusit “Përgjithmonë” në sëmundje të tilla, ato shtohen duke ua kthyer edhe më të vështirë jetën, qytetarëve me aftësi ndryshe.
I sëmuri përjeton më së shpeshti vuajtjen fizike, por familjari që kujdesen për të, i afërmi që në më të shumtën e rasteve është kujdestari personal i tij, përjeton vuajten në shumë dimensione si psikologjike, shpirtërore ku me empatinë e tyre këta njerëz u dedikohen 24 orë në 24 pa marrë parasysh se kanë një jetë personale dhe për këtë shteti duhet të kthejë sytë dhe vëmendjen drejt këtyre “Heronjve të heshtur” që nuk mendojnë kurrë për veten, që nuk lodhen kurrë së shërbyeri, por që në kaq vite nuk janë shpërblyer asnjëherë nga bonuset e fundvitit, apo paketat e solidaritetit, ata janë përjashtuar rregullisht prej tyre.
Madje në terma më afatgjatë atyre nuk u paguhen as sigurimet shoqërore, dhe e thënë ndryshe kjo, me një logjikë të thjeshtë këta ndihmësa personal rrezikojnë të mbeten pa një pension në të ardhmen e tyre si të moshuar.
Jo më larg se 2 vjet më parë qeveria Rama akordoi bonuse për 1 milion shqiptarë, por këta “heronj vetëmohues”, kujdestarët e personave me aftësi ndryshe nuk i vendosi në këtë listë të përfituesve.
Realiteti i sotëm është kokëfortë përballë fakteve të tilla që e paraqesin këtë shtresë të margjinalizuar të shoqërisë me probleme të forta ekonomike dhe psiko-sociale.
Sikur të mos mjaftonin gjithë këto vështirësi dhe fakti që kurrë nuk u vendos një trajtim financiar në nivelin e minimumit jetik, personat me aftësi të kufizuara, me dëmtim fizik dhe pluridifekt, që nuk mbulohen nga skema e sigurimeve shoqërore, po përballen me ulje të kësaj pagese, ku të gjithë ata persona që kalojnë në proces rikomisionimi, në muajin e rradhës që marrin paratë përballen me një surprizë të pakëndshme, ku nga 11900 lekë që merrnin vërejnë një ulje të kësaj pagese që varion nga 70 deri në 100 euro, sipas një vlerësimi të ashtëquajtur bio-psiko-social që askush nuk mund të gjykojë dot se si dhe pse ndodh kështu.
Një vend normal demokratik as që do merrte kurrë një vendim të tillë që të ulte këtë trajtim financiar, sepse kjo do të përbënte një turp dhe krim të rëndë. Në asnjë ligj dhe kushtetutë, të një vendi, qoftë ky edhe më i varfër nuk gjen dikë që të ulë pagesën e aftësisë së kufizuar.
Qeveria “Rama” nuk i druhet as shkeljes së neni 59 gërma f e Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë që thekson : “riaftësimin shëndetësor, edukimin e specializuar dhe integrimin në shoqëri të të paaftëve, si dhe përmirësimin në vazhdimësi të kushteve të tyre të jetesës”
A i përmirëson kushtet e jetesës ulja e trajtim financiar me 20-50 euro, në kushtet kur njerëzit që janë në gjëndje të punojnë dhe sigurojnë të ardhura nuk po mundet të plotësojnë nevojat dhe shërbimet ndaj vetes dhe familjes? Po personat me aftësi ndryshe si mund të përballen me dinjitet dhe të marrin ilacet apo ushqimet për mbijetesën. Ky është një fakt që ulërin dhe mbërrin dhimbshëm në veshët e kujtdo përvecëse të qeverisë Rama që çdo ditë e më shumë po e bën të pajetueshme jetën e shqiptarit të thjeshtë, ku zbrazëtia e rrugëve nëpër qytete e fshatra vetëm sapo shton shurdhërinë e kësaj qeverie, që ndjek dhe zbaton vetëm politika të mbrapshta, pa shpresë dhe vrastare.
Një politikë e tillë vrastare nuk kursen as personat me aftësi të kufizuar që ndërrojnë jetë. Menjëherë sapo një person me aftësi të kufizuar ndërron jetë pavarësisht cilës datë të muajit përkatës, familja e të ndjerit nuk e merr dot pagesën e aftësisë së kufizuar për atë muaj, ndërkohë që parashikimet për buxhetin bëhen në fund të vitit paraardhës dhe buxheti për aftësinë e kufizuar akordohet përpara fillimit të një viti të ri kalendarik. Lind pyetja: Ku shkon ky fond që është akorduar për këta persona me aftësi ndryshe në momentin që ata ndërrojnë jetë? Kostot e larta të funeraleve dhe shpenzimeve për të ndjerin e vendosin në situatë të vështirë familjen, e cila përpos dhimbjes së madhe shpirtërore i duhet të përballet edhe me këtë situatë.
Të gjitha këto fakte, janë grimca jete të një personi me aftësi ndryshe, që nuk jeton në ndonjë prej vendeve të botës së tretë me legjislacion të pazhvilluar, por në Shqipërinë tonë të vogël që aspiron të hyjë në organizatën e madhe dinjitoze të vendeve europiane, sic është Bashkimi Europian.
Por të nderuar deputetë, ministra dhe Kryeministër, BE-ja nuk mirëpret vende si i yni ku detyrat e shtëpisë që na lihen duam t’i marrim me kopje dhe mashtrime, sepse një vend tregon progress dhe aftësi mirëmenaxhuese në atë se si i trajton qytetarët me aftësi të kufizuara, sa garanton, sa punon, sa dhe si implementon projekte dhe ligje që t’ua lehtësojnë jetën dhe që nxisin mirëqënien, jo kokëdhembjen e tyre!
Ne nuk ndalemi kurrë së ngritur zërin dhe të bëjmë apel të vazhdueshëm që vendimarrësit të reflektojnë dhe të nxitin ndjenjën e përgjegjësisë ndaj këtyre problematikave.Për këtë i bëjmë thirrje minstres së Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale, znj.Albana Kociu dhe shprehim nevojën për zbatim të vendimit të Këshillit të Ministrave, nr.182 datë 26.2.2020: “për përcaktimin e masës, të kritereve, procedurave e dokumentacionit për vlerësimin dhe përfitimin e pagesës për personat me aftësi të kufiuzar, si dhe të ndihmësit social”, që të ngrejë ekipe pune me mjekë të specializuar për të trajtuar rastet ku transporti të sëmurit është i pamundur, të cilët të vlerësojnë nga afër gjendjen e të sëmurit dhe jo përmes video-call ku përpos vlerësimit subjektiv dhe sipërfaqësor i bën mjekët e Kempit Epror apo të KMCAP-eve të kthehen në mjekë që gjykojnë në mënyrë të përciptë dhe jo objektive, e cila dëmton mbarëvajtjen e procësit të rikomisionimit.
Problematikat me të cilat përballet aftësia e kufizuar janë të mprehta, të shumta dhe shpesh marrin kohë për të arritur në veshin e duhur, por në do të vazhdojmë të bëjmë presionin e duhur pozitiv përmes fakteve dhe dëshmive, përmes apeleve të vazhdueshme në median e shkruar që është një nga shtyllat më të forta të fjalës së lirë dhe demokracisë. Përmes fuqisë së pushtetit të katërt, nëpërmjet gazetës Telegraf i drejtohem qeverisë “Rama”: Mos injoro shqetësimet ulëritëse të kësaj shtrese të shoqërisë që ditë pas dite po bëhen më të mëdha, sepse në luftën për mbijetesë ne “Davidët” e pa veshur me pushtet politik dhe ekonomik, të gjithë bashkë mund të krijojmë shqetësime për “Goliathin” qeveritar.
