Megjithatë, fakti që OSBE i ka refuzuar, të paktën në pikëpamje teknike, për shkak të mungesës së kohës, këto ndërhyrje që kërkon opozita, kryetari i opozitës, Basha, ka deklaruar dje për bojkotin e parlamentit. Ka folur për shtyrje të datës së zgjedhjeve pas mbledhjes së grupit parlamentar. Së pari, si Kryetar i Kuvendit, kur ju dëgjoni bojkot të parlamentit, çfarë qëndrimi keni?
Bojkoti nuk është një fenomen i ri dhe i padëgjuar në politikën tonë. Është për të ardhur keq që edhe në vitin 2017 kemi ende prezent këtë koncept të gabuar politik. Mendoj se në këtë drejtim përgjegjësia duhet gjetur te klima politike në vend. Opozita ka përgjegjësinë e saj, natyrisht edhe për vetë klimën. Është po kjo klimë që nxiste mosbesim ndaj institucioneve dhe këto forma ekstreme reagimi të cilat pa dyshim që tingëllojnë të papranueshme, aq më tepër për një vend që synon të hapë negociatat për anëtarësim.
Edhe shtyrja e datës së zgjedhjeve nuk është një gjë e re në politikën shqiptare. Në mos gaboj, e frymëzuar nga z. Rama, në një palë zgjedhje lokale, pasi u mblodhën te ish-Presidenti Moisiu, etj. Të dëgjosh për shtyrje të datës së zgjedhjeve në këtë moment është diçka e shëndetshme për këtë proces apo duket sikur ky proces po komprometohet që tani?
E vërteta, sipas mendimit tim, është se opozita nuk ndihet e aftë për të konkurruar në një mënyrë bindëse për të fituar zgjedhjet e ardhshme. Dëshira në një farë mënyre për të justifikuar një rezultat që ajo nuk e dëshiron, e shtyn më shumë në veprime të tilla, sesa e motivon në një organizim më të fuqishëm, me një përgatitje shumë serioze për zgjedhjet e ardhshme, duke dashur gjithmonë të justifikojë një rezultat jo pozitiv.
Kjo natyrisht që nuk do të thotë se ato kërkesa që opozita i ka të drejta dhe standardet që kërkojnë zgjedhjet për të qenë të lira dhe të ndershme nuk duhen respektuar në mënyrë ekstreme. Përkundrazi, kërkohet një vëmendje dhe një kujdes i jashtëzakonshëm nga maxhoranca, kërkohet një vetëpërmbajtje, madje do të thosha ekstreme për të evituar çdo pretekst që mund t’i jepej një opozite deri diku të dëshpëruar për të shkuar drejt bojkotit, apo për të shkuar drejt veprimeve të tjera ekstreme.
Ju e quani të dëshpëruar, por zgjedhje të lira dhe të ndershme opozitat kanë kërkuar gjithmonë, apo jo? Edhe ju kur keni qenë në opozitë, edhe Partia Socialiste…
Unë mendoj se isha shumë i qartë, i balancuar. Bëra një vlerësim timin për gjendjen e opozitës, njëkohësisht e bëra të qartë që kjo nuk e ndalon opozitën dhe nuk ia heq të drejtën asaj për të kërkuar standarde më të larta të zgjedhjeve. Por të mos harrojmë se në zgjedhjet e vitit 2013 kur Lëvizja Socialiste për Integrim deklaroi se do të kalonte në opozitë, ju e mbani mend, Partia Demokratike në kundërshti me Kushtetutën hoqi përfaqësuesin, përfaqësues i propozuar nga LSI-ja, sepse ai ishte pa parti, në KQZ, për të pasur shumicën e qartë të KQZ-së dhe pastaj veprimi opozitar ishte tjetër.
Nuk pati një bojkot, një kapitullim le të themi, por pati një refuzim total: ne po i lëmë të gjithë anëtarët e KQZ-së dhe ne do të fitojmë. Dhe praktikisht ndodhi një fitore dhe një ndryshim shumë i madh. Nuk mund të themi se në atë kohë maxhoranca e mbetur e Partisë Demokratike u kujdes dhe tregoi vëmendje maksimale për standardet e zgjedhjeve, përkundrazi.
Megjithatë ka pasur një kryetar tjetër në atë kohë Partia Demokratike dhe z. Basha sot ndoshta ndihet legjitim që të kërkojë si kryetar i një partie opozitare diçka tjetër..
Ajo që përmenda nuk ka ndodhur shumë kohë përpara, por vetëm 3 vjet më parë.
Pra, ka diçka të pasinqertë thoni ju në këtë kërkesë, apo insistim?
Jo të pasinqertë, por mendoj se duhet të jemi më realistë. Standardet e zgjedhjeve janë diçka tjetër, por nëse opozita mendon se patjetër duhet të gjejë një justifikim për zgjedhjet, pavarësisht se si do të jetë rezultati i tyre duke njollosur procesin, kjo është mjaft e gabuar.
A do të viheshit në krah të opozitës në këto kërkesa aktuale që ajo ka për reformën zgjedhore, siç iu vutë në krah për konsensusin e reformës në drejtësi? Këtë herë në krah të opozitës për konsensusin e reformës zgjedhore, pasi edhe ky proces është po aq i rëndësishëm, apo jo?
Ne mbështesim çdo gjë që i intereson vendit. Vendit i interesonte vetëm reformë me konsensus në drejtësi, absolutisht asgjë tjetër. Ne u investuam për këtë gjë, nuk u investuam se thjesht këtë gjë e donte opozita, por sepse pa opozitën nuk do të kishte reformë në drejtësi, por do të kishte një konflikt për një kohë shumë të gjatë dhe asnjë lloj reforme nuk do të kishte këtu. Për një ligj Vetting-u, që nuk kishte të bënte me Kushtetutën, praktikisht ne e shohim që reforma u vonua për gati 5-6 muaj.
Dekriminalizimi. Ne e mbështesim plotësisht dekriminalizimin. Duket sikur kjo i intereson opozitës, meqenëse ishte ajo si iniciatore e këtij procesi. Por pavarësisht kësaj, kjo është një gjë që i intereson vendit dhe që i intereson të gjithë sistemit tonë politik dhe shoqëror. Njerëz me rekorde kriminale nuk kanë asnjë arsye për të qenë në politikë.
Për zgjedhjet e lira dhe të ndershme, patjetër. Por unë nuk mund t’ju them sot. Votimi elektronik, patjetër. Por nëse dikush jep garanci, sepse unë nuk jap dot garanci.
Kush duhet t’i japë, sepse ju jeni në maxhorancë? A do të ketë një qeveri, e cila herët apo vonë do të garantojë dritat në këtë vend, për shembull?
Patjetër! Garanci në këtë ne kemi zgjedhur OSBE-ODIHR-in si arbitër dhe si vlerësues të standardit të zgjedhjeve. Ne duhet të arrijmë një mirëkuptim dhe dakordësi për disa çështje, pra për çdo gjë që është e mundshme, për financimin e partive, patjetër; për çdo kërkesë të drejtë për të penalizuar sa më rëndë ata që prekin votën, ata që tentojnë blerjen e saj, patjetër.
Pra, ne duhet të arrijmë mirëkuptimin për çdo gjë që i intereson realizimit të standardeve sa më transparente dhe sa më të larta për zgjedhje të lira dhe të ndershme. Nuk ka rëndësi nëse e kërkon opozita, e kërkon Partia Socialiste, e kërkon Partia e Bashkimit për të Drejtat e Njeriut. Pra, nuk duhen parë gjërat që mbështesim këtë apo atë, ne mbështesim çështjen.
A keni pakënaqësi ndaj PS-së për faktin që nuk përqafoi idenë e listave të hapura, që ju e kërkuat? Jeni anëtarë të të njëjtit koalicion, duhet t’ju dëgjonin më shumë? Taulant Balla thotë se problem janë kuotat gjinore, Kryeministri, në intervistën që ka dhënë këtu, ka folur për vështirësitë teknike, ju keni shumë vjet që e kërkoni, a ka ardhur momenti që ju të negocioni fort për këtë gjë?
Ne e kemi kërkuar që në vitin 2008 dhe do të vazhdojmë ta kërkojmë këtë të drejtë, që shqiptarët të kenë mundësi të zgjedhin dhe jo vetëm të votojnë. Natyrisht, ne në mënyrë të njëanshme nuk mund ta garantojmë këtë mundësi, kështu që na mbetet të jemi sa më transparentë dhe sa më të hapur në mënyrën se si do t’i realizojmë listat e LSI-së për të dhënë shembullin tonë në këtë aspekt.
Partia Demokratike ka publikuar një memorandum për zgjedhje të lira dhe të ndershme gjatë ditës së djeshme, të firmosur kryesisht nga partitë opozitare, por edhe nga z. Dule. Burime pranë Partisë Demokratike flasin që do të vazhdojë të firmoset edhe nga parti jashtë koalicionit opozitar, madje brenda koalicionit qeverisës. A ka pasur negociata me ju, me LSI-në, për ta firmosur këtë memorandum?
Nuk jam në dijeni. Di që ka pasur një lajm publik për këtë takim të kryetarit të PD-së me disa kryetarë të partive të tjera. Kjo është një e drejtë e tyre. Çdo gjë që është e mundshme për t’u realizuar, ka mbështetjen tonë të plotë, por nuk mund ta bëj këtë vlerësim konkret apo teknik për çdo çështje.
A do ta firmosnit ju një memorandum të iniciuar nga kryetari i opozitës dhe të firmosur nga shumë parti të tjera, kryesisht opozitare?
Unë jam gati të firmos që sot të gjitha rekomandimet e OSBE-ODIHR-it dhe çdo gjë që është e mundshme që të realizohet deri në datën 18 qershor.
A quhet i cenuar procesi zgjedhor, z. Meta, nëse opozita që në këtë nisje ka këtë hap, pra ka këtë shqetësim të madh se nuk do të ketë zgjedhje të lira dhe të ndershme? A është detyrë e maxhorancës apo e maxhorancave në përgjithësi, ta garantojnë opozitën për këtë gjë?
Unë mendoj se opozita duhet të jetë më realiste dhe duhet të jetë shumë më konkrete në mundësinë e realizimit të kërkesave të saj. Nëse ata me ekspertët dhe teknikët e tyre e bindin OSBE-ODIHR-in se votimi elektronik apo numërimi elektronik mund të bëhet dhe OSBER-ODIHR-i thotë “po” dhe e merr këtë përgjegjësi, unë që sot jam dakord për këtë gjë dhe e votoj.
Meqenëse jemi tek opozita, kreu i opozitës, z. Basha, ka qenë kategorik kundër idesë së një koalicioni me LSI-në. A jeni edhe ju kaq kategorik, z. Meta?
Natyrisht, mua nuk më mbetet gjë tjetër veçse të bashkohem me përgjigjen e z. Basha. I lutem të mos e ngrejë kaq shumë zërin, sepse edhe më qetë mund ta kishte thënë këtë “jo”-në.
Edhe ju jeni për “jo, jo, jo” kundër idesë së një koalicioni me krahun opozitës?
Natyrisht, nuk ka asnjë arsye që ne të bëjmë një koalicion me PD-në.
Për të njëjtat arsye që e bëtë dikur…
Ne bëmë një koalicion pas zgjedhjeve, rrethanat kanë qenë të qarta dhe unë jam shumë i bindur edhe sot se ai koalicion ka qenë shumë i drejtë për kohën kur u bë dhe për objektivat që realizoi.
Të mos harrojmë dy gjëra: liberalizimin e vizave, që ndodhi atëherë, dhe që nuk e dimë nëse do të ndodhte më vonë. Së dyti, të mos harrojmë që edhe statusin kandidat Shqipëria pothuajse e mori nëse do të ishin votuar në kohë tri ligjet, të cilat u votuan në fund të atij mandati.
Pra, nuk gjeni një arsye për të qenë një koalicion parazgjedhor, por mund të gjeni arsye për të qenë në një koalicion paszgjedhor me PD-në? A e kuptova mirë këtë gjë, apo jo?
Këtë e thatë ju.
Prandaj ju pyeta, ndoshta e kam kuptuar gabim…
Besoj se e thashë në mënyrë të qartë: z. Basha nuk ka asnjë arsye të bërtasë kaq shumë: “jo, jo, jo”, por mund ta thotë shumë më qetë, me një “jo”, siç po e them unë.
Sepse nuk i dihet?
Jo, por pse duhet të konsumojë energji të panevojshme për një çështje të thjeshtë.
A do të ishte më mirë të linte një derë të hapur? Përsëri interpretimi im është ky…
Dakord, është interpretimi juaj.
Ju çfarë mendoni, a do të ishte mirë që të kishte një derë të hapur sidoqoftë dhe jo një ton kaq të fort me një “jo” kaq të madhe?
Unë mendoj se politika është pa asnjë diskutim shumë dinamike dhe shpesh edhe interesante kur është jo e parashikueshme. Ja, shikoni rastin fundit, zgjedhjet në SHBA.
E paparashikueshme, kjo është e vërtetë. Dakord, por një derë e hapur nuk do t’i bënte keq askujt, kjo është ideja?
Ideja juaj?
Po, është ideja ime, le ta quajmë kështu. Ju, z. Meta, jeni shprehur se koalicioni aktual ka potenciale të mëdha, edhe pse të pashfrytëzuara. A mund të jeni më i qartë për çfarë potencialesh të pashfrytëzuara e keni fjalën?
Unë besoj se ky koalicion ka arritur disa prej objektivave të tij kryesore, por padyshim që gjithnjë ka mundësi për arritje më të dukshme, për arritje më të prekshme dhe për përqendrimin e energjive në fushën e arritjeve dhe jo shpesh të debateve të panevojshme edhe me opozitën, apo ndonjëherë edhe brenda vetvetes.
Kur flisni për potenciale të pashfrytëzuara brenda koalicionit, për çfarë e keni fjalën, bashkëpunim më të mirë mes jush, me ndarje idesh?
Po, për një bashkëpunim më të mirë, më të efektshëm, për një koordinim më të mirë politikash, prioritetesh, projektesh, padyshim gjithmonë.
Sa për qind të potencialit tuaj keni shfrytëzuar deri tani brenda koalicionit?
Nuk e kam llogaritur ende. Kur ta llogaris…
Si e mendoni me një mesatare?
Kanë mbetur ende disa muaj, ndaj, kur ta llogaris bashkë me kolegët e mi, sepse nuk mund t’i bëj llogaritë vetëm…
Për shkak se nuk keni bërë llogaritë, po prisni prillin dhe nuk e deklaruat në dhjetor vendimin për koalicionin, siç paralajmëruat, për shembull? Keni ende llogari për të bërë brenda koalicionit, për arritjet brenda jush e të tjera?
Datat që vendosni ju, duke interpretuar reagimet e mia apo të përfaqësuesve të tjerë të LSI-së, janë e drejta juaj.
Ne kemi një marrëveshje, të cilës i qëndrojmë dhe ky koalicion ka ende mjaft punë për të bërë për të përmirësuar vetveten. Vendi ka shqetësime shumë më të mëdha.
Për problemin e koalicioneve, që në muajin e parë kur u krijua ky koalicion, kanë filluar bastet e të tjera, se kur do të prishet, se çfarë do të ndodhë. Mua nuk më shqetësojnë këto, nuk më preokupojnë.
Si e shpjegoni ju këtë? Për shembull, nuk kujtoj të ketë pasur të tilla baste në koalicionin tuaj me z. Berisha.
Nuk i kujtoni, sepse kanë kaluar vite, por po të ktheheni pas dhe të lexoni gazetat dhe titujt e tyre, do të shikoni se ka ndodhur e njëjta gjë, sepse ne kërkojmë të krijojmë lajme të paqena.
Ju po thoni se nuk ka një ndryshim, edhe pse në dukje mund të duket sikur ka qenë një koalicion më i qëndrueshëm me z. Berisha?
Unë mendoj se edhe ky koalicion është i qëndrueshëm.
Z. Meta, pse duhet të presim patjetër muajin prill, është ideja? Ka një kuriozitet publik, jo vetëm politik, për fatin e koalicionit zgjedhor se ku do të bëjë pjesë LSI-ja, pasi tashmë dihet se ku është LSI-ja, atje do të shkojë edhe pushteti, për shkak të disa llogaritjeve elektorale që bëhen. Pse s’jeni i qartë që tani se ç’do të bëni ju në zgjedhje, ose nëse do të dilni vetëm, nëse po e shqyrtoni këtë ide?
Nuk kemi filluar ende të shqyrtojmë idetë. Unë nuk mund të shprehem për diçka që nuk është vendosur, por besoj se diçka doli nga kjo studio, që koalicion me Partinë Demokratike nuk do të ketë dhe këtu kemi konsensus të plotë me z. Basha.
Lidhur me koalicionin me LSI-në, “taktikë të respektueshme” e quajti Kryeministri faktin që ju herë bëni sikur doni, herë bëni sikur nuk doni e të tjera. Keni ndonjë koment?
Unë nuk jam këtu për të bërë komente për komentet, megjithatë, unë di të them se vendimet e Lëvizjes Socialiste për Integrim i takojnë vetëm asaj për t’i marrë. Natyrisht, të respektueshme, të parespektueshme, ato janë të patjetërsueshme kur merren.
“I takon Ilir Metës të vendosë nëse do të qëndrojë apo do të rimartohet djathtas”, ka qenë deklarata e Ramës diku në shtator, që u komentua edhe si një sinjal i parë për hapjen e PS-së, për t’i thënë “ejani në koalicion, na jepni një përgjigje” e të tjera. Vërtet martesa është institucion i vështirë, e thonë të gjithë, por duket sikur ju nuk po vendosni të martoheni majtas këtë radhë…
Absolutisht, martesa është vetëm për Monikën. Në politikë ka vetëm marrëveshje.
Ju, z. Meta, thoni se ende nuk e keni vendosur, por a është një opsion i mundshëm që LSI-ja të dalë e vetme në zgjedhjet e vitit 2017? Partia Socialiste ose z. Rama mendon se PS-ja si forca më e madhe e të majtës mund t’i fitojë e vetme. Z. Rama e ka këtë bindje që fiton vetëm…
Është një gjë shumë e mirë dhe padyshim edhe z. Rama, edhe PS-ja janë sovranë në zgjedhjet e tyre, ashtu sikurse është edhe Lëvizja Socialiste për Integrim dhe çdo forcë tjetër.
Ju po mendoni të dilni vetëm dhe ta lini të fitojë vetëm PS-ja, siç mendon z. Rama që mund të fitojë vetëm?
E vetmja gjë që pata mundësi të mendoja dhe që besoj se do të ketë një konsensus edhe në LSI, është që të respektojmë konsensusin me z. Basha, për të mos pasur një koalicion me Partinë Demokratike. Për të tjerat ka kohë. Aktualisht, ka gjëra më të rëndësishme.
