Ekspertët gjermanë: Qytetarët e pakënaqur të Shqipërisë, Serbisë, Bosnjës dhe Malit të Zi kanë dalë në rrugë kundër qeverive, drejtësisë së kapur dhe sundueseve të korruptuar. Humbja e shpresës tek BE dhe deklarata se “shteti është populli”
Gazeta e njohur gjermane, “Der Spiegel”: Protesta në pranverë në Ballkanin Perëndimor
“Gazeta Tagesspiege”: Surprizuese, që Rama hap ekspozitë, ndërsa vendi është në destabilitet dhe në protestë të dyfishtë
Gazeta gjermane, “Tagesspiege” i ka kushtuar një artikull hapjes së ekspozitës me piktura të Kryeministrit Rama. Në artikull thuhet se është surprizues fakti, që sipas tyre që Rama çel një ekspozitë, ndonëse se është kryeministri i një vendi në destabilitet, një vend i cili po proteston dyfish.
Artikulli i plotë
Edi Rama ka probleme të tjera veç artit. Shqipëria, kryeministër i së cilës ai është që prej vitit 2013, po proteston dyfish, me studentët e pakënaqur dhe me një opozitë të irrituar. Nga jashtë, është e vështirë të vlerësosh kriticizmin dhe, natyrisht, të kënaqesh me një politikan, i cili – kur ishte ende kryetar bashkie – trishtimin e kryeqytetit shqiptar, Tiranës, e luftoi në mënyrë të suksesshme me anë të ngjyrave duke fituar simpatinë e të gjithëve. Madje, është edhe surprizuese, që në gjithë këtë destabilitet politik, Rama hap ekspozitën e tij, i përqendruar plotësisht në ekzistencën e tij të dytë si artist; fillimisht në Rostock, ku “Kunsthalle” i kushtoi atij një shfaqje solo, nëntorin e kaluar. Dhe pastaj në galerinë berlineze “Carlier Gebauer”, që ka marrë shumë nga Rostock-u, por që ka shtuar punë të reja të Ramës në ambientet e saj. Nga jashtë, 54-vjeçari duket i relaksuar. Por, ajo çka ndodh brenda tij mund të lexohet në muret e galerisë: Rama është i famshëm dhe mirëfilli obsesiv. Në takime, në negociata, në telefon. Madje edhe kur vizaton pa pushim mbi letra të shkruara, fletë kalendari apo fletë blloku. Nga gjestet e tij në dukje të pavetëdijshme dalin rrathë dhe linja plot ngjyra. Disa duken si inde të brishta, ndërsa disa të tjera shumohen mbi letër si një kopsht fantastik psichedelik. Elementet e bimëve apo kafshëve – si këmba e një gjeli apo trupi i një elefanti – bashkohen të gjitha derisa e gjithë fleta ku po vizaton mbushet me ngjyra. Në vizatime të tjera ka shtëpi dhe kulla në blu që faniten në peizazhe të vogla . Vizatimet gjatë telefonatave quhen thjesht subjekte, ku shqisat veprojnë në të gjitha drejtimet. Mendja është fiksuar në diçka, ndërsa duart nuk mund të rrinë kot dhe janë në kërkim të diçkaje dhe rezultati janë disa veprime të pavullnetshme. Rama, nga ana tjetër, ka studiuar në Akademinë e Arteve në Tiranë në vitet ’80. Më pas ai ka qenë pedagog dhe një ndër studentët e tij ishte edhe artisti i mirënjohur Anri Sala, me të cilin vazhdon të jenë miq të ngushtë edhe sot e kësaj dite. Pra Rama e ka zakon të vizatojë dhe motivet e tij i kapërcejnë kufijtë e formave të vogla. Megjithatë, ai nuk pranon t’i konsiderojë si vepra të mirëfillta. Çdo pyetje pas kësaj ka një përgjigje të atypëratyshme: Vepra e tij si politikan dhe krijimi i vizatimeve estetike janë një proces bashkëjetues. Njëra nuk ekziston pa tjetrën. Rama ka nevojë për çlodhjen që i fal vizatimi në mënyrë që të jetë në gjendje të përqendrohet në politikë. Kjo nuk përkon jo vetëm me titullin e ekspozitës. Ekspozita e titulluar “Puna” është konceptuar si një letër e pikturuar muri. Koleksioni i pikturave të Ramës mbulon muret e sallës së ekspozitës. Çdo gjë është identike, thuajse në çdo element: Në njërën prej letrave të murit këtë herë ekspozohen vizatime dhe piktura origjinale me bojëra akrilike, përballë së cilës ndodhet një skulpturë qeramike, që Rama e ka realizuar së fundmi. Një punim i ashpër, i shpejtë i realizuar me disa lëvizje energjike të duarve. Edi Rama e di çfarë bën. Kështu nuk do të kishte vlerë, nëse do ta pyesnim, nëse pikturat e tij janë edhe pasqyrim i gjendjeve shpirtërore; nëse ato e gjejnë veten në çfarë ai ka bërë si politikan gjatë viteve të fundit. Artisti pastaj lë mënjanë lapustilin, mbështetet në karrige dhe flet aq ngadalë dhe aq qartë sikur dikush më në fund duhet të kuptojë këtë: Lidhja mes politikës dhe pikturës, nuk është aq e lehtë.
Gjermanët për protestat në Ballkan: Kundër sunduesve të korruptuar, BE nuk është më shpresë
Gazeta e njohur gjermane, “Der Spiegel” ka bërë një analizë të protestave që kanë përfshirë prej muajsh Ballkanin Perëndimor.
ARTIKULLI- Protesta në pranverë në Ballkanin Perëndimor
“Ne jemi shteti!”: Në vendet e Ballkanit Perëndimor, njerëzit e pakënaqur dalin në rrugë kundër qeverive të tyre të korruptuara dhe autoritare. BE nuk shikohet më si shpresë për të pakënaqurit – pse jo? Ekzistojnë dhjetëra mijëra pjesëmarrës çdo fundjavë. Punonjës të thjeshtë, sipërmarrës të vegjël dhe intelektualë, studentë, akademikë dhe pensionistë. Lëvizjet e tyre quhen “Drejtësia për Davidin”, “Një në pesë milionë” ose “Resist!”. Kur ata dalin në rrugë, ata bërtasin: “Hajdutët!”, “Dorëheqje!” ose “Ne jemi shteti!” Aktivistët në rrjetet sociale e quajnë atë “BalkanSpring”: Protesta në Ballkanin Perëndimor: Në Serbi, Republika Srpska Boshnjake, Mali i Zi dhe Shqipëria po demonstrojnë vazhdimisht qytetarë të pakënaqur kundër sunduesve të tyre të korruptuar dhe autoritarë. Kryesisht të shtunave, disa për disa javë, disa madje edhe për muaj. Secili rast u shkaktua nga raste individuale që fillimisht ofenduan një publik të vogël, por shpejt u shndërruan në një zemërim të gjerë dhe të përgjithshëm – në lidhje me klientelizmin, korrupsionin dhe krimin e organizuar në nivel qeveritar dhe një jetë me mungesë gjithnjë e më të madhe të perspektivave. Në Banja Luka, kryeqyteti i Republika Srpska në shtetin e Bosnjë-Hercegovinës, u krijua lëvizja e të drejtave civile “Drejtësi për Davidin”, në prill 2018 pas vdekjes së pashpjegueshme të një 21-vjeçari. Për muaj, ajo mobilizoi dhjetëra mijëra njerëz për të protestuar kundër regjimit të korruptuar, represiv të nacionalistit serb boshnjak Milorad Dodik. Në qytetin jo-serb të Krushevcit, në nëntor 2018, politikani i opozitës Borko Stefanoviç u rrah brutalisht dhe u plagos rëndë. Që atëherë, dhjetëra mijëra njerëz kanë demonstruar kundër regjimit autoritar të presidentit Aleksandar Vuçiç çdo të shtunë në Serbi, nën sloganin: “Një në pesë milionë” në mbarë vendin. Në Shqipëri, ndër të tjera, në dhjetor të vitit të kaluar, studentët filluan të demonstronin kundër taksave të shkollimit dhe kushteve të mjerueshme të jetesës. Ndërkohë, protestat janë drejtuar në përgjithësi kundër qeverisë socialiste të kryeministrit Edi Rama dhe kundër lidhjeve të dyshuara me krimin e organizuar. Në Malin e Zi në janar, një biznesmen publikoi një video në lidhje me pagimin e ryshfetit prej 100,000 eurosh për partinë e presidentit Milo Gjukanoviç. Ai dhe familja e tij kanë qeverisur vendin për gati 30 vjet duke përdorur metoda të ngjashme me mafien. Çështja “zarf” ka provokuar në vend protestat më të mëdha në rrugë me vite, motoja e tyre: “Rezistojnë!” Në vitet e fundit, rajoni i Ballkanit Perëndimor ka përjetuar në mënyrë të përsëritur lëvizjet individuale të protestave si “Pranvera Boshnjake 2014” ose “Revolucioni Colorful” në Maqedoni në vitin 2016. Aktualisht është e dukshme që njerëzit në rajon po dalin në rrugë pothuajse kudo. “Për herë të parë në shumë vite, ka një moment në rajon, ku gjithnjë e më shumë njerëz nuk duan të mbyllin sytë tek makinacionet e klikave në pushtet”, – thotë politologu dhe eksperti i Ballkanit Perëndimor Vedran Dzihic nga Universiteti i Vjenës për “DER SPIEGEL”.
Rajoni ndryshon midis eksodit dhe rebelimit
“Ende është e vështirë të parashikohet, nëse protestat do të çojnë në ndryshime”,-tha Dzihic. “Sidoqoftë, elementi kyç është dëshira e qytetarëve për më shumë demokraci dhe vendosmëria e tyre për të mos u frikësuar”-thotë Dzihic. Dy dekada pas përfundimit të luftërave në Jugosllavi, rajoni luhatet midis eksodit dhe rebelimit. Nga zhgënjimi për mungesën e perspektivave, dhjetëra mijëra njerëz nga Ballkani Perëndimor migrojnë çdo vit. Në të njëjtën kohë, ata që jetojnë në shtëpi po bëhen gjithnjë e më të pakënaqur me kujdesin shëndetësor katastrofik dhe emergjencat arsimore, infrastrukturën e dobët publike dhe problemet mjedisore. Megjithëse konsiderohet si një farë shprese, Bashkimi Evropian ka humbur reputacionin e tij në terren, sepse, në sytë e shumë njerëzve, mbështetet shumë tek udhëheqësit autoritarë si partnerë politikë. Edhe politikanët e BE po shkaktojnë zemërim: Pasi partitë e opozitës në Serbi, Mal të Zi dhe Shqipëri deklaruan një bojkot parlamentar, Brukseli nuk u mendua gjatë dhe e preu shkurt me frazat lapidar, se vetëm parlamenti mund të ishte skena e një dialogu politik dhe se opozita duhet të kthehej atje. “Bojkoti është i kuptueshëm”, thotë shkencëtari politik Dzihic. “Kultura e informalitetit autoritar zvogëlon parlamentet në skena të demokracive false të rajonit”. Një diplomat evropian i rangut të lartë në Beograd, i cili dëshiron të mbetet anonim, ka një qëndrim të ashpër kundër “SPIEGEL-it” me BE-në: “Ne jemi dëshmitarë të dështimit të politikës së BE-së për Ballkanin Perëndimor”. “Në Komisionin e Evropian, në Bruksel koherenca dhe mbikëqyrja duket se kanë dështuar. Një shprehje e kësaj është se protestat masive në rajon, thjesht nuk arrihen të kuptohen. ” Ndoshta kjo është arsyeja, pse demonstratave u mungon plotësisht një simbol që shihej shpesh herë më parë: Flamuri evropian.
