Një nga media më prestigjioze amerikane dhe në botë, “Bloomberg”, i ka kushtuar së fundmi një artikull Shqipërisë duke trajtuar shanset e saj pas kësaj epoke të koronavirusit për t’u bërë anëtare e plotë e familjes së Bashkimit Europian. Sipas dy autorëve të shkrimit, Andrea Dudik dhe Flavia Krause Jackson, dëshira e paprecedentë në rajon e shqiptarëve për të qenë pjesë e unionit, ka shumë pak gjasa që të realizohet pas asj që po ndodh me vendet e BE-së me rastin e pandemisë së koronavirusit. Gjithashtu në shkrim theksohet,se vendi ynë ka probleme të mëdha edhe me pluralizmin dhe sundimin e ligjit.
Artikulli i plotë
Fshati shqiptar Shishtavec, afër maleve të thepisura që ndajnë kufirin me Kosovën, është në qoshen më të varfër të një prej vendeve më të varfra të Evropës. Vendasit këtu janë të lidhur me ankesat për korrupsionin dhe historitë e të afërmve që ndërtojnë të ardhmen e tyre në Evropën Perëndimore. Ka edhe diçka tjetër që ata ndajnë: një ëndërr që një ditë edhe ata do të lejohen të integrohen me pjesën tjetër të kontinentit.
“Të gjithë, madje edhe fëmijë të vegjël, thonë se duan të anëtarësohen në Bashkimin Evropian”, thotë 34-vjeçari Rakan, një fermer që flet pak anglisht, si dhe shqip, bullgarisht dhe disi gjermanisht. “Por është e pamundur sepse shumë duhet të ndryshojë”. Shqipëria ka trokitur në derën e BE për më shumë se një dekadë, dhe këtë pranverë, më në fund, kjo derë u duk se u hap.
Më 25 mars, qeveritë në bllokun 27-vendësh dhanë miratimin e tyre për negociatat e pranimit me Shqipërinë dhe fqinjën e saj Maqedoninë Veriore. Por teksa koronavirusi shkatërron madje edhe ekonomitë më të pasura të Evropës, ëndrra shqiptare duket më e pakapshme se kurrë.
Mes shpërthimeve të rënda të Covid-19 në Itali dhe Spanjë, BE po përpiqet t’i mbajë anëtarët e saj të bashkuar. Shtetet anëtare kanë rivendosur kontrollet kufitare për të ndaluar rrjedhën e lirë të njerëzve dhe po grinden nëse do të lëshojnë “bono- korona” të përbashkëta për të paguar dëmin ekonomik të lënë nga virusi. Kjo brishtësi do të thotë që Shqipëria, një vend me shumicë myslimane prej 2.9 milionë dhe një pagë mesatare mujore prej 493 $, nuk ka gjasa të bëhet anëtare së shpejti.
“Bashkimi Evropian është i preokupuar me pandeminë dhe duke kursyer ekonomitë e saj, dhe nuk ka aftësi të brendshme për t’u marrë me ndonjë proces të zgjerimit, edhe nëse një vend kandidat do t’i plotësonte të gjitha kriteret e hyrjes”, thotë Zarko Puhovski, politik shkencëtar në Universitetin e Zagrebit.
Ashtu si homologët e tij në BE, kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama, vendosi kufizime për njerëzit që hyjnë dhe vijnë nga vendi. Por ai reagoi kur BE kufizoi eksportet e furnizimeve mjekësore për jo-anëtare. “BE nuk mund dhe nuk duhet në asnjë mënyrë të përjashtojë Ballkanin Perëndimor nga aksesi i tregtisë për këto mallra thelbësorë për shëndetin e popullit tonë,” e cituan mediat lokale. (Që nga 16 prilli, Shqipëria raportoi 518 raste të Covid-19 dhe 26 vdekje prej tij.)
Shqiptarët kujtojnë se çfarë do të duhej të pritej nga vendet e tjera të botës. Vendi njihej si Koreja e Veriut e Evropës nën Enver Hoxhën, diktatorin komunist që sundoi që nga viti 1944 deri në vdekjen e tij në 1985. Fillimisht u rreshtuan me Bashkimin Sovjetik dhe më vonë me Kinën, Hoxha u nda me të dy, duke i fajësuar ata se ishin shumë të butë në parimet marksiste-leniniste.
Gjatë një kohe që shumë shqiptarë tani e quajnë “eksperiment”, ushqimi u racionua. Udhëtimi ishte i ndaluar. Makinat dhe uji i nxehtë i pakufizuar u rezervuan për disa të zgjedhur me kujdes. Dhjetëra mijëra bunkerë betoni, të cilët tani janë kryesisht të shkretë, u ndërtuan përreth fshatit dhe detit Adriatik, gjoja për të mbrojtur kombin nga armiqtë e tij.
Pasi komunizmi ra në 1990, Shqipëria kaloi një periudhë të paqëndrueshme kolapsi ekonomik dhe trazirash sociale. Rreth 800,000 shqiptarë u larguan jashtë vendit, duke krijuar një diasporë jetike që ende mbështet shumë familje në shtëpi. Pastaj një seri reformash ekonomike dhe politike dhe një orientim i fortë pro-perëndimor i ktheu gjërat, duke fituar anëtarësimin e vendit në NATO në 2009. Vendi aplikoi për t’u anëtarësuar në BE në të njëjtin vit.
“Nga vitet 1990, motoja ishte për t’u anëtarësuar në BE dhe kjo perspektivë nuk ka ndryshuar kurrë,” thotë Luljeta Minxhozi, zv / guvernatori i bankës qendrore në kryeqytet, Tiranë. “Në tërë historinë tonë, të gjitha gjërat e mira kanë ardhur nga Perëndimi”.
Në kulmin e periudhës së izolimit, shqiptarët kërkuan frymëzim në të gjithë Adriatikun drejt Italisë. Shumë njerëz dëgjonin dhe shihnin fshehurazi radion dhe televizionin italian, pavarësisht kërcënimit të pasojave nëse zbulohen. Shumica e të rriturve shqiptarë sot flasin rrjedhshëm italisht, dhe pothuajse të gjithë duan të anëtarësohen në BE, me mbështetje deri në 97%, sipas sondazheve.
Mungesa e interesit të saj për një aleancë me Rusinë e ndan Shqipërinë nga shumica e shteteve të tjera në Ballkanin Perëndimor. Ministri i Jashtëm rus Sergei Lavrov u ankua për këtë orientim pro-perëndimor në shkurt pas takimit me Ramën. Kombet mund të kishin lidhje më të ngushta nëse Shqipëria nuk do të ndjehej aq e detyruar ndaj aleatëve të saj perëndimorë, tha ai. “Nuk është detyrim, është zgjedhje,” korrigjoi Rama Lavrov në konferencën në Moskë.
Franca dhe Holanda ndaluan bisedimet e Shqipërisë me BE vitin e kaluar për shkak të problemeve të saj me korrupsionin, krimin e organizuar dhe reformat e belbëzimit. Që nga ajo kohë Shqipëria ka bërë përparime, por “nuk është në një vend të shkëlqyeshëm për sa i përket sundimit të ligjit dhe pluralizmit politik”, thotë Puhovski. “Ende ka shumë punë në atë fushë.”
