Ai është kompozitori i 250 këngëve qytetare shkodrane
Vlerësimet e Marije Kraja, Luçie Miloti, Bik Ndoja, Drita Papajani
Me Tef Palin dhe Kol Gurashin gjatë gushtit të vitit 1955, kanë incizuar në Radio Tirana rreth 350 këngë të ahengut shkodran
“Shkodra më befasoi dhe më bëri menjëherë për vete, ishte plot ngjyrë, plot jetë dhe art. Njerëzit ishin shumë të shoqërueshëm e punëtorë …..Ata ishin shumë njerëzorë”.
Edith Durham
Bashkim Alibali “Mjeshtër i Madh”
Kënga shkodrane është shumë e vjetër dhe ka tre shekuj që është krijuar nga njerëz të pasionuar dhe me shumë kulturë në botë. Ajo është dashuri për jetën, për historinë e lavdishme për të bukurën dhe është e gjallë dhe me shumë ndjenjë. Shumë këngë të vjetra këndohen edhe sot me endje dhe ato tingëllojnë shumë të freskëta, sepse kanë punuar me shumë pasion, përgjegjësi dhe dashuri me dhjetëra kompozitorë, poetë të cilët kujtohen me shumë respekt nga populli, e jo vetëm shkodranë. Shkodra në kohën e Bushatlinjve të mëdhenj, kishte 3000 dyqane dhe në atë kohë, ishte një qendër e tregëtisë së madhe. Kishte gjashtë përfaqësi diplomatike, banka të huaja dhe më 1863 filloi veprimtarinë e vet banka e parë Shqiptare. Dhoma e tregtisë së Shkodrës është krijuar 100- vite më parë, si një nga më të vjetrat në Europë. Shkodra ishte një qytet shumë i pastër, ku lulet e shumëllojta kundërmonin dhe mbushnin me erën e tyre të këndshme lagjet e qytetit. 
Nuk është rastësi që si në art dhe në sport të gjithë gjinitë janë promovuar për herë të parë në Shkodër, ku ka patur edhe tre banda muzikore. Pikërisht në këto mjedise të mrekullueshme lindën këngët për qytetin, për lulet dhe për çdo gjë të bukur. Ashtu poezia dhe muzika e bukur që buronte nga ky qytet dhe kishte fizionominë e tij. Shumë krijues të thjeshtë por me një botë të madhe në shpirtin e tyre, shpesh nuk e tregonin emrin e tyre. Kjo një modesti e njerëzve të kulturuar që na dhanë perlat që i kemi sot dhe janë pjesë e pandarë e identitetit dhe e shpirtit shkodran. Krijues ka patur edhe nga komuniteti katolik dhe mysliman të cilët i ka lidhur fort shoqëria, arti dhe dëshira për të bukurën. Aty e ka marrë spunton edhe poeti i madh Jorgo Papingji tek kënga ime “Shkodra ime, zemra ime” , ku thotë : “Kur në kisha bjen kumbona/ e këndon hoxha në minare,/ Shqiptarisht gjithë zemrat tona,/ shkrihen bashkë e bahen jare”. Janë me dhjetëra krijuesit e këtyre perlave, por unë këtë radhë do të ndalem në njërin prej tyre i cili la një thesar të madh ku një pjesë të tyre i kam kënduar edhe unë në gëzimet familjare dhe në koncerte të ndryshme në Shqipëri dhe jashtë saj si:
“Drandafilja lypte hije” , “Mori vjollca me shumë erë”, “Hajde Gjyle”, “N’njiket kopësht të bukur un’ të zgjodha” , “Ja na erdhi sot Pranvera”, “Ti në kumbull, unë në kumbull”, “S’ka ma t’bukur se pranverën”, “Kur perëndon dielli “, “Ti je krejt si një gonxhe”, “Gjylistane moj gjylistane “, “Çile zemrën plot kujtime”, etj, etj…kudo dhe në të gjitha vendet ku i kam kënduar më ka shoqëruar publiku duke i kënduar ata fjalë për fjalë. Po, ky është Paulin Pali i cili si krijues është i madh , pa dashur ta ulë sepse “I madh” përdoret shpesh sot për njerëzit e vegjël. E them se e madhe ishte vepra e tij, thesar i paçmuar që na la mbrapa.
Ai është kompozitori i 250 këngëve qytetare shkodrane
Ai përpunoi dhe i pastroi nga turqizmat dhe sllavizmat “Ahengut të Shkodrës” , që ka rreth 1000 këngë që nga viti 1500 e deri në ditët tona. Me Tef Palin dhe Kol Gurashin gjatë gushtit të vitit 1955 kanë incizuar në Radio Tirana rreth 350 këngë të ahengut shkodran, për Institutin e Krijimtarisë Popullore. Ai lindi në vitin 1905 nga një familje fisnike dhe i rritur me këngën e bukur Shkodrane. Ai e filloi punën pranë Radio Tiranës në vitin 1937 e deri në vitin 1967. Paulin Pali ishte njohës i shkëlqyer i këngës Shkodrane sepse u edukua me të që fëmijë. I ati Ndoci ishte klarinetist, i vëllai Karlo Pali ishte instrumentist, njeri aktiv dhe kompozitor i disa këngëve shumë të bukura si “Në kohë të mbrëmjes në pranverë”, ”Të kam dasht e prap të du “,”këndon bylbyli poshtë te zalli “,”Ska ma t’bukur se pranverën”, “Të kam dasht e edhe të du”….etj. Në Moskë në vitin 1956 në Balshoj Teatër në ansamblin tonë, kënga e tij “Këndon bylbyli posht te zalli” pati një sukses të rrallë. Karlo i binte Bracit (instrument me tela) dhe deri në vitet e fundit ai kishte orkestrën e tij ku në këtë formacion ishin: Shefqet Kruja, Kol Vjerdha, Deto Haxhi, Rexhep Zaganjori me këngëtar Shyqyri Alushi. Gjithashtu dhe kushërinjtë e tij vepronin në këtë fushë siç ishin Nush Pali e Tef Pali, kështu që Paulini u rrit në një ambient të tillë dhe u formua si një krijues , mbledhës dhe përpunues e poet duke kultivuar pa reshtur këngën popullore qytetare shkodrane e duke e bërë atë me karakteristika të vërteta kombëtare dhe duke përhapur në të gjitha trevat shqiptare dhe në të gjithë botën ku jetojnë shqiptarët. Paulini ishte nxënësi dhe miku më i afërt i Ndrek Voglit një kompozitor i shkëlqyer i këngëve popullore nga i cili u ndikua shumë prej shpirtit të tij prej artisti virtuoz, i cili i mësoi edhe instrumentin e Bracit. Shkollë tjetër për të ishte Kol Gurashi dhe Sait Hoxha ku nga ata mësoi disiplinën dhe kërkesat e larta në trajtimin rigoroz dhe zhvillimin e mëtejshëm të këngës shkodrane. Nuk ishte vetëm një përgatitje por ishte dhe dashuria dhe pasioni i tij i madh që kishte për këngën Shkodrane. Si instrumentist dhe orkestrues shumë i mirë ai formoi orkestrën e Radio Tiranës me njerëz shumë të talentuar dhe të pasionuar. Kjo orkestër u formua në vitin 1937 dhe grupi përbëhej nga këta artistë:
Kel Sota – Këngëtar i grupit
Ahmet Avdyli – Violinë
Pjeter Nikolla – Kitarë
Zef Gruda – Klarinetist
Paulin Pali – Brac dhe ishte drejtues i grupit.
Me këtë orkestër dhe më vonë me të tjerë ai punoi aktivisht ,ai zbuloi dhe përgatiti këngëtarë duke i ndihmuar ata atë shfaqnin talentin e tyre. Paulini ishte me të gjitha vetitë më të mira, i qeshur, i dashur dhe kërkues për më të mirën. Ai për shumë vite orkestronte dhe punonte me orkestrën dhe këngëtarët dhe pastaj “LIVE” këndoheshin në transmetim direkt këngët në Radio Tirana me një profesionalizëm të pashoq.
Bashkëpunëtorët e tij kanë shprehur konsideratën e tyre për Paulinin:
Xhevdet Hafizi -Zoti Paulin Pali ishte mësuesi i ynë, ishte i qeshur, i butë , i ëmbël dhe i palodhur. I donte të gjithë njëlloj pa dallim moshe gjinie apo fetare, (në kohën që u lidh për jetë me një të fesë myslimane, Sanije Shaqiri Pali këngëtare, nuk ishte fort e zakonshme dhe me reaksion). Ai punonte me përkushtim me të rinjtë.
Marije Kraja – Kishte veti të rralla drejtuese, ishte përpunues i gati tërë “Ahengut Shkodran”, ishte i qetë, i ëmbël, i dashtun me të tan’, ishte kërkues dhe shumë i rreptë gjatë emisionit muzikor. Ai të mësonte me e kënduar këngën deri në detaje sa që gjatë transmetimit direkt, nuk gabonte asnjë instrument a këngëtar .
Luçije Miloti: – Jam njoftë me Paulinin qysh në vitin 1947 atë vit që erdha në Tiranë. Ai ka qenë mësuesi, edukuesi formuesi , pra njeriu më i afërt i imi. Ishte i ëmbël, i drejtë, i përkushtuar, me të mësuar gjithçka deri në imtësitë e këngës. Ku nuk kemi shkuar për koncert, në fusha, miniera, kantiere, reparte ushtarake, në skenat e kryeqytetit dhe në të gjitha qytetet. Nuk vijnë njerëz të mëdhenj si ai.
Bik Ndoja : – Vitet e ushtrisë i kalova më shumë me të, aty në podiumin e Radio Tiranës duke mësuar e duke kënduar këngën e bukur Shkodrane. Tashti e kujtoj me shumë mall se ai i bëri të pavdekshme pjesën më të madhe të këngëve Shkodrane.
Drita Papajani : – Për mësuesin tim dhe të gjithë këngëtarëve të grupit, ruaj një respekt të veçantë atëror, një respekt të jashtëzakonshëm. Ishte mësues, kërkues, gjykues, sepse ishte ekspert i këngës së bukur Shkodrane. Pra siç e shohim më lart gjatë viteve që punoi në Radio Tirana ai ishte mësues dhe bëri shumë këngëtarë të shquar si: Bik Ndoja, Naile Hoxha, Xhevdet Hafizin, Bajram Spahiu, Pjetër Gjergjin, Kel Sota, Emil Milotin, Luçije Milotin , Drita Papajani, Despina Trimcev, Sadete Toska, Sanije Shaqiri (Pali), Hajrie Harapi, etj..
Respekti për të gjithë
Respekt të pakufishëm për të gjithë krijuesit dhe ekzekutuesit që na dhanë gjatë dekadave perlat (Thesarin ) e këngës popullore shkodrane , që mbushën zemrat dhe shpirtin e popullit, të cilat populli ka ditur t’i ruaj e t’i mbajë gjallë këto këngë që nuk do të shuhen dhe nuk do të harrohen asnjëherë, por ajo do të transmetohet brez pas brezi pavarësisht nga anti-muzika që qarkullon sot. Krahasoni këngën “Karajfilat që ka Shkodra “ ose “Mbeta gjithë ditën hijeve “ etj, etj me këto tallavatë ose këngët që janë pa identitet ose me identitet të huaj që këndohen si shqiptare, që këndohen nga këngëtarë të papërgjegjshëm dhe dhunues të këngës tonë të bukur Shqiptare të cilat dhe pse janë 70,80,100-vjeçare, qëndrojnë dhe shkëlqejnë mbi llumin e sotëm. Kënga e jonë është si një burim me ujë të pastër, që sado t’i hedhësh bojë të zezë , nuk e ndot dot. Është për t’u përgëzuar fort festivali i këngës “Lule borë” në Shkodër, që pasuron për çdo vit repertorin e këngës Shkodrane, por natyrisht që duhet të jemi shumë fanatikë të fizionomisë sonë kombëtare. Shkrova për Paulin Palin sepse me kontributin e tij, të përkushtuar dhe punën kolosale, ai qëndron fort në piedestalin e këngës popullore qytetare Shkodrane. Dhe për këtë shërbim të lartë ndaj artit tonë meriton respektin dhe mirënjohjen e thellë për të mos e harruar kurrë. Madhështinë e tij ja jep fryti i punës së tij të palodhur të cilin populli ndonëse nuk e di kush e ka bërë këto këngë të mrekullueshme, i këndon me shumë endje dhe i përcjell ndër breza. Sot ka shumë “Mjeshtra të mëdhenj” e deri “Nderi kombit”që mund të jenë hije e zbehtë ndaj madhështisë së Paulin Palit. Me këtë nder që i ka bërë kombit tonë, Paulin Pali, ai peshon shumë rëndë në piedestalin e artit tonë të pastër Shqiptar, si “Më i madhi i të mëdhenjve”!
