Feride PAPLEKA/Homo Albanikus

589
Sigal

Dielli i ftohtë që ra mbi tryezën e tij të punës iu duk fare pa kuptim. Ai u mbështet në karrige, por jo plotësisht. Shpina i kishte marrë një pozicion jo të këndshëm për t’u parë. Në profil Homo Albanikusi dukej sikur kishte një gungë në shpatullën e djathtë. Megjithëse pranvera kishte trokitur me ditët e saj të para, moti nuk ishte zbutur ende. Ngrohja qendrore nuk funksiononte. Ai u ndje pak i çuditshëm. Ekzistenca e tij kishte rrëshqitur prej kohësh. Në një tjetër botë kishte muzikë që ruan melodinë e jetës, kurse bota e tij ishte e shurdhët, pa tinguj. “As sot nuk do ta përfundoj”, tha me vete. “Është për shkak të diellit që praron në mënyrë kaq vulgare, të paarsyeshme”, shtoi pas një minute, duke mos ditur si t’i jepte shpjegim gjendjes së vet pa shprehje. “Qielli i djeshëm në fillim ishte i gjerë, pastaj u bë i ngushtë nga mjegulla. Më vonë shiu që rridhte mbi xhama, krijoi një perde të trashë të turbullt dhe e mbuloi krejt horizontin”. Ai shprehu me mimikë ndjenjën e kënaqësisë që kishte përjetuar me orë të tëra. Turbullira i sillte përherë një moskokëçarje dhe rehati. Shiu kishte vazhduar edhe natën dhe ai kishte fjetur si kërcu.

Në mëngjes e pati nisur punën me idenë se duhej ta përfundonte artikullin që do t’i paraprinte librit. Duke hedhur vështrimin e përhumbur në sallë, ai mendoi se do të dilte një libër, një libër… Nuk po dinte se çfarë epiteti të përdorte, por pas një meditimi të shkurtër e gjeti: “i paklasifikueshëm”. Sido që dokumentet kishin qenë të tilla që nuk e kundërshtonin njëra-tjetrën, ai i kishte bërë të mos puqeshin në librin e tij. Dokumentet, letrat apo fragmentet e kujtimeve jo vetëm dilnin gjithë mangësi, por ai ua kishte hequr forcën dhe qëndrueshmërinë, duke përdorur… Homoja nuk guxoi t’ia përsëriste as vetes atë fjalën cilësuese të personit me rëndësi që e kishte udhëzuar. Një çast mendoi se historianët do punonin një ditë me ato dokumente dhe do të thoshin të vërtetën. Këtë ide bezdisëse që i zhurmëroi si një insekt i padëshiruar, ai e largoi menjëherë, duke e zëvendësuar me një ide tjetër që e qetësoi e i dha fytyrës së tij ndriçim të beftë. Në parathënie ai ishte përpjekur të thoshte tjetër gjë, duke dalë para opinionit si më kërkues, më i zgjuar dhe më origjinal se të tjerët. Në të vërtetë ai e kishte mbaruar para tri ditësh materialin që do të përbënte librin e tij të ri. Në gazetë do të botonte pjesë nga kapitulli i parë dhe i fundit, të cilat në komentarin shoqërues do t’i lidhte me një ide magjistrale. (Këtë fjalë të huaj kohët e fundit ai e thoshte vend e pa vend si një gjetje që i përkiste vetëm atij). Vështrimi i tij që u ndal në mënyrë të ngathët mbi bocat e librit, tregonte se ai sidoqoftë ishte mbërthyer nga disa dyshime që i vlonin thellë nënvetëdijes. Një ndjesi metafizike si një objekt i errët, pa formë të qëndrueshme i sillej rrotull. Atij i erdhi për të qeshur me veten. Libri kishte mbaruar. Pritej thjesht artikulli që do t’i bënte publicitet, në mënyrë që shtypshkronja të vihej në lëvizje. Kuptohet sipas zakonit të ri, ishte ai që do të shkruante për veten dhe artikullit do t’i vinin emrin e një tjetri. Libri kishte të bënte me një antihero të shndërruar në hero, sipas një direktive tepër të fshehtë që ishte e brendshme në bashkëpunim me disa forca të jashtme. Kështu kishte vepruar ai edhe në një epokë tjetër, e cila i dukej e largët. Atëherë një hero e kishte shndërruar në antihero, por me një ndryshim se direktiva e fshehtë ishte e jashtme në bashkëpunim me disa forca të brendshme.  “Tërë kjo, gjithsesi nuk është një gjë e re”, tha me vete dhe uli sytë me një pamje prej njeriu të bindur.

Ashtu kokulur mbi fletë, fytyra e tij mori një shprehje të pazbërthyeshme. Emocioneve që vinin prej disa ndryshimeve rrënjësore, ai kishte ditur gjithnjë t’u bënte ballë.  Kjo gjë i kishte siguruar privilegje edhe në regjimin komunist. Kur e shihte se i duhej shumë përpjekje për të mos lënë asnjë gjurmë dyshimi te të tjerët, e kishte bërë zakon të dilte e të shëtiste pak, kudo që të ndodhej, në punë apo në shtëpi. Donte të shkarkohej nga mendimet me gjasmime të këqija. Sytë e tij të veckël lëviznin pa pushim nën ca vetulla të trasha. Ai e admironte mendjen e vet që mund të hidhte  poshtë edhe arsyen më të fortë e të mashtronte në dritë të diellit. Por e vërteta, sidoqoftë, e pengonte që të thurte të pavërtetën, lirshëm, ashtu si edhe e projektonte në kokë. Kur  shkonte në kafe bënte ç’është  mundur që të çlirohej nga pesha e mendimeve që sido kudo i brejnë ndërgjegjet në mënyrë të pavullnetshme. Kur kalonte mes përmes korridoreve të bibliotekës, ai dëgjonte ose edhe i dukej se dëgjonte ca pëshpëritje se ishte duke përmbushur një detyrë të dyshimtë që kishte dalë nga disa skuta të errëta. Një ditë, dikush që me siguri e dinte mirë, kishte shqiptuar fjalët mision i pistë, kur ishte ndodhur ballë për ballë me të një rrugë të ngushtë. Ishte atje ku vinte një erë e neveritshme, si në shumë pika të Tiranës, që kishin të bënin me disa ndërtime të epokës komuniste që liheshin të degradoheshin për t’ua shitur lirë kapitalistëve të rinj të qeverisë. Ai si përgjigje thjesht kishte gogësitur dhe kishte rregulluar xhaketën, duke vështruar në një drejtim të papërcaktuar si i hutuar. Por, sidoqoftë tek pinte kafenë atë ditë, ndjeu një shtrëngim në grykë. Ai nuk i tregonte as vetes se çfarë ndiente. E vërteta ishte kudo, e lartë, e rrethuar me dritë që herë-herë rënkonte nga plagët e rënda. Ajo e kishte shoqëruar gjatë shkrimit të atij libri, si të ishte qenie që po i shkelej e drejta. Sidomos kur merrej me korrespondencën e stisur të antiheroit. Në ato fjalë të palidhura mirë as gramatikisht, dilte mënyra e tij thuajse e papranueshme dhe e dënueshme me të cilën kishte qeverisur një situatë të jashtëzakonshme. Por Homoja e kishte shndërruar në episod mjeshtëror të rrallë dhe doemos, në sytë e lexuesit që nuk kishte informacion, antiheroi do të përftonte tiparet e një heroi të vërtetë. Kështu kishte vepruar ai edhe dikur. Madje aktin më heroik të një heroi e kishte shndërruar në një vepër terroriste. Ato materiale të dikurshme nuk dihet ku shkuan, por ai e mori shpërblimin në fshehtësi të madhe. Askush nuk e hetoi një gjë të tillë, ose u veprua kështu se duhej, ku ta dish.

Ai u drodh. Atëherë punonte njëkohësisht për pushtetin dhe kundër tij. “Sa ftohtë që bën”, tha me vete.

-Zotëri, – iu afrua një grua që me siguri bënte pjesë në administratën drejtuese të bibliotekës, – do të sjellim për ju një kalorifer. Tani e mora urdhrin.

Ai  e vështroi me mirësjellje.

-Ju keni një qëndrim të admirueshëm. Nuk shoqëroheni me njerëz. Dilni dhe hyni në heshtje, thuajse si hije.

-Faleminderit, – i tha ai.

Gjithsesi fjala hije nuk i pëlqeu. Gruaja kishte sy të errët dhe të butë. Ata të preknin, është e vërtetë, por ai nuk kishte kohë. Dikur kishte qenë qejfli i madh. Gratë që punonin me të, përpiqej t’i shtinte në dorë me ca metoda që nuk janë aspak të hijshme për t’u  përmendur.

Në bibliotekë disa e dinin mirë se ai po punonte për një libër dhe pushteti ishte shumë i interesuar që ta mbaronte sa më shpejt. Pas kësaj ai do të shkruante një libër të dytë, po me atë subjekt dhe pastaj kishte bërë planin e një romani. Do t’i vihej letërsisë. Do të shkruante romane, poezi, studime  kritike, kujtime. A nuk kishin shkëlqyer në këtë kohë libra të autorëve mediokër? Madje njëri prej tyre në një intervistë televizive pat pohuar se nuk kishte ditur të shkruante as një letër të thjeshtë, por ja që zoti e kishte bekuar të merrej tani me letërsi.  Ai kujtoi çaste kur gjatë shkrimit të këtij libri për shndërrimin e antiheroit në hero, dora i ishte shkathtësuar mirë. “Përse të mos të hidhem në letërsi? Te ne mund të botohet gjithçka që shkruhet”, tha.  Atij iu bë sikur ishte vetë antiheroi. Ai ekzistonte për të. Edhe kur merrte frymë i dukej se merrte për të. Në të vërtetë kur shkruante, ai shihte përtej letrave e dokumenteve, përtej fakteve të vërteta. Shihte një trillim ose friksion, po të përdorim termin letrar të ditëve tona, por që i ushtruar jashtë fushës së letrave ishte me shumë rrezik.

            *  *  *

Homoja një çast u ngrit dhe vajti në banjë, por ujë nuk kishte. Kjo është histori tashmë e vjetër sa bota në Tiranë. Mund ta hapësh çezmën sa herë të duash, por uji rrjedh kur nuk e ke mendjen. Ndonjëherë ti pret deri vonë me rubinet hapur, derisa të soset durimi dhe fle me ëndrra uji. Në mes të natës në pikë të gjumit, vetëm kur të mbytet shtëpia, e kupton se e ke harruar rubinetin hapur. Ai iu bind heshturazi kësaj rrethane. Slogani 24 orë ujë dhe drita kishte mbetur refreni i pëlqyer i fushatave elektorale që njerëzit e duartrokisnin fort sa herë e dëgjonin, duke pandehur se kalvari i tyre më në fund do të ndalej. Por sa mbyllej fushata, gjendja bëhej edhe më keq. Ai u kthye, rregulloi materialet në tryezë dhe doli pa u vënë re. Në të vërtetë ora shënonte dymbëdhjetë e tridhjetë. Ai shëtiti pas bibliotekës disa minuta, pa menduar për asgjë, u kthye njëherë majtas, pastaj djathtas, si të kundërshtonte veten dhe mori rrugën drejt një restoranti me çmime të arsyeshme, jo larg qendrës. Një çast ai u përzje me njerëzit në një kryqëzim dhe iu duk vetja përsëri ndryshe.

Në restorant tryezat nuk ishin zënë, përveç njërës aty nga fundi, në të cilën ishin ulur një burrë dhe një grua që bisedonin me zë të ulët. Ata të dy e shoqëruan me sy derisa u ul. Ai e njohu gruan. Vitet e fundit, para shembjes së komunizmit, kishin punuar bashkë në Komitetin Qendror të Partisë së Punës.  Gruaja ishte ende e papunë. Ai e kishte marrë vesh se shkrimin e këtij libri ia kishin propozuar edhe asaj. Me dy firma libri do të ishte më bindës. Por ajo nuk kishte pranuar. Madje shprehja e saj që e kishte cilësuar ish-kolegun si njeri që ka shitur shpirtin, shprehje e shkëputur nga një komedi e Molierit, kishte qarkulluar shumë kohë nëpër rrethe të ndryshme të kryeqytetit. Ai deshi ta përshëndeste, por ajo ktheu kokën në anën tjetër, duke mos e fshehur një lloj neverie në shprehje. Kur ajo diç i sqaroi me zë të ulët bashkëbiseduesit, ai e kuptoi se ishte fjala për të. E nuhati nga vështrimi që u kthye nga ana e tij me  dyshim dhe përbuzje. Bashkëbiseduesi ishte njëri nga vëllezërit e gruas, i ikur që pas viteve nëntëdhjetë në Gjermani. Në fillim kishte marrë pjesë në lëvizjen demokratike në Shqipëri, por pastaj i zhgënjyer nga shtrembërimi i idealit, pas një diskutimi të hapur në shtyp, kishte kërkuar strehim politik jashtë. Dikush që erdhi e u ul në tryezën pranë, filloi të teshtinte disa herë. Kështu që Homoja nuk kuptoi se çfarë u tha posaçërisht për të. Ndërkohë ai u mbështet mirë në karrige, dhe hapi njërën nga gazetat që kishte blerë atë mëngjes. Në restorant ishte ngrohtë. Ai i pëlqente këto çaste çlodhjeje. Hijen e butë që lëshonin perdet brenda sallës. Ngjyrën e mureve. Vajzën e re që shërbente. Kur e pyetën për porosinë, ai dukej sikur ishte zhytur në ëndërrime. Gjithçka kishte ndryshuar. “Jam dhe s’jam unë. Nuk kam nevojë të ndërtoj fraza, vetëm të ndryshoj kuptimet e asaj që thuhet nëpër dokumente”, pohoi me vete, duke menduar punën e dytë që do t’i siguronte të ardhura të majme. Këtë ia kishte thënë dikush me rëndësi. Duke sjellë ndër mend ato fjalë mikluese, ai buzëqeshi. Tingujt, aromat dhe ngjyrat e asaj dite, madje edhe mendimet sikur rrinin në përgjim të ndjesive të tij. Sidoqoftë, Homoja përgjithësisht nuk ndiente as zbrazëti e as dhimbje. Megjithatë kur mbaroi së ngrëni tha: “Unë nuk e di çfarë dua”. Këtë fjali e shqiptoi me zë të lartë, sikur të kishte në krah ndonjë bashkëbisedues. Kamerierja i erdhi pranë, me bllok në dorë, por ai ia bëri me kokë se nuk kishte kërkuar gjë. Më në fund pagoi dhe u kthye sërish në bibliotekë. Ulur ai ndieu një peshë në kraharor. Mbase ishte stomaku që nuk po nuk e treste mirë ushqimin. Ai ngriti vetullat në shenjë pyetjeje. Mos do të ishte edhe ajo një ditë e humbur? Aty-këtu njollat e dritës së pakët diellore dukej sikur nguliteshin në fytyrën e tij dhe e shformonin. “Ah, këta njerëz që më rrethojnë! Dhe çfarë pamjesh qesharake”, tha. Pastaj uli kokën me stilograf në dorë. Shkruante gjëra paradoksale dhe e vështronte me ekstazë dorën që lëvizte mbi letër. “Pa dyshim, është gjë e lumtur të bësh realitet një direktivë. Askush nuk mund ta…”. Ai tundi kokën, duke miratuar mendimet e veta, me një lloj krenarie. Më në fund dora po i ecte. Disa fjalë dhe mendime i shpëtuan pa kapur, por kjo i ndodh gjithkujt. Një vajzë e re u ul në tryezën para tij. Me lëvizje të qeta ajo hapi një libër e një bllok dhe nisi të shkruante. Flokët e shkurtër i nxirrnin në pah një qafë të gjatë, me lëkurë të butë e të bardhë si qumësht. Ai ia hidhte herë pas here sytë qafës së saj dhe e vështronte me cep të syrit, kur ajo lëvizte për të marrë diçka në çantë. “Ah, rinia është e bukur”, thotë vetmevete. A mund të joshë ai tashmë një vajzë të re? Por, duke menduar që në krahasim me vajzuken, është thuajse plak, me flokë të pakta të thinjura, me atë fytyrë të gjatë dhe me mjekër që i ka humbur format, ngaqë është  zgjatur, hesht si i zënë mat. Doemos nga që punonte dikur në komitet, kishte kujtime të forta. Servilizmi nuk dallohej nga respekti. “Tani nuk ka respekt”. Këtë ai e tha me zë të lartë. Vajza që ishte në tryezën para tij e dëgjoi. Jo se e ktheu kokën, por bëri një lëvizje të vogël të kokës. Megjithatë ai është krenar që ndjek modën e fundit. Vishet mirë. Ata flokë që i kanë mbetur i lyen me solucione të reja, parfumoset kur del nga shtëpia. Me e rëndësishmja është se është anëtarësuar në dy parti, në një të madhe hapur dhe në një më të vogël në mënyrë të fshehtë. Në të dytën vetëm kryetari dhe sekretari për dokumentacionin e partisë e dinë. Në partinë e madhe është anëtarësuar që në çastin e themelimit të saj, ndërsa në të dytën kur e pa që besueshmëria e saj filloi të lëkundej. Këtë veprim e ka bërë me një shok të ngushtë. Kur kujton ditën e marrjes së teserës në ato kohëra të zjarrta demokratike, ai e hedh kokën prapa si të jetë përballë dikujt. Rrezaton aq shumë lumturi, sa me gojë gjysmë të hapur merr pamjen e një martiri. Tamam këtë pamje ai kishte marrë në vitet e pushtetit popullor kur partia komuniste e kishte pranuar në radhët e veta. Vetëm kishte një ndryshim se atëherë duhet të plotësoje disa dokumente dhe duhet të bëje stazhin e provës. Tani gjëra të tilla konsideroheshin të vjetruara.

* * *

Të themi të vërtetën, portreti i heroit e kishte trazuar më tepër se sa mendohej Homon. Nuk kishte qenë e lehtë për ta shndërruar një figurë nga hero në antihero. Ai ishte gjendur në një moment para disa fakteve të dokumentuara dhe që ishin fakte të mëdha të një jete heroike. Kishte arritur, pra, t’u jepte një dukje të rëndomtë, të papërfillshme. Ia kishte shuar dalëngadalë pastaj gjurmët e origjinës familjare që në të vërtetë heroi i kishte të ndritura. “Askush nuk mund ta shkruante, – i tha ai përsëri vetes heshturazi me një ndjenjë mburrjeje  –  vetëm unë”. Ishte thjesht një kalim, një qëndrim i shkurtër i heroit, në të vërtetë i antiheroit që kishte përshkruar Homoja në libër. Kishte dhënë një njeri pa rrënjë, pa ekzistencë. Sipas tij, e kaluara nuk flet dot. Ai e konsideron si të vdekur. Mund të bësh çfarë të duash me të. Kujtimi i saj mund të përpunohet, madje edhe të përmbyset. Mirëpo një sinjal, diku thellë në ndërgjegje, e njoftonte se arsyetimet e tij ishin të dënueshme e të pamoralshme, por ai nuk i kushtonte rëndësi. Nganjëherë, një baticë e vogël e zezë e mbulonte gjer në brez dhe ai nuk i trembej kohës. “Është e pamundur që pas kësaj të ndodhë diçka”, thoshte.  I kishte qëndisur gjërat aq hollë, sa nuk kishin ku të kapeshin. Megjithatë ai vështroi fletët, me të cilat kishte llogaritur ta paraqiste librin në gazetë. Gjysma e tyre ishte ende e pashkruar. “Mendimi im jam unë”, tha, pastaj mori frymë thellë dhe u mbështet në shpinën e karriges, duke u tërhequr pas siç veprohet kur do të këqyrësh diçka me vëmendje. Atë çast balli i tij u shfaq i sheshtë dhe i ngushtë. Dora e djathtë e vendosur mbi fletë, e shtrirë me gishta të ngërthyer, dukej sikur ishte në kërkim të diçkaje.

            * * *

Homoja atë ditë punoi që nga ora nëntë e mëngjesit deri në orën shtatë të pasdites në bibliotekë, duke përjashtuar kohën e shëtitjes për disa minuta para drekës në restorant. Kuptohet, nga kjo sasi duhej zbritur edhe disa minuta kur e kaploi një përgjumje pasi ishte kthyer nga restoranti dhe sigurisht vajtja në kafe e në wc-në pa ujë.

“Unë do ta përfundoj artikullin në mbrëmje. Sot më ka penguar edhe hoxha, që me zërin e tij ka kënduar disa herë majë minaresë”, tha me vete. “Dje ishte më ndryshe. Dielli ishte më i ngrohtë dhe kënga e hoxhës nuk ishte aq bezdisëse sa sot”, e mbylli ai monologun e heshtur. Homoja ishte një hipokrit ortodoks dhe mburrej me kishën e madhe mu në qendër të kryeqytetit. “Kështu, Tirana zë vendin e parë në botë sa i përket dendësisë së objekteve fetare për kilometër katrore. As në Bagdad dhe as në Stamboll nuk mund ta gjesh këtë dukuri”, thoshte, ndërsa kuvendonte me besimtarë të fesë së tij.

Kur u kthye në mbrëmje në shtëpi nuk gjeti asnjë pikë ujë. Uji vinte me orar, por kishte edhe ditë pa ujë fare. Ky ishte një subjekt i konsumuar gjer në lodhje nga gazetat, prandaj tashmë ishte braktisur. Ai zbriti shkallët që të shkonte në shitoren më të afërt e të blinte dy enë plastike të mëdha me ujë, por u ngjit fill. Nuk e mbante mend nëse i kishte mbyllur rubinetet. Këtë e bënte sa herë dilte nga shtëpia, se larg qoftë sikur ujësjellësi të tregohej bujar e ta sillte ujin papritmas, mund të bëhej hataja, sidomos në shtëpitë e fqinjëve. Dy herë ai kishte paguar ata të katit më poshtë për të lyer shtëpinë. Homoja jetonte vetëm. Familja e tij që përbëhej nga gruaja, një djalë dhe një vajzë, jetonte në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Ky i bashkohej asaj herë pas here kur merrte honorare, sepse ishte në pension. Veç kësaj pushteti i kishte bërë dhuratë edhe një fondacion, lekët e të cilit i përdorte për llogari të vet. Fondacionet dhe institutet tani ishin kthyer në disa organizma formale në Shqipëri. Kur ndonjëri prej tyre bëhej qeveritar, e shkruante në pronësi të ndonjë të afërmi dhe skenari mbyllej me happy end. Kështu shkruante para disa kohësh një gazetë opozitare. Madje një të njohurit të tij që kishte ardhur nga provinca pas nëntëdhjetës, pushteti i kishte bërë dhuratë një institut studimesh të politikave perëndimore. “Institutet e tanishme ndryshojnë nga ato të së kaluarës, sepse janë  institute pa studime, mishërojnë modën e fundit të demokracisë ultraliberale dhe ngrihen qëllimisht për individë të caktuar, janë si të thuash shpërblime për shërbime të larta.” Njëri prej këyre drejtuesve hije, kishte vetëm shkollë nate të dikurshme. Dhe menjëherë kishte blerë një diplomë për jurist, pa u ulur asnjë ditë në bangat e auditorit. Ndërsa Homoja ishte i lëçitur, kishte një diplomë universiteti dhe një të shkollës së Partisë. Ai i kishte futur në bankë lekët e fondacionit dhe jetonte vetëm me interesat. Kështu vepronin thuajse të gjithë pronarët e tyre. Ai e nxori dosjen, vuri syzat dhe hapi disa skeda. Brenda në dosje kishte futur edhe dy gazetat, të cilave u kishte hedhur një sy në restorant. Njëra ishte e partisë së vet, në të cilën kishte nëvizuar foljen shporr për kryetarin e opozitës, do të gjente sinonimet e asaj fjale në fjalor dhe do t’i shkonte t’ia jepte kryeredaktorit për t’i pasur rezervë. Tjetra ishte një gazetë jo partiake, me frymë opozitare, por që dallohej për saktësi informacioni. Homoja kishte nënvizuar aty edhe një artikull që fliste për një vrasje që kishte ndodhur në krahinën e vet për çështje pronash. Të tilla kishte çdo ditë. Artikulli përfundonte me fjalët: “Gjaku skuqi baltën e tharë të kësaj krahine të harruar, që jeton prej vitesh në mjerim ekonomik, pa ujë dhe pa drita si në mesjetë”. Ai vetë kishte pesëmbëdhjetë vjet pa shkuar atje. Thoshin se edhe gurët ishin shëmtuar në atë vend. Homoja u bë nostalgjik, se kujtoi kohën kur u bë një takim brezash në një lëmë të gjelbëruar në lagjen e prindërve të tij. Ai kishte çuar edhe vajzën. Kuptohet, e kishin vënë në krye të vendit, se punonte ne Komitetin e Partisë së rrethit. Djali kish ardhur shumë vonë në jetë, atëherë kur mendonte se fara e tij nuk kishte më fuqi të “mbinte”. Por, atëherë i kishin ndodhur edhe mbarësi të tjera. E kishin ngritur lart në përgjegjësi. Kishte filluar punë në Komitetin Qendror të Partisë. Aty e kishte rekrutuar Sigurimi. Ai mund të shihte pa lodhje fare, domethënë pa ecejake dhe autorizime pas autorizimesh dokumente të rëndësishme të Arkivit. “Zoti u tregua mëshirëmadh me mua, më fali djalin kur i kisha humbur shpresat dhe pikërisht djali u bë shkak që mos të zbulohej puna ime”. Gazeta e dytë kishte edhe një shkrim për të bukurën dhe konceptin e saj në ditët tona. Një filozof thoshte se ajo ekziston te njeriu, te shijet e tij, është e pranishme kudo, ndoshta në çdo çast të jetës. Aty ishte edhe thënia e një piktori se rregullat e së bukurës janë të përjetshme, vetëm format ndryshojnë. Shkruhej gjithashtu se e bukura bën të provosh emocione estetike të fuqishme. Kur është fjala për njerëz, ajo të krijon një ndjenjë admirimi. Pastaj ishte edhe një portret i madh, poshtë të cilit ishte shkruar: Emily Brontë. Ai nuk e kishte dëgjuar kurrë atë emër. “E shëmtuara, e kundërta e së bukurës, të krijon një gjendje neverie”. Homoja e kishte vijëzuar këtë thënie, kur ishte në restorant. Fjala neveri i kishte djegur dhe ishte skuqur aq shumë sa kishte patur frikë se mos e kishin vënë re. Ashtu si skuqej në kohën e ndërrimit të sistemeve kur djali i bënte ca pyetje shumë të drejtpërdrejta, të sinqerta, që e vinin në sëkëlldi. Tani ai ishte i lumtur që këtu në Shqipëri nuk kishte asnjë pengesë.

Në mbrëmje i dha fund artikullit në dhomën e gjumit. Qëndroi zgjuar deri vonë. Aty nga fundi i artikullit që përbënte një faqe gazete, fytyra i mori një shprehje që nuk e kishte pasur kurrë. Një aspekt komik, si një masë pluskuese endej nëpër dhomë. Absurditeti ishte mbështjellë me kujdes dhe shfaqej si kuptimësia vetë. Ai e kishte lënë dorën të shkruante. Pa ndërgjegje dhe pa arsye. Mendonte si të ishte një tjetër në vend të tij. Kishte druajtje të vëzhgonte në thellësi të vetes se mos i zgjohej arsyeja dhe e kallëzonte. Fytyra e tij në dritën e abazhurit dukej e zbehtë. E kishte të pamundur të ishte tamam vetja. Kështu kishte qenë gjithnjë. Bocat e librit për heroin e shndërruar në antihero nga pena e tij, i rrinin para syve si dëshmitare të pakundërshtueshme. Ai mbylli sytë një çast dhe përfytyroi se sa të botohej ky libër do t’ia niste librit tjetër. Tani gënjeshtra ishte kthyer në një arsye të madhe të jetuari për të. A është kjo liria e shprehjes? Muret e shtëpisë iu dukën të zinj dhe një formë e zbrazët nisi sërish të fluturonte sa andej-këndej. Ai zgjati dorën dhe mori kapitullin e parafundit. Lexoi disa paragrafë dhe iu përforcua ideja se ia kishte arritur qëllimit. Por, pas kësaj iu bë sikur papritmas heroi zuri t’i kërkonte llogari që e kishte shpërfytyruar ashtu.

“Përse shkruani zotëri? Për të mbetur në histori?”, dëgjoi një zë. E kishte përfytyruar saktësisht ashtu zërin e heroit, kumbues dhe të qartë, të fortë dhe robërues.

“Ti ke në zemër dëshira vulgare. Edhe pamjen vulgare e ke”, iu drejtua një zë tjetër që erdhi nga thellësitë. Homoja tundi kokën i frikësuar, por erdhi në vete shpejt nga këto halucinacione. Në të vërtetë dëshirat e tij vulgare ishin, por sa për pamjen kishte raste që kohët e fundit ai mbetej i kënaqur. I veshur përherë me këmishë të bardhë, kostum dhe kollare, me trup të drejtë, pavarësisht nga mosha, me bark të vogël, që bëhej edhe më i vogël nën xhaketë, ai qëndronte para pasqyrës së madhe të korridorit disa minuta para se të dilte, hidhte parfumin që ia kishte pëlqyer një dashnore dhe dilte me hap të menduar. Dalja e librit mund ta ndihmonte për disa aventura seksuale me dy gra vejusha që e çmonin për mirësjelljen e veçantë që ato nuk e kishin provuar me burrat e tyre. Madje njëra e kishte lëvduar për “elokuencë” në të folur. Ishte ajo që ai e kishte shtënë në dorë një ditë, në shtëpinë e saj, kur ajo vetë e kishte ftuar për vizitë. I kishte kushtuar shtrenjtë, por ia vlente. Veç kësaj Homoja do të futej në listat e deputetëve për zgjedhjet e reja. Ishte përzier si dikur në jetën politike. Një gazetë e kishte zënë në gojë emrin e tij, për zellin dhe energjitë e së keqes që vazhdonte t’i zhvillonte në një kohë tjetër. Por përnjëherë artikulli ishte përgënjeshtruar nga një zë i rëndësishëm brenda partisë së tij dhe ai kishte dalë me imazh të larë.