Mjekët: Nëse nuk ndalohen faktorët e rrezikut, vitet e mëvonshme do të jenë një katastrofë në përhapjen e sëmundjes
Vdekjet nga tumoret, situatë alarmante në Shqipëri – Ja qytetet më të prekura dhe ushqimet që shkaktojnë kancerin
INSTAT: Rriten frikshëm rastet e kancerit te meshkujt e rinj, ulen te femrat
Sëmundja e kancerit ka qenë një ndër shkaktarët kryesorë të vdekjeve gjatë vitit të kaluar. Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë, me miliona njerëz humbën jetën në 2018-n, me kancerin e mushkërive të renditur si më vdekjeprurësi. Ndërkaq edhe në Shqipëri, tumoret kanë pasur tendenca rritjeje, duke rrezikuar jetët e qytetarëve shqiptarë. Të dhënat e fundit të INSTAT tregojnë se në 2018-n, rastet me tumore në vendin tonë pësuan rritje. Vdekshmëria nga sëmundjet tumorale ka shënuar një rritje të fortë te meshkujt përgjatë vitit 2018, ndërsa në të kundërtën është ulur tek femrat. Sipas të dhënave të raportuara nga INSTAT, numri i meshkujve që humbën jetën nga sëmundja e pashërueshme ishte 2,365, me një rritje prej 5.1% (115 raste më shumë) në raport me vitin e mëparshëm dhe duke arritur në nivelin më të lartë në katër vitet e fundit. Grupmosha më e prekur është ajo mbi 50 vjeç (me 94% të rasteve totale), por në 2018-n ka pasur shtim të rasteve te moshat e reja 20-24 vjeç (10 vdekje nga tumoret nga 3 vitin e mëparshëm) dhe 23 raste për grupmoshat 35-39 vjeç (nga 13 vitin e mëparshëm). Sipas INSTAT, në 2018-n, vdekjet më të mëdha nga tumoret ishin te meshkujt, me 64% të totalit, nga 61% vitin e mëparshëm. Burimet në Onkologjik pohojnë se rastet me kancer janë shtuar vitet e fundit dhe statistikat nuk janë të sakta. Shumë persona operohen dhe diagnostikohen jashtë, ndërsa ka shumë raste nga Kosova që trajtohen në Shqipëri. Por, përpos numrit në rritje, mjekët janë të shqetësuar se po preket grupmosha e re 20-40 vjeç.
Qytetet me vdekjet më të larta në raport me popullsinë
Sipas INSTAT, vdekjet nga grup sëmundja “Tumore” zënë 16,9 % të vdekjeve gjithsej, duke u renditur si grupi i dytë kryesor referuar numrit të vdekjeve të shkaktuara. Niveli i vdekshmërisë për këtë grup sëmundjesh është 128,9 për 100 mijë banorë dhe ka një rritje prej 1,4 % krahasuar me vitin 2017. Në grupin “Tumore” përqindjen më të lartë e zë nëngrupi “Tumore të aparatit të tretjes”, me 34,5 % dhe nëngrupi “Tumore të aparatit të frymëmarrjes” me 24,1 %. Monitor ka përpunuar të dhënat për ndjekjet nga tumoret në raport me popullsinë për 12 qarqet në vend. Prevalencën më të larta e ka Gjirokastra, me 207 jetë të humbura për 100 mijë banorë. Gjirokastra ka më shumë jetë të humbura për shkak të plakjes së popullsisë me ritme më të larta se në qarqet e tjera. Pas Gjirokastrës vjen Korça me 176 të vdekur për 100 mijë banorë, më pas Shkodra me 167 për 100 mijë banorë, Vlora me 165 raste, Berati (160), Elbasani (148). Numrin për të ulët të jetëve të humbura për 100 mijë banorë e ka Tirana me 93 të vdekur për 100 mijë banorë më 2018, më pas Kukësi (98) Durrësi (107)- shiko grafikun.
Shkaktarët e sëmundjes dhe rekomandimet
Faktorët dhe shkaktarët e kancerit lidhen me ndotjen e mjedisit dhe ushqimet që konsumohen. Në lidhje me dietën ushqimore, ekspertët kanë përcaktuar në shumë raste, ushqimet që mund të shkaktojnë kancer. Këto ushqime përfshijnë: ushqimet e shpejta (Fast Food), ushqimet e konservuara, vajrat e hidrogjenizuara, ëmbëlsirat, patatinat, kokoshkat e bëra në mikrovalë, mielli i përpunuar etj. Ndërkohë ekspertët në Spitalin Onkologjik pohojnë gjithashtu se ndotja e mjedisit është një faktor përgjegjës për kancerin në rritje. Ata pohojnë se rastet më të shumta janë në zonat e ndotura të vendit sidomos në qytetet industriale, si Elbasani, Fieri dhe zonat kufitare të vendit, sidomos ato me Kosovën, ku ka pasur ndotje në kohën e luftës. Në vendin tonë, kanceri mund të mbahet në nivele të ulëta nëse rritet kontrolli mbi sigurinë ushqimore, të frenohet duhanpirja dhe të ulet ndotja në mjedis, rekomandojnë mjekët. Nëse këta faktorë rreziku nuk frenohen, mjekët pohojnë se vitet e mëvonshme do të jenë një katastrofë në përhapjen e sëmundjes.
