Çështë poezia?!
Poezia është gjini letrare, ku porosia e poetit zakonisht shprehet me vargje. Poezia ndërthur figura stilistike siç janë rima, metafora, krahasimi, hiperbola, etj. Konsiderohet se poezia është lloji më i vjetër i krijimtarisë letrare. Shembuj të hershëm të krijimtarisë poetike janë “Epi i Gilgameshit (1700 p.e.s.), pjesë të Biblës dhe veprat e Homerit. Poezia është forma tradicionale e artit të shkruar në të cilin gjuha njërëzore përdoret për ato cilësi estetike në të, ose në vend të përmbajtjes së saj. Poezia ndahet në poezi lirike, epike dhe epiko-lirike. Varësisht nga preferencat e poetit poezia në disa raste e përdor rimën, por autorët modern nuk kujdesen shumë për rimën. Me poezi autori shpreh ndjenjat por edhe vështrimin e tij për ndonjë dukuri apo ngjarje me një gjuhë të fuqishme artistike. Në fillimet e letërsisë, në kohërat e lashta, çdo shprehje kosiderohej si poezi. Vetëm më vonë, Aristoteli në veprën et tij Poetika, ndau poezinë në tri gjini: në poezi lirike, poezi dramatike dhe epopeja. Kjo ndarje qëndron akoma dhe sot. Në fillim poezia u paraqit si nevojë ritmike për të memorizuar dhe përcjellur gojarisht tek të tjerët mitet fetare në shum civilizime të lashta duke krijuar kështu epopenë. Poezia shkon gjithëmonë duke u përsosur kështuqë paraqiten forma liturgjike më të shkurta si psalmi dhe himni e më vonë, elegjiadhe tragjedia.
• Poezia lirike përfshin përjetimet emocionale dhe ndahet në disa lloje të shprehjes së mbresave dhe të stilit letrar sielegjia, epitafi, poezia erotike, balada etj.
• Poezia epike (greqisht: epos – këngë) dallon rrënjësisht nga ajo lirike dhe përfshin këngët ku mungon subjekti i autorit. Vend kryesor në poezinë epike zënë epopeja, këngët mitologjike etj.
• Redaksionale
Fatos Arapi
Fatos Arapi lindi në vitin 1930 në Vlorë, Shqipëri. Po atje ai kreu shkollën e mesme, ndërsa studimet e larta i ndoqi në Bullgari (Sofje) në fakultetin e Matematikës dhe të Ekonomisë. Ka punuar shumë vjet gazetar dhe pedagog në Fakultetin Histori Filologji të Tiranës. Disa herë ka fituar çmime kombëtare e ndërkombëtare për poezi. Në vitin 2008 e fitoi ,,Kurorën e artë,, në manifestimin poetik Mbrëmjet e poezisë strugane dhe është i pari poet shqiptar që e ka fituar këtë shpërblim. Vepra e Fatos Arapit është e pasur në llojet e zhanret e ndryshme që ai lëvroi. Përveç poezisë ku ai qëndron në rreshtat e parë, F. Arapi ka shkruar disa novela: Patat e egra, 1969; Cipa e borës, 1985; Gjeniu pa kokë, 1999 etj; disa romane: dhjetori i shqetësuar, 1970; Shokët, 1977; Deti në mes, 1986; disa drama: Partizani pa emër, 1962; Qezari dhe ushtari i mirë Shvejk, në front diku, 1995; ka bërë disa përkthime: Këngë për njeriun, Nikolla Vapcarov, 1981; Poezi, Pablo Neruda, 1989; Safo, 1990; Antologji e poezisë turke etj; si dhe ka shkruar një numër të madh artikujsh e studimesh të ndryshme.
TI DO TË MË DASHUROSH PATJETËR
Ky qiell i prillit pa ty është i vjetër.
shkon një trishtim e ja ku vjen një tjetër.
Në mallin tënd ky karafil i egër,-
Ti do të më dashurosh patjetër!
Në sytë e tu diej të vegjël
e ndezën natën dhe ditën e ndezën.
Mirë sot,po si durohet pa ty nesër?-
Ti do t’më dashurosh patjetër.
Kapërcej ty, e kapërceva veten,
dhe përtej vetes kapërceva jetën,
dhe përtej jetës kapërceva vdekjen,-
I hapa krahët të pushtoj ty vetëm:
Ti do t’më dashurosh patjetër!
******
Si s’të desha pak më shumë
Unë e desha përtej vdekjes,
Ashtu dashurova unë
Edhe prapë s’ia fal dot vetes:
S’i s’e desha pak më shumë…
Pak më shumë ku shpirti thyhet,
T’i them ndarjes: – Prit, ca pak…
Të gënjejmë mallin që s’shuhet,
Kujtimin të gënjejmë pak.
Përtej vdekjes, përtej botëve,
Atje ku nis “ca pak” tjetër,-
Asaj që më rri mes Zotave:
“Si s’të desha pak më tepër…”.
3-…..
E Paëndërrta Ime
Më duhet një gjysmë ëndrre,
E paëndërrta ime.
Vë kokën në gjoksin tënd
E tani përplasem
Te kokë e një tjetri.
Më duhet një gjysmë ëndrre.
Shigjetat e orës së dorës
Tutje i shtyjnë kalimtarët,
në ditë të rrëpirta tiranase.
Shpirtra jo shpirtra që shkojnë…
Bri meje dikush flet me vete.
pa e kuptuar besoj në rrëfimin e tij.
Dikush, prej zhgënjirni të egër,
mbërthen kryqe të reja.
I hedh një gjysmë leku
Dhe blej kryqin tim.
Tani që ta ngre
Më duhet një gjysmë ëndrre,
E paëndërrta ime
-…..
Nuk Mbyllen Dot
S’kam fuqi më as të trishtohem
Jemi anije pa spirancë
Mes erërave të egra të kundërta.
Peshqit llafazanë shurdhojnë qiellin
Më jepni ju një copë ironie,
Se nuk e gjej dot në veten time,-
Një copëz ironie
Sa gjysmës e krahut të zogut,-
Të mbrohem nga shirat e verdhë
Të predikimeve të apostujve të lajthitur.
Të gjithë na kanë faj dhe askush:
Deshëm të krijohemi në asgjësimin tonë
Tani gjithë dritaret e shpirtit
Janë hapur, bymyer e kalbur
Nga shirat e lotëve,-
Dhe s’mbyllen më dot.
Mund të hyjë kush të dojë.
***********
2-
Ali PODRIMJA
UNË BIRI YT
Unë biri yt, Kosovë, t’i njoh dëshirat e heshtura,
t’i njoh ëndrrat, erërat e fjetura me shekuj,
t’i njoh vuajtjet, gëzimet, vdekjet,
t’i njoh lindjet e bardha, caqet e tua të kallura;
ta di gjakun që të vlon në gji,
dallgën kur të rrahë netëve të pagjumta,
e të shpërthejë do si vullkan,
më mirë se kushdo tjetër të njoh, Kosovë,
Unë, biri yt.
Tim bir, Lumit
Erdhe në jetë
Nuk ka më nevojë për kuje, lutje
Kryesorja të jetosh
Këtë gur ta hedhësh më larg se Unë
Prandaj:
Bukën ta pjekësh dy herë nën saç
Ujin ta ziesh deri në shkallën 99
Derisa të mbetesh ti i vetmi kërthi në ajër
në kohë kozmos.
Metafora e Jetës Sime
nëse s’flas
jeta ime s’ka qetësi
fjala ime bëhu Unë
heshtja të të mos shtypë
në gurë
rnulliri
nëse s’flas
jeta ime s’ka qetësi
fjala ime bëhu Unë
plaga ime
le të marrë
frymë thellë
ME QENË
Të jesh shqiptar
e vdekja të mos të gjejë
edhe në skaj të botës
e pamundur është
Të jesh shqiptar
e ndonjë qen të mos të ndjek
deri në varr
e pamundur është
Shqiptar të jesh
botën varr të mos e kesh
e pamundur është
e pamundur
Në trupin tim
plaga më e thellë
sa më afër
Bregut
lum lumi nuk është në linjë
RËNKIMI
Qaj, rrafshi im i dashur, qaj!
Diellin tënd verbuar e kanë tytat,
E vatrat shkimbur deri në një.
Zogun në qiell, zogun ta kanë vrarë
Me duar të mia të çara
Me rrashtat tona të shpuara mbuluar të kanë;
Pragje thyer e konaqe mbyllur…
Për gjithkë e për askë vrarë jemi…
Qaj, rrafshi im i dashur, qaj.
Plepi im qiellin do ta shpojë,
Plepi im i kallur
Qiellin e humbur majë një shpate.
Ali Asllani
Hakërrim
Që nga Korça gjer te Shkodra mbretëron një errësirë,
nëpër fusha, nëpër kodra, vërshëllen një egërsirë!
Pra, o burra, hani, pini, hani, pini or’ e ças,
Për çakallin, nat’ e errët, është ras’ e deli ras’!
Hani, pini dhe rrëmbeni, mbushni xhepe, mbushni arka,
të pabrek’ ju gjeti dreka, milionier’ ju gjeti darka!
Hani, pini e rrëmbeni, mbushni arka, mbushni xhepe,
gjersa populli bujar t’ju përgjigjet: peqe, lepe!
Ai rron për zotrinë tuaj, pun’ e tija, djers’ e ballit,
ësht’ kafshit për gojën tuaj. Rroftë goja e çakallit!
Shyqyr zotit, s’ka më mirë, lumturi dhe bukuri,
dhe kur vjen e ju qan hallin, varni buz’ edhe turi!
Hani, pini dhe rrëmbeni, është koha e çakenjvet;
hani, pini e rrëmbeni, ësht’ bot e maskarenjve;
Hani, pini, vidhni, mblidhni gjith’ aksione, monopole,
ekselenca dhe shkëlqesa, tuti quanti come vuole!
Nënshkrim i zotris suaj nëpër banka vlen milion,
ju shkëlqen në kraharuar dekorata “Grand Cordon”!
Dhe kërkoni me ballhapur (!) komb i varfër t’ju thërres’
gjith me emrin tingëllonjës: Ekselenca e Shkëlqes’
dhe të quheni përhera luftëtar’ e patriot’,
në ka zot dhe do duroj’, posht ky zot, ky palo zot!
Grand Kordon i zotris’sate, që në gji të kan’ vendosur,
ësht’ pështyma e gjakosur e atdheut të veremosur;
dhe kolltuku ku ke hipur, duke hequr nderin zvarr’,
ësht’ trikëmbshi që përdita varet kombi në litar!
Dhe zotrote kullurdise, diç, u bëre e pandeh,
kundër burrit të vërtetë zë e vjell e zë e leh!
E na tunde, na lëkunde, nëpër salla shkon e shkunde,
mbasi dora e armikut ty me shok’ të heq për hunde.
Rroftë miku yt i huaj, që për dita los e qesh,
të gradoi katër shkallë, pse i the dy fjal’ në vesh!
Koha dridhet e përdridhet, do vij’ dita që do zgjidhet
dhe nga trasta pem’ e kalbur doemos jasht’ do hidhet!
Koha dridhet e përdridhet, prej gradimit katër shkallë
nuk do mbetet gjë në dorë veç se vul’ e zezë në ballë!
Mirpo ju që s’keni pasur as nevoj’ as gjë të keqe,
më përpara nga të gjithë, ju i thatë armikut: “Peqe!”
Që të zinit një kolltuk, aq u ulët u përkulët,
sa në pragun e armikut vajtët si kopil u ngulët!
As ju hahet, as ju pihet, vetëm titulli ju kihet…
Teksa fshat’ i varfër digjet… kryekurva nis e krihet!
Sidomos ju dredharakë, ju me zemra aq të nxira,
ju dinakë, ju shushunja, ju gjahtar’ në errësira!
Ç’na pa syri, ç’na pa syri!… Hunda juaj ku nuk hyri:
te i miri, te i ligu, te spiuni më i ndyri!
Dallavera nëpër zyra, dallavera në pazar,
dallavera me të huaj, dallavera me shqiptar’
Vetëm, vetëm dallavera, dhe në dëm të këtij vendi
që ju rriti, që ju ngriti, që ju ngopi, që ju dendi!
Nëse kombi vete mbarë, nesër ju veproni ndryshe,
dylli bëhet si të duash, kukuvajk’ dhe dallëndyshe…
kukuvajka gjith, me lajka, nesër silleni bujar,
nënë dorë e nënë maska, shkoni jepni një kapar!
Dhe kujtoni tash e tutje me të tilla dallavera
kukuvajka do përtypi zog e zoga si përhera…
Ja, ja grushti do të bjeri përmbi krye të zuzarve,
koha është e maskarenjve, po Atdheu i shqipëtarve!
Edhe ju të robëruar, rob në dor’ të metelikut,
fshini sofrat e kujtdoj’, puthni këmbën e armikut!
Që ta kesh armikun mik e pandehni mençuri,
mjafton bërja pasanik, pasanik dhe “bej” i ri,
dhe u bëtë pasanik, me pallate, me vetura,
kurse burrat më fisnikë, japin shpirtin në tortura!
Vendi qenka sofr’ e qorrit, vlen për goj’ e për lëfytë,
bëni sikur veni vetull’, shoku-shokut kreni sytë…
Dhe për një kërkoni pesë, po më mir’ njëzet e pesë.
Le të rrojë batakçiu dhe i miri le të vdesë!
Po një dit’ që nis e vrëret do mbaroj’ me bubullimë,
ky i sotmi zër’ i errët, bëhet vetëtimë
dhe i bije rrufeja pasuris’ dhe, kësi lloj,
nuk ju mbetet gjë në dorë, vetëm një kafshit’ për goj’!
A e dini që fitimi brenda katër vjet mizor’
nuk ësht’ yti, nuk ësht’ imi, është i kombit arbror,
ësht’ i syrit në lot mëkuar, ësht’ i vendit djegur, pjekur,
Ju do thoni si të doni… po e drejta dërmon hekur!
Enela Allkushi
Kam humbur
Sa e ftohtë është mbrëmja,
Kur vështrimi vetëm mjegull ndesh,
Dhe yjet në prehrin e qiellit më si sheh.
I thyen turinjtë në errësirën pafund
Duke kërkuar të zbulosh pakëz dritë,
E të mundesh të ndriçosh një pse.
Sa e çuditshme jeta nganjëherë…
E lidhur si nyje e pazgjidhshme
Me fijet e fatit.
Dhe si për ironi,
Çasti,
Shfrytëzon rastin
Dhe, pa prishur aspak terezinë
Ngjyrën e shpresave të tua përdhunon.
E ç’faj të kesh,
Që duart nga ëndërrat dridheshin
Dhe tashmë i endur mes qiellit e tokës
Asnjë thërrime jete për vehte
Më nuk mund të gjesh?!
Kam humbur përsëri…
Mos vallë kam marrë kthesën e gabuar,
Drejt skutave të errëta të mendimeve të zymta ?!
Mbase,
S’e di…
Sikur të ndizja një cigare më mirë?!
Ndoshta tymi i saj ç’do gjë turbullon
Dhe rishtazi, mendimet
Në strehëzën e shpirtin më çojnë
Të gjendem e ulur, aty…
Pranë tryezës me kashtë
Të çlodh pakëz shpirtin dua…
Vetëm kaq.
Më rrëmben ky mendim
Edhe pse gënjej vehten…më kotazi…
***
Të lodhin akoma më shumë psherëtimat
Në tryezën e një njeriu të vetmuar,
Që kokën mbi duart mbështet dhe hesht.
Eshtë e dhimbshme mbështetja e bërrylave në kujtime
Kur nostalgjia shpirtin tënd të copëtuar përmbyt
Dhe asnjë grimcëz buzëqeshje
Të ëmbëlsosh pak trishtimin, s’mund të gjesh.
Bën kaq ftohtë sonte…
Ehhhh…!
Asgjë tjetër në këto çaste nuk të ndihmon
Përveçse të mbash fort momentin
Në një të vetme ikonë.
Ëmbëlson pak dhimbjen
Dhe lojën e mendimit ndihmon,
Që si Hëna e plotë ngaherë përpiqet
Errësirën e natës të sfidoj.
Të përshkoj thellësinë e detit,
Kufijtë e një shkëmbi të shuaj
Dhe të zhduk frikën
Prej syve të një fëmije nga errësira tmerruar!
Dhe sa do duroj shpirti i ngratë…?!
Dhimbja do një mendim,
Do një strehëz, do një ndihmë,
Dhe kur asgjë nuk gjendet pranë
Bëhet më e ashpër, më e mprehtë, më e forte,
Derisa të të shkatërroj,
Ç’do gjë brenda teje të rrënoj.
Shekuj, bëhen momentet,
Kur ajo pamëshirshëm të godet.
Të tremb ikona e ngrirë e gjithçkaje
Kaq ftohtë !
Dhe mos të të gjendet kurrgjë,
Të hedhësh krahëve të ngrohesh?
Të paktën një buzëqeshje e vogël shprese!
************************************
Vasil Premçi
Mbi Përrallën, Hirushen e letërsisë
Rrallë herë na shkon ndërmend se veprat më të mira të letërsisë dhe të artit botëror e kanë zanafillën tek përrallat. A nuk fillon i gjithë arti me vizatimet e shpellave, vallet dhe këngët rreth zjarreve, por edhe me tregimin e përrallave? Shpesh herë dëgjojmë të shpërfaqet me dëshpërim në auditorët e fushave të artit, por ca më shumë në aulat e letërsisë, kërkesa për të pasur më shumë shkrimtarë të rinj që shkruajnë gjininë e përrallës. Madje ndonjëherë, studiuesit apo kritikët e kërkojnë një gjë të tillë me dëshpërim dhe si një tregues alarmant për fatin e vetë përrallës dhe të letërsisë.
Përralla është një gjini shumë e vjetër, me një subjekt që shquhet për nga thurja dhe ushqimi plot fantazi mbresëlënëse, me elemente befasues, nëpërmjet të cilave përcillen mesazhe optimiste te fëmijët. Si asnjë gjini tjetër e letërsisë, ajo ka fituar të drejtën ekskluzive të përdorimit të një hyrjeje krejt të veçantë, nëpërmjet shprehjeve: “Na ishte se ç’na ishte”. Ose: “Na ishte një herë një …”, të cilat shërbejnë si një pasaportë identifikuese midis gjinive të tjera të letërsisë dhe luajnë rolin e çelësit të Solit në shpërfaqjen e notave të një melodie muzikore.
Përmbajtja e përrallës mishëron qëndrimet e shoqërisë njerëzore ndaj të Mirës dhe të Keqes, të Bukurës dhe të Shëmtuarës, etj. Ato shquhen për karakterin e tyre optimist. Në përralla nuk ka asgjë të pamundur, ndonëse në thelb struktura e tyre ndërtohet sipas një logjike artistike që synon të zhvillojë dhe mbajë lart emocionet e lexuesit. Duke qenë gjinia letrare me një vjetërsi sa edhe vetë shoqëria njerëzore, përralla ngjason me pijen e verës, e cila, sa më e vjetër të jetë, aq edhe më e shijshme është.
Përralla është një ushqim i pazëvendësueshëm për artin në tërësi dhe për fëmijët në veçanti, njësoj si qumështi i nënës, që rrit dhe ushqen krijues të fuqishëm. Përralla vijon t’i përgjigjet nevojave artistike dhe historike të brezave njerëzore dhe në këtë kuptim do të vazhdojë ta ndjekë hap pas hapi fatin e shoqërisë njerëzore në të gjitha periudhat që asaj i duhet të kalojë drejtë së ardhmes. Është detyrë e krijuesve ta ushqejnë gjininë e përrallës, duke ia kthyer rolin dhe vlerat e saj të pazëvendësueshme.
Përralla është jo vetëm gjinia më e vjetër dhe më klasike, por edhe me një vesk përherë të ri. Ajo karakterizohet nga “rinia e përjetshme” të cilës ja jep roli human që përmbush dhe format artistike që mëshiron. Me gjithë këto avantazhe që zotëron, mendoj që ajo nuk duhet të mbetet vetëm tek heronjtë klasikë, të cilët kërkojnë ta mbajnë atë në zonat tradicionale historiko-kohore: Të Bukurën e Dheut, Kuçedrën, Qerosin, Princeshën e Bukur dhe Princin e Kaltër, Borëbardhën, Mjekërkaltrin, Xhuxhin e Mirë, Gishton, etj etj.
Në vetvete përralla u ka paraprirë epokave të së ardhmes. A nuk janë, bie fjala, qilimi fluturues, avioni dhe raketa e sotme, elementë i përrallave dy mijëvjeçare? Po pasqyra magjike a nuk është ekrani i sotëm i televizorit?
Mendoj se elementi më revolucionar i përrallës është ai i fantastikes, i cili pritet ta dinamizojë dhe ushqejë atë në të ardhmen, pra, ta shoqërizojë përrallën me elementët e kohës në të cilën jetojmë. Kështu, përralla nuk duhet të mbetet vetëm tek personazhet e saj klasikë, por ajo duhet të integrohet edhe me realitetin e sotëm; njeriun që ka shpikur kompjuterin dhe internetin, të cilat janë linçuar për herë të parë në përrallat e vjetra si dëshira të njeriut, aq sa mjaft prej këtyre dëshirave fantastike dhe të parealizueshme për kohën, dikur i quanin me përçmim, thjeshtë: “dëshira” ose ”përralla”!
Por sot, çuditërisht, kur mjaft prej këtyre “dëshirave-përralla” janë realizuar, shumë pak përdoren në përrallat e epokës tonë. Përralla nuk e meriton lënien pas dore dhe një lloj braktisje në emër të gjinive të tjera të letërsisë. Përkundrazi! Vini re forcën magjike që kanë ato tek fantazia e fëmijëve! Përse ndodh kështu? Sepse ato mishërojnë një ëndërr të bukur njerëzore, nuk njohin kufij dhe pengesa në kohë dhe në hapësirë. Heronjtë e tyre janë trima guximtarë, njerëz të thjeshtë të popullit, por me shpirt dhe ndjenja fisnike, që ndeshen përherë me të keqen pa iu dridhur qerpiku i syrit dhe triumfojnë mbi të keqen. Asnjë vepër artistike sa përrallat nuk mund të matet me ato përsa i përket mesazheve të larta humane që përcjellin!
Në mediumet e ndryshme, të huaja ose vendase, shpërfaqen, here pas here mendime, ose citohen anketa të ndryshme, sipas të cilave përrallat janë të mbushura me steriotipe të cilat dëmtojnë zhvillimin mental të fëmijëve, se përmbajtja e tyre është e errët për psikologjinë e fëmijëve në raport me realitetin e sotëm.
Por, përvoja dëshmon se mesazhet që përcillen nëpërmjet përrallave, mbi luftën e të “Mirës” ndaj të “Keqes”, nuk mund ta përcjellin librat e lëndëve sociale për edukimin e fëmijëve, në atë formë dhe mënyrë tërheqëse sa përrallat. Kjo është edhe njëra prej arsyeve përse kjo gjini nuk duhet të trajtohet nga shkrimtarët si Hirushja e përrallave, por duhet të zërë vendin e pazëvendësueshëm që i përket në letërsi.
Spiro Jorgo Koleka në një monografi komplekse historike
Qemal Biraku
Vitet e fundit janë botuar një sërë librash historike e etnokulturore për krahinën e Himarës dhe personalitetet më të shquara të saj, të cilët kanë tërhequr vëmendjen e publikuar shqiptarë. Objekti i promovimit të veçantë nga Akademia e Shkencave dhe Shoqata Kulturore Atdhetare “Labëria”, në sallën e Akademisë së Shkencave u bë edhe monografia “Spiro Jorgo Koleka dhe fati tragjik i atdheut”, të studiuesit Bardhosh Gace.
Në fjalën hyrëse, prof. Agon Nezha vlerësoj lart kontributin e himarjotëve në luftën për liri dhe pavarësi kombëtare dhe në mënyrë të veçantë kontributin e familjes Koleka, në Lidhjen e Prizrenit, në shpalljen e Pavarësisë në vitin 1912-1914, si dhe forcimin e shtetit shqiptarë në vitin 1920 – 1924.
Studiuesi prof. Nasho Jorgaqi, në fjalën e tij, u ndal gjatë në analizën e kësaj monografie të autorit, prof. Bardhosh Gace, të cilin e quajti ‘një kontribut të ri në historiografinë bashkëkohore’. Sipas prof. Jorgaqit, botime të tilla për kulturën historike të Himarës dhe Labërisë, ringjall në sytë e njerëzve përmasat kombëtare dhe kontributet e veçanta të këtyre rilindësve të heshtur, të mbuluar nga pluhuri i harresës.
Me vëmendje u ndoq dhe fjala e prof. Paska Milos, i cili dha një tablo të gjerë të himarjotëve në shpalljen e Pavarësisë Kombëtare dhe në zhvillimin e traditave dhe të kulturës së tyre.
Në fjalën e tij, Ahmet Demaj, kryetar i Shoqatës “Labëria”, dega Vlorë, foli për marrëdhëniet e Labërisë me Himarën dhe bashkëjetesën e tyre gjatë shekujve, duke ruajtur traditat dhe zakonet e mrekullueshme shqiptare.
Mjaft ngrohtë nga salla u pritën fjalët e pasardhëses së familjes Koleka, znj. Milena Harito, e cila duke evokuar traditat e kësaj familjeje dhe të himarjotëve, janë një gur i rëndë në historinë dhe kulturën kombëtare.
Alma Agolli
Nuk e dimë
Nuk e dimë si do ngryset sot dita,
Çdo të ndodhë nesër nuk e dimë.
Në errësirë na duhet më shumë drita,
Me vuajtje e gjejmë dhe dashurinë .
Nuk e dimë në bie shi, apo breshër,
Meteorologët tregojnë përafërsisht.
Na mbetet që ta jetojmë patjetër
Çdo minutë që na vjen paqësisht.
Tani vuan ti nga puna e rëndë,
A nga një brengë që të mundon?
Unë natyrisht vazhdoj të thur këngë
Dhe ti se jam krejt e lumtur kujton….
Por jo, as kemi ditur gjë, as dimë
Për njëri tjetrin shpirtin ç’na e bren?
Le të thithim me ajrin veç dashurinë,
Për të tjerat le të presin ç’na vjen.
22
QYTETI IM DIELLOR
Në djepin tënd u përkunda,
Por shpirtin shpejt ma piu liqeni.
Nëpër të notova sa munda,
Por një ditë më rrëmbeu zgalemi…
Dhe iku larg nga ai territor,
Por malli oh shumë më ka pikur.
I bukuri, qyteti im diellor,
Jam çajka që në prehër ke pritur.
Do kthej tek ti se më ke bijë,
Por s’jam e dikurshmja lodërtare.
Më merr malli për njerëzit e mire,
Për liqenin dhe puthjen e një vale.
33
LUTJE
Nga njëri cep i globit në tjetrin
Shpërthejnë vullkane.
Në pyjet, që i japin frymë planetit,
Kuqëlojnë zjarre.
Dhe sikur këto të ishin pakë,
Në Afganistan vriten për ditë.
Terrorizmi varre hap në Irak,
Plumba e gjak kudo ne Afrikë.
Superfuqitë here bëjnë sehir,
Herë i fryjnë prushit për flake.
Popujt s’mund ta ndjejnë veten të lire,
Kur si vëllezërit mbyten në gjak.
E kush tjetër në mos ti o Zot
Mund të shuash luftëra, zjarre, vullkane?
Në se lutjet s’na i dëgjon edhe sot,
Mendjet, shpirtrat na mbeten mjerane.
“…VARRI I TIJË DY KONTINENTE…”
Albert Z. ZHOLI
-skicë-
Ishte ditë vjeshte, por dielli digjte si në gusht. Këmbët më çuan përpara një dyqani ëmbëlsirash. Në vitrinë më tërhoqi vëmendjen një portret i njohur, vendosur në një kornizë. E kisha për herë të parë nëpër faqet e librave të shkollës. Ashtu i lodhur siç isha, i pluhurosur e i leckosur, qëndroja para vitrinës dhe nuk ngopesha së pari. Ishte ajo fytyrë, ajo mjekër hijerëndë, ata sy fisnikë, ajo hundë si shqiponjë, ai vështrim ëndërrimtar …Para meje ishte Ali Pasha …
-Ti qitas? ( çfarë shikon-greqisht)- foli pronari i dyqanit, duke menduar se po lëpija, nga jashtë xhamit, ëmbëlsirat e tij.
-Pashanë e Janinës shikoj- iu përgjigja unë krenar e zëfortë, në ato dy fjalë të pashqitëshme…
Pronari më pa i çuditur, pastaj diç tha nëpër buzë e hyri brenda…” Këto i lexova tek një libër i pa botuar ende i K. Zharkallit. Dhe brenda trurit nisën të lëviznin me jehonë, vjershat e këngët, historitë e gojëdhënat për Ali Pashë Tepelenën e Janinës… Që edhe pse kish vdekur më 5 shkurtin e 1822-shit, po jetonte në dy jetë : Jetën e luftës e jetën e këngës… Dhe jeta e dytë e këngës, ishte më e madhërishmja, më e pavdekshmja. Por e veçanta e këtij njeriu me dy jetë është se ai i kishte të gjitha nga dy: Dy gjuhë, dy vende, dy fe, dy pashallëqe, dy gra, dy djem, dy varre…
Kjo e veçantë për të gjithë njerëzit që kanë bërë histori, është përjetuar edhe në këngë
“… Ali Pasha me dy varre,
Në dy shtete, në dy qytete,
Varri i tij, dy kontinente …” Tepelena e lindi, Janina i mori kokën.
Të parën e shkeli këmbëzbathur, të dytën e bëri vetë …
“ Janinë, Janinë e shkretë,
Të paçë ndërtuar vetë,
S’të gëzova as unë as djemtë…”
Të rëntë zjarri të djegtë…”
Hija e tij është e kudo shtrirë, sa gjithkush, duhet t’i hedhë me kujdes hapat, për të mos e shkelur…
Por ai është e njëherësh fshihet e bëhet i padukshëm. Dhe në momente kur po populli ka ethe e zjarrllëk shpirti e kërkon që të shfaqet me dy jetët njëherësh:
“…Ku je Ali Pashë ku je?
Mblidhi trimat ku i ke?!…
Teuta Osmani
E KUPTON?
Nëse e kupton, që nga ty marrë dritë?
Nëse e kupton se nga ty nuk jam pa sy?
Nëse e kupton, se nga ty nuk verbohem?
Pa le të jesh edhe atje ku errësira ka vënë mburojën
Nëse e kupton kaq larg edhe ndodhem?
Ti më ke pranë ashtu si dielli që lind e më vë kurorën
Ndaj nuk i trembem se një ditë ,dy, do ketë edhe net
Ditën këtu ,me mua je rreze diell
Nëse e kupton se pa ty nuk ekzistoj?
Atëherë kur të mbyll sytë ,atëherë dhe dielli perëndon…
2
Nëse!
Nëse jam unë tani që po shkruaj
Nën gishtat e mi, që zjarr flakëruan
Nën buzët e mija që fjalët mbajnë shtrënguar
Nën lëkurën time që gjaku rrjedh vërshuar
Nën tik taket pulseve ku zemra rreh pa pushuar
Nën kapakët e syve që gjumi ka rënduar
Nën krahët e mi mëngët lakuriqe kanë zbuluar
Ku jam ulur unë vendi s’po më shkulet
Ku gjurmët e mija morën udhët e reve fluturuar
Ku trupi im s’ndjehet si një flutur e fluturuar
Ku flokët e mi ëndrrat kanë zbuluar
Ku vetëm jam në këtë botë të largët mërguar
Atëherë këtu jam,e më lini të shkruaj
Vargun siç di unë me mall përvëluar
Këtu do më gjeni atje, aty me ju të rebeluar
Si zogjtë e stinës fole, në kohët e verërave ngrohtë shtegtuar
3-HESHTJE
Heshtje,..heshtje,
ngado heshtje
hedh një fjalë,
asnjë kureshtje
shkruaj dëgjoj,
heshtje, dallgëzon
ku të jem unë vallë
mos ndofta atje
maleve larg?
ah,.. ku më shpie kjo fantazi
sa larg, ku?
as vete se di
nga të dal, të dëgjoj
ku të shkoj,të më dëgjojnë,
heshtjen e kam zët
nuk dua të fantazoj
ah,.. një zë më tingëllon
të thërras, sa më larg
të tremben engjëjt
se jam gjallë
nuk kam vdekur
nuk kam ikur, unë jam këtu
në mes tuj’
dëgjomëni, o engjëj,
dëgjomëni, o male
zëri im buçet
fjala ime, rrëshqet
ku jam unë, qe nuk di
vetëm heshtja ,më përpin?!
4-SI T’JA VË EMRIN KËSAJ JETE
Si një Diell i perënduar me kohë ,
më duket mungesa jote,
sikur s’ka lindur kurrë,mëngjeseve
kur dita zbardh pa rreze dritë
kur dielli, asgjë nuk ndrijnë.
kështu me duken edhe netët, pa hënë
si një puset e zhytur në të,
pa asnjë shpresë, për të dalë prej saj
pa asnjë ëndërr, që kurrë s’do kisha pare.
më duket pezull kjo jetë ,
si një peng kur merret një jetë,
kështu më duket mungesa jote ,
më le me të pafajshmit engjëllore.
si t’ja veje emrin, kësaj jete
kur për mua është dritë shprese
si t’ja vë emrin, kur ti nuk ekziston
t’i dalë përpara vdekjes, ndoshta mjafton.
Brikena Qama
NE BREGUN TJETËR
Idiotizëm infektiv
arsyeja, logjika
të lidhura
si një i sëmurë
me psikozë vetëvrasëse.
Çasti
ndan veprimin nga mendimi
që gëlon
deri në zgjidhjen e duarve.
MË HIDHNI NJË KOMERDARE
Më dhemb
ç’virgjërimi i mendimit tim
të dlirë,
prej ingranazheve të dyshimta
të logjikës.
Praktikisht,
ti i përket vetëm asaj
e unë,
dëshirës për të mbetur e tillë.
Po mbytem!!!
PRANVERË
Në një tjetër përrallë…
Veshur,
një fustan të purpurt.
Në flokë,
një kordele rozë.
Në sy,
sekretin e natës së shkuar.
Në duar,
kukullën e fëmijërisë
(që ndërron emër çdo ditë)
Centrifugoj këtë përzierje
poshtë bajames së lulëzuar
e shiut të petaleve
pas lojës me erën çapkëne.
Sipër saj,
hëna rrumbullakoset ngadalë.
PUTHJA E PARË
Ç’mukozë e ëmbël
m’i lagu buzët…
Nuk arrita të t’i shoh sytë!
Nexhip Onjea
NOSTALGJI
…………Behar në Fushëbardhë.
Era e gjethes luante me mua,
përkëdhelesha në fëshfërimën e saj,
lule burbuqet shpërthenin aromën,
po dilte prilli, po hynte maj.
Mbi degët e arrës nis këngën bilbili,
mbi ves’ të mëngjesit,dielli shkëlqen,
freskia e lumit ma mbush kraharorin,
uji i Ferrzës,raki që më deh,
Harliset tërfili,lule shqerra s’mbaron,
të dielat murrizi,duart m’i bënte ”gjak”
nën hijen e panjës dreka e mamasë,
pak ujë bore e kishte merak.
Darkave Zhërma festën fillonte,
mblidhte zogjtë në gjirin e vet,
vërshonin në të nxënësit dhe studentët,
Fushëbardha rritej e bëhej qytet.
Tek rrapi burrat bëjnë kuvende,
nën avazin e ëmbël të cyles dyjare,
hapej fustanella si flutur e shkruar,
nuse e dhëndurë lodronin në valle.
Në shpirtin tim i ke hedhur rrënjët,
forcën që t’i shkulë nuk e ka njeri,
në zemrat e malluara kudo ku janë,
përherë do të ngelesh,Mall dhe Dashuri.
TE PJERGULLA NE AVLLI
Te pjergulla në avlli
ç’u gremiç i varfëri.
Eja dhe më merrëni,
te mikeja shpjemëni.
Ajo di të bëj’ jatri,
me di moll’ që mban në gji.
Të verdha ngjirë flori,
lëshojnë flak’,po s’bëjnë hi.
Me atë sirin e zi,
ilaçin për djemuri.
PO HAP ZEMREN ARGJIROJA
…….Në prag të festivalit folkrorik kombëtar.
Gjithë rrugët me kalldrëme,
qilim i bukur me ngjyra,
sokakët derdhen në valle,
si ylber përmbi pasqyra.
Vërshon nëpër Gjirokastër,
pasuria kombëtare,
mbi flamur mbërthyer synë,
ku shqiponja rri krenare.
Si kushtrim bien boritë,
te kalaja bëhen këngë,
fustanellat,meloditë,
shkëlqejn’ e mbulojnë vëndë.
Kalaja si vapor deti.
vezullon nën drit’ të hënës,
mali i Gjerë zbret bashk’ me yje,
dhe futet në gji të këngës.
Hapur zemrën Argjiroja,
si deti që pret lumenjtë,
shekujt vijnë me gjëmime,
si re që ndezin rrufetë.
Çeçua me dhjetëshe në dorë,
jep sinjal të ndizet kënga,
hapet vallja si kurorë,
gjithë Arbërinë merr brenda.
Rezart Cenaj
NJË DOLLI…
( nga Rezart Cenaj )
Për ne, që zgjohemi dhe i themi mirëmëngjes pasqyrës.
Për ne, që e rrufisim me dëshirë dhe kënaqësi kafen e mëngjesit.
Për ne, që vrasim mendjen për t´i bërë surpriza të vogla atyre që duam.
Është për ne që, edhe pse bëjmë përherë të njëjtën rrugë, çdo ditë vëzhgojmë gjëra të ndryshme. Kur katin e parë, kur katin e katërt të një pallati, kur horizontin që kanë cicërimat dhe kur njerezit nëpër ballkone. Disa të fjetur e disa të vdekur duke thithur tymin e lirisë. Disa të sapozgjuar duke ushqyer macen dhe disa duke parë me kuriozitet kalimtarët.
Për ne është, pra.
Ne që shikojmë njerëzit në sy dhe marrim me mend historitë e tyre.
Për ne që kur dëgjojmë këngën që na ndez buzëqeshim si fëmijë të vegjël dhe këndojmë fort me sytë që na shndërrijnë.
Për ne, që kur përjetojmë dhimbje përqafojmë një pemë, që të na marrë dhimbjen e të na japë kurajo.
Nëse kujton ditën tënde të parë të shkollës dhe si ndiheshe. Nëse mundesh akoma të ndihesh si në atë kohë, atëherë kjo dolli është edhe për ty.
Për ty, që thua tek të tjerët gjëra për veten tënde që sapo i zbulove, dhe nuk të frikësojnë.
Për ne, pra… të çmendurit.
Që u thumbuam me jetën që kur ishim fëmijë.
****************
2-PRANVERË E VONUAR?
Të humbur mes filmave të Woody Allen dhe albumit të Calexico. Ecim dhe shikojmë përpara, por syri ikën ndonjëherë nga e majta. Jemi të sigurtë se do ndalemi në ndonjë pijetore të veçantë por, deri sa të arrijmë atje, ndonjë dritë apo ndonjë tingull muzikor do të na ketë hequr zvarrë në ndonjë pijetore tjetër. Shkojmë për të takuar dikë dhe takojmë dhe shumë të tjerë. Humbasim mes recetave italiane dhe meksikane. Flasim për artin, për kuratorë, për politikë dhe për libra. Ndaj të gjithave, me të njëjtin (jo)emocion. Organizojmë udhëtime, ekskursione dhe flasim me orë të tëra rreth dashurisë, ndërkohë që bota jashtë shkatërrohet.
Bëjmë lista me më të mirat. Këngët më të mira të vitit. Filmat më të mirë. Shfaqjet teatrale më të mira. Librat më të mirë. Kërkojmë vazhdimisht më të mirat dhe, pastaj, qeshim me më të këqijat. Këngët më të këqija. Filmat më të këqinj. Momentet më të këqija.
E tmerrshme se si ndodh që, në të njëjtën kohë, të ndjejmë se përreth nesh gjithëçka shkatërrohet dhe, pesë minuta më vonë, planifikojmë pushimet më fantastike.
Na pëlqen t´i klasifikojmë gjërat në kategori. Na pëlqen t´i vendosim etiketa ndjenjave. Pastaj, dashurohemi dhe kërkojmë të krahasojmë ndjenjat tona me ato të tjetrit. Të shohim se cili është më shumë i dashuruar, cili e shpreh dashurinë më tepër, cili flet më pak, cili ikën më herët, cili nuk ikën kurrë…
…dhe kur dikush ikën, bota humbet. Dhe kur dikush vjen e dashurohemi përsëri, çdo gjë duket e bukur. Qytetit i shtohen ngjyrat. Presioni i punës bëhet lojë. Qesh tërë kohën dhe ditët rrokullisen si ujë në brazdë. Djelli fillon të ngrohë.
Pranvera po vjen, edhe pse me pak vështirësi.
****************
Petro Zholanji
LUTJU HENES
Lutju hënës në
dritare,
dhe ndiz një dritë brenda
në gji,
portat e zemrës ti mbaji
hapur,
aty do kthehem
përsëri.
Ndriçim i saj të djeg në
heshtie
pa dritë, pa tym, në
fshehtësi
nga thellësitë një zë
i hershëm
të mpak të dredh shpirtin
të ngrin.
Nëse është vrenjtur do vi
rrufeshëm,
si vetëtimë do hyj
ku di,
në çdo qelizë kam mbjell
filizat,
marthonomak po rend
te ti.
Nëse është kthjellët në
dritë të hënës
nga sytë do hyj por
si veri,
të ndihesh si në prehërin
e nënës
një puthje ere një
mrekulli.
Rrezja e diellit të gjejë
te xhami,
një zog me sqep gjumin
të prish,
ka ardhur larg nga
shtegtimi,
që veç me hënën të
mos rrish.
SOT GJETA SHPIRTIN BINJAK
Vërtet sot e shova
mallin,
jo me varg, as me
metaforë,
po me gishtërinjtë, që mbi
trup lëvrinin
si mbi tastiere, kur
lëviz një dorë.
Ehhh, ç’mrekulli, që
preka sot,
sikur s’kisha, prekur
kurrë
dy buzë, dy gjokse, si
dardhë e plot
e një diell, të nxehtë
si furrë.
Me të ëmblën çmenduri,
sot shijova,
e gjeta në sytë e saj,
të fshehur
parfumi i saj, në gjunjë
më rrëzoi,
si një i pirë, nga mushti
i dehur.
Dhe dëgjova, më të
bukurën melodi,
e më të ëmblin zë, si
mjaltë i tretur,
një, oohh, që u ndez, e
u fik si dritë,
një shpirt që belbëzonte
i mekur.
Ehh, moj lulja ime
njomëzake,
që më fale, shpirtin
qumështor,
të dy do jetojmë, çdo ditë
me këto mëkate,
dhe asnjëherë, s’do ndihemi
fajtor.
Sa pranë paska qenë
mrekullia,
dhe unë e kërkoja,
aq larg,
kur putha atë, sikur
putha vet zotin,
se vërtet sot gjeta,
shpirtin binjak.
******************************
Nga Nertesi ASLLANI – BOLENA
Poezi për FEJZO TAFIL LEPENICA
(Sipas motiveve të këngëve të kënduara në Lumin e Vlorës)
Luftëtar për liri e demokraci, mbrojtës i flaktë i të drejtave të Çamërisë, për të cilën dha edhe jetën në një moshë të re, nga burgimet dhe internimet e shumta prej Qeverisë Greke.
Vjen një zë nga Janina
Një zë i bukur bilbili
Udhëton trimi me trima
Kapedan Fejzo Tafili.
I lindur në gurë të thatë
Buzë Shushicës me valë
Që tre vjeç mbeti bonjak
Hajde djalë e deli djalë.
Njohu burrat me çepe
Me qylaf e xhamadanë
U rrit nëpër batare
Në prita e istikamë.
Koha shpejt e burrëroi
Në çdo hap ndiqte babanë
Ku ka rrjedhë do pikojë
Ngjeshur fishek e gjerdanë.
Vlorë moj e shkreta Vlorë
O mjedan i trimërisë
Ta muar fatin në dorë
Luanët e Labërisë.
Armikun e pristë deti
Përpara përmbi hordhi
Në Qafë komandant Ahmeti
E shih vendin me dylbi.
Në Veri të Shqipërisë
Shkoi batalioni vlonjat
Me andartët e Serbisë
U bë luftë e u derdh gjak.
Atje dhe Fejzo Tafili
U gjend në vijë të parë
Me gjoks e mbrojti kufirin
Patriot e atdhetarë.
Në Qeverinë e Fan Nolit
Shërbeu për Qeverinë
Agjentët e Ahmet Zagollit
Fejzos ja kishin vënë synë.
Dhe xhandarët e paguar
Trimit nga mbrapa ju vunë
E zunë dhe e dërguan
Në hapsanë e në bodrum.
Nga kalaja e Gjirokastrës
Doli iku arrati
S`mbahet trimi duar lidhur
S`mbahet shqipja në kulvi.
Fejzo Tafil Lepenica
E kaloi jetën e tij
Në luftë e në sakrifica
E mori vdekjen në sy.
Në beteja në burgime
Me trimat në Çamëri
Në përpjekje në luftime
Për Atdhe e për liri.
Lundra genocidit grek
Asnjë ditë s`bëri pushim
Ndaj e ndiqnin shteg më shteg
Natë e ditë në përgjim.
Dhe vëllai Zija Tafili
Pësoi të njejtin fat
Koha në bodrum e mbylli
Dimri ashpër natë e gjatë…
Vjen një zë që nga Janina
Trupi tretet, shpirti rron
Nëpër flakë e vetëtima
Fejzo Tafili gjëmon.
Reshida Çoba
LLUKSI ME ARIXHIJ
Nuk isha më shumë se 15 vjeç,nuk shkoja ne disko piano bar
Sokakëve të Korçës po lija pas vajzën e vogël
Përdore me serenatat,ahengun e një arixhiu në mëhallë
Filloi araxhiu Ramadan ti shtonte darkat dhe sazet
Njëherë për vete, për komshiun, vëllanë, darkën tjetër e bëj për babanë
Po çmendej Ramadani me veten,flokët gjithë brilantinë mustaqet i ndërroi
Shtoi një dhemb tjetër floriri në gojë, por zëri i mekej sa herë që thosh
do vijë prapë leshverdha në aheng,ajo leshverdha e bukur prej soji
Me dantella si kurbatkat më qepi mamaja një fustan
Bleva ton fytyre me ngjyrë fare të errët
Dhe pse nuk ndryshova dot lëkurën aq të bardhë
Shpirtin e qepa njëlloj si ezmerët
U rritën pazaret dhe bastet e xhambazëve, njëlloj si për gomarët
Sa herë qe ziheshin për mua…kush do ulej pranë
Kush do çikte padashur gjoksin e madh të leshverdhës
Po shtoheshin grindjet e arixhinjve,më shumë midis grave
Unë besoja në mos përzierjen,rrëshqitjen e ngjyrave
Mësuar në format konkave
Gjithë arixhinjtë këndonin…si zogj gëzonin klarinetat
Këngët kurbatshe i mësuan dhe sokakët e Korçës
Unë vetëm përcillja gëzimin e tyre njerëzor
Shuaja kureshtjen time,habitë, pyetjet e moshës
Qysh atëherë mbaj mend ti mësoja vetes çdo gjë të re
Me të kundërtën e shoqeve,të kundërtën e të zakonshmes
Pastaj unë ika,me vete morra vetëm erën e mollëve të Korçës
Por kënga mbeti histori,këndohet akoma dhe sot
Si zemëroheshin arixhinjtë…si shtyheshin klarinetat
Për të parë nga afër sytë e leshverdhës…gjoksin
Jetova si grua e bukur,e përkëdhelur me nazet e lëkurës së bardhë
Por një ëndërr që doja ta shihja me një arixhi …akoma se kam parë
Dhe s’di çilin të zgjedh për këtë ëndërr Ramadanin, të jatin, apo vëllanë Gurali
(më mirë po ja u le atyre ta zgjedhin)
Për mua mjafton të jetë vetëm njëri… nga këta arixhinj
Dhe pse shijova netë me shumë muzikë,dhoma me shumë luks e dëfrim
Akoma se kam gjetur luksin e mendjes
Si në dhomat pa mure… me arixhinj
DISA KOMENTE PËR POEZITË E ANTOLOGJISË ME POEZI TË ZGJEDHURA TË POETIT FASLLI HALITI PËRKTHYER
NGA POETI I SHQUAR GËZIM HAJDARI
_____________________________________
1. PAOLO STATUTI
Duke lexuar poezitë e Faslli Halitit më duket sikur poeti të më vinte fjalët e tij, më ngjan sikur një sufler nga gropa e skenës të më sugjeronte llojin e poezisë që dua më shumë…
2. GEORGINA BUSCA GERNETTI
«Sythi shkrin borën me zjarrin e lules»
Ky varg ilustron imazhet e mrekullueshme të një natyre të afërt me shpirtin e poetit Faslli Haliti, e pikturon në paraqitjen e stinëve në të cilat, ai i përshkruan, pothuajse në lëvizje, shpërthimin e beftë të sythave që çelin lule dhe rritjen e degëzave dhe çdo metamorfoze tjetër të vegjetacionit. Të magjeps e të mallëngjen imazhi e fëmijës që admiron hënën e plotë në qendër të një reje të bardhë e, naivisht, mendon për vezën, me të cilën në atë kohë të vështirë, do të dëshironte të shuante urinë. Poezi e vërtetë, kjo e Faslli Halitit.
3. MARIANO MENNA
Kam çmuar veçanërisht poezitë e Faslli Haliti dhe, shpresoj të mos jem tepër provokues duke theksuar se poetët shqiptarë që kam pasur mundësinë t’i njoh deri tani (Haliti e Hajdari) më kanë prekur më tepër se shumë poetë italian bashkëkohor. Një “faleminderit” të përzemërt Giorgio Linguaglossas.
4. ALMERIGHI
«Mos u besoni luleve të bukura pa fruta!» (varg i poezie, Lule dhe fruta)
Falemiderit!
5. GIORGIO LINGUAGLOSSA
Unë mendoj shumë thjesht që nëse pas 15 vjet pune të detyruar, për të shtyrë një plug pas qeve, njeriu arrin të mbijetojë, mirë atëherë, do të thotë se është njeri. Faslli Hliti ka demonstruar se është një njeri për të qenë, dhe një poet i vërtetë (në krahasim me letrarët italianë që bëjnë poezi, profesionalisht korrekte, por dhe profesionalisht të padobishme). Siç shkruante Osip Mandelstam: «para se të jesh poet duhet të jesh qytetar. Por, le të pyesim, sa prej atyre të cilët, këtu te ne, shkruajnë poezi në revista prestigjioze, mund të përkufizohen «poet»?
6. GABRIELE DI CIONE FRATINI I QUAJTUR L’ORCAGNA
Shpresoj të jem aty në prezantimin e librit. Jam i sigurt se blogu do të na e kujtoj ndonjë ditë më parë. Ndërkohë, e çmova këtë njoftim para prezantimit. Përshëndetje.
BashkimKozeli
CAST…
Vështroja detin në vetmi, Nga bordi i anijes hidhja thërrime Dhe prisja me sytë në kaltërsi, C’mysafir deti do të afrohej në “sofren” time..
Por, sa ranë thërrimet në cipën e detit, U turr pulëbardha me majën e sqepit E me klithmën e saj “Krau, krau!”, Më shau :
“ Pse rri si qyq, çfarë të ka gjetur ?! Ti.. mik ke mua, jo peshqit e fjetur..” Kështu më tha dhe lartësinë çau, “Krau…krau !…”
RAPSODI DULE
Rapsodi Dule është këngë i tëri Dhe iso i mban gjithë fshati. Një ditë mes këngës u ndje një vaje… Qe mbesa e Kaso Petoshatit (1)
Të gjithë e ndërprenë ison Dhe Dulja heshti hijerëndë… “Mos qaj, i tha vajzës së vogël, Për Kason do të ngre një këngë…”
Dhe nisi këngën rapsodi Dule. Sa u drodh gryka e Dukatit. A thua shkonte mbi vendlindje Avioni i Kaso Petoshatit…
1) Kaso Petoshati, pilot, rene ne krye te detyres.
NENA E REFUGJATIT – elegji –
Si nuk m’u ça zemra atë ditë Kur të pashë majës së direkut ! Dhimbja e lotët me verbuan sytë, Vura kujën si për një vdekur…
Vura kujen si qyqe e korbë Për djalin e humbur ku ish ngjitur, Që e tundte dorën si një rrobë, Rrobë… a zemra ime e cfilitur ?…
Mes zallamahisë me klithma e shkumbë, Vija veshin të të ndjeja zënë… M’u duk sikur erdhi gjer tek unë Zëri i dashur që thërriste: “Nënë !…”
Por veshët e plakur me gënjyen, “Nënë!” flisnin gjithë djemuria… Oh, kjo zemra ime si s’u shqye, Kur u nis më ulërimë anija !!…
Qysh ike, o bir, nga Dheu e Nëna E m’u trete udhëve të botës ?… Si s’u hap kjo tokë t’më merrte brënda, C’perëndi më mbajti mend e kokës ?!…
Si me ike, bir, në vend të huaj, Ashtu vjedhur, pa më marre uratë ?! Dal e vështroj yjet e malluar Mos të gjej mes tyre, atje lart…
Dal e vështroj thellë në errësirë E… që mos i shtoj detit dallgët, Lotët i përmbaj e rri e mpirë, Buzët i bëj gjak e duroj plagët…
Kam merak ku ha, ku fle, ku prehesh ?… Nganjëherë për ty i flas dhe Hënës Dhe i përgjërohem që të kthehesh… Ti do vish… do vish, o bir i Nënës !
Paçka që harramët e paudhë, Për shkollë e për punë ta plasën xhanin, Ti do vish, o bir, se këtu jam Unë… Se jam unë dhe gurët e Vatanit !…
Ndaj, o Bir, të pastë Nena, ktheu ! Gjersa të vish ti, s’do më tresë Dheu…
Bashkim KOZELI
****************************
