Shpëtim ZINXHIRIA
Emigracioni shqiptar, në dorën e kujt?!
Politika dhe mbarë shteti shqiptar u ka një borxh moral emigrantëve, shumë
premtime ndaj tyre kanë mbetur të tilla gjatë 25 viteve me radhë. Premtimet dhe
angazhimet e shumta të partive të ndryshme politike, në fushata elektorale
përballë halleve dhe problemeve të emigrantëve kanë mbetur vetëm premtime dhe
asgjë tjetër. Kërkesa e regjistrimeve të emigrantëve shqiptarë të kudondodhur
nga ana e qeverisë shqiptare nuk zgjidh asnjë hall apo problem të tyre, por
thjesht është një kërkesë që vetëm qeveria e di. Shqipëria prej vitesh duhet të
kishte vlerësuar shumë kontributin e emigrantëve tanë të kudondodhur dhe jo të
heshtë dhe të qëndrojë indiferente. Për më shumë se 25 vjet ky komunitet
shqiptar i braktisur, siç dihet luajti një rol të rëndësishëm për ekonominë e
vendeve pritës, por më shumë këta kontribuan për ekonominë e vendit të tyre. Të
gjithë po heshtin sot për emigracionin shqiptar, asnjë fjalë dhe asnjë
prononcim në parlamentin shqiptar, për këtë pjesë të këtij komuniteti. Askush
nga qeveria nuk po mban përgjegjësi në mbrojtje të të drejtave të këtij
komuniteti, duke patur parasysh se për këtë mbajnë përgjegjësi gjashtë ministri.
Askush nuk thotë me gojën plot se në
dorë të kujt është ky komunitet kaq i madh në Diasporë. Shqipëria e sotme për
frymë popullsie zë vendin e parë, jo vetëm në Europë, por edhe në Botë, me
25-30% të popullatës së larguar, sa çdo vit largohen 50-60 mijë persona.
Emigracioni, ndërgjegjësim
për shtetin shqiptar
Emigracioni është shndërruar në një dukuri globale, që në një formë a një
tjetër prek të gjithë shtetet në mbarë botën, por kjo mesa duket akoma nuk po ndërgjegjëson
shtetin shqiptar. Duhet të jetë një shqetësim i madh për shkak se rreth 30% e
popullsisë është larguar nga vendi gjatë më shumë se një dekade, duke e bërë
Shqipërinë një nga vendet me nivelin më të lartë të flukseve të emigracionit në
botë. Për sa i përket perspektivës, emigracionin, gabimisht qeveria po e shikon
si një iluzion, këtë problem madhor, i cili mund të zgjidhë disa probleme për
momentin, por nuk mund të rregullojë gjendjen e popullit dhe të vendit për
gjithnjë. Shteti shqiptar duhet të kuptojë se ky emigracion është një ndihmesë
e konsiderueshme për momentin, por është një iluzion dhe zhgënjim i madh për të
ardhmen e vendit…
Emigracionit në vendin tonë mbetet ende një ëndërr!
Ngritja e Ministrisë së Emigracionit në vendin tonë mbetet ende një ëndërr,
edhe pse në shumë vende të BE, ekzistenca e saj po e menaxhon për bukuri këtë
fenomen. Edhe pse u premtua sot ky dikaster po anashkalohet me justifikim se
nuk u premtua, por a mjafton kjo? Ngritja e shumëpërfolur e një Ministrie
Emigracioni do të ndryshonte klimën ekzistuese të emigracionit shqiptar, pasi
shumë studime, si dhe lidhja me Diasporën do të ishte një nevojshmëri për
kushtet aktuale të vendit tonë. Diaspora dhe emigracioni, në shumë raste ka
zbuluar të metat që ekzistojnë në marrëdhëniet shtet-emigracion. Si një vend i
madh emigrimi dhe vend pritës për emigrantët e tjerë, del si domosdoshmëri
ngritja e kësaj ministrie me një njerëz specialistë të kësaj fushe. Italia, edhe
pse problemin e emigrimit e ka zgjedhur para 60-70 vjetësh, edhe pse ekonomia e
vendit nuk bazohet nga emigrantët e saj, ka sot Ministri Emigracioni. Zëvendësimi
i këtij dikasteri me Institutin e Diasporës, për mendimin tonë është një
zgjidhje naive dhe tej i nxituar. Mungesa e kësaj ministrie ka bërë që fati i
emigracionit të varet nga MPJ, duke e konsideruar emigrantin e sotëm në Greqi
të barabartë me emigracionin e brezit të tretë në SHBA, Kanada apo Australi, me
premtimin e qeverisë për ngritjen e qendrave kulturore në Athinë, Romë, Londër
Nju-Jork apo Toronto. Ka vite që është hedhur ideja për ngritjen e një
ministrie për diasporën, po dhe kaq vite po heshtet. Asnjë politikan nuk ka
marrë mundimin të diskutojë për këtë problem në altarin më të lartë të shtetit,
në parlamentin shqiptar. Jo pak herë, ish-presidenti Alfred Moisiu kishte
kërkuar krijimin e kësaj ministrie për diasporën, po kërkesa e tij deri më sot,
ka mbetur në sirtarët e indiferentizmit dhe burokracisë së shtetit të sotëm. Shqipëria
po përballet me sfidën më të madhe në rrugën e procesit të integrimit europian,
ku përveç problemeve të tjera të brendshme, një problem të madh ka edhe
emigracionin, ku për këtë duhet të përmbushë të gjitha detyrimet
morale-politike.
Premtimet e PS mbeten vetëm
premtime
Asnjë nga 10-të premtimet e PS për emigracionin gjatë fushatës elektorale
të 2013 nuk u realizuan nga qeveria e sotme, e cila për më se tre vjet nuk
është parë më në Greqi, në këtë vend ku shqiptarët përbëjnë 64% të gjithë
emigracionit në këtë vend.
Emigracioni shqiptar, duket se po trajtohet si diçka anti-popullore, kjo
gjë mund të jetë nëse ata që gjenden në shtetin amë nuk interesohen për ata që
gjenden në emigracion. Disa nga premtimet që iu dhanë
emigrantëve, por që nuk zbatuan…
–
Në 100 ditët e para të qeverisjes do të kalojë në
Kuvend ligjin për votim të emigrantëve me postë.
–
Qeveria do të ketë një portal të veçantë që do të
fokusohet vetëm në problemet dhe shqetësimet e emigrantëve
–
Krijimi i një fondi qeveritar për sigurimin e
Abetares, mësimdhënies të gjuhës shqipe për Greqinë dhe Italinë.
–
Negocim me qeveritë homologe për të përfshirë
gjuhën shqipe në shkollat ku mësojnë fëmijët e emigrantëve.
–
TVSH-2 do të transmetojë programe për mësimin e
gjuhës shqipe
–
Brenda vitit
të parë të qeverisjes në bashkëpunim me Ministrinë e Financave, institucionet
homologe te vendeve fqinje në përputhje me legjislacionin europian në këtë
fushë për njohjen e kontributeve për pension
–
Do rikthejmë në shërbimin diplomatik shqiptar
konceptin e diplomacisë së karrierës, duke promovuar, vetëm individ me shkollim,
aftësi kapacitet për përfaqësimin diplomatik. Përfaqësues të spikatur e të aftë
nga komunitetet shqiptar në Greqi dhe Itali, njerëz që njohin emigracionin, si
eksperiencë të drejtpërdrejtë të jetës, do të promovohen në ambasadat dhe
konsullatat shqiptare aty.
–
Brenda mandatit të parë të qeverisjes do të
krijohet një program ekselence për të përthithur diplomatë, të cilët dëshirojnë
të angazhohen dhe të kontriubojnënë shërbimin civil të shtetit shqiptar…
Edhe pse kanë kaluar mbi 25 vjet nga emigracioni shqiptar, vendi ynë ende
nuk ka shifra të sakta për shpërndarjen dhe qëndrimin e emigrantëve tanë
kudondodhur. Por sipas regjistrimit të popullsisë, kryer nga INSTAT, në vitin
2001 numri i përafërt i emigrantëve llogaritet në 710 mijë njerëz. Mungesa e
një serioziteti për politikën e emigracionit në Shqipëri ka ndikuar që ende
akoma të flitet me “përafërsisht”, “pjesë” dhe “gjysma” kur duhej të flitej me
“përqindje” për numrin e tyre. Deri më sot, shteti shqiptar ka treguar
paaftësinë apo indiferentizmin për të patur një pasqyrë sa më të plotë në këtë
drejtim dhe për këtë mjafton vetëm regjistrimi i përafërt i kryer nga INSTAT më
2001, si dhe studimi i Strategjisë Kombëtare të Imigracionit i vitit 2004-2006.
Sot, ky problem shihet nga vendet e BE si një problem numër një, ndërsa në
vendin tonë i kujdesi i është lënë vetëm rastësisë, kur dihet që rreth 30% e
shqiptarëve janë emigrantë, duke e renditur vendin e parë të Evropës Lindore. Përllogaritet se nga fund i vitit 2011, rreth
1. 4 milionë banorë ose rreth një e treta e popullsisë shqiptare jetonin jashtë…
Sipas disa të dhënave të përafërta, publikuar në fazën zyrtare të Ministrisë së
Jashtme të Shqipërisë rezulton se aktualisht jetojnë dhe punojnë jashtë vendit
rreth 1 milion e 400 mijë shtetas shqiptarë. Pjesa më e madhe, rreth 70-75 për qind
e këtij numri, është vendosur në dy vende: Greqi dhe Itali, dhe midis tyre
Greqia zë vendin e parë të numrit të përgjithshëm të emigracionit tonë në botë.
Në Itali jetojnë rreth 500 mijë shqiptarë. Fatkeqësisht, Shqipëria ende nuk ka
një regjistrim të saktë të popullsisë, ndërsa Ministria e Jashtme mendon dhe
ngritjen e një harte të prezencës së shqiptarëve të kudondodhur, në një kohë
kur infrastruktura për këtë ende nuk ekziston. Është folur dhe publikuar se ky
fenomen do të kalojë nën varësinë e Institutit të Diasporës, në një kohë kur
duhej të ishte nën varësinë e Ministrisë të Emigracionit, ku ende pritet të
ngrihet akoma nga qeveria aktuale. Barazimi i emigracionit të sotëm me
emigrantët e vjetër shqiptarë të viteve 1920, si parim duket se është një
zgjidhje naive, por politikisht reale, pasi në mes “strumbullari” mbetet
problemi i votës së emigrantëve.
humbje e madhe për kombin
Në vendet ku janë bazuar, emigrantët akumulojnë kapital të madh financiar,
njerëzor dhe social dhe potenciali i tyre i kthimit në kushte aktuale mund të
krijojë një bum të ri për zhvillimin ekonomik, nëse investimet potenciale të
tyre menaxhohen në mënyrë të përshtatshme për ngritjen e një biznesi. Një
fatkeqësi shumë vjeçare është, largimi i trurit, një nga çështjet që duhet të
alarmojë shtetin apatik, duke parë se më shumë se 40 për qind e akademikëve dhe
punonjësve shkencorë janë larguar nga vendi gjatë periudhës 1991 – 2008. Shteti
shqiptar duhet të shohë pak më larg, të marrë eksperiencën më të mirë të
vendeve fqinjë që emigruan shumë vite para nesh. Midis problemeve të tjerave,
shteti shqiptar po jep shembullin më të keq për sa i përket emigracionit shqiptar
kudo ndodhur, që kohët e fundit është bërë problemi kryesor në axhendën e BE.
Edhe pse kanë kaluar kaq vite emigrimi, prezenca e tij ka qenë pothuajse zero.
Kjo çështje kërkon mbi të gjitha një unitet dhe solidaritet politik si dhe një
administrim mbarë kombëtar në lidhje me vendet ku kanë emigruar shqiptarët. Për
këtë, nga shteti shqiptar kërkohet një politikë konkrete, duke lënë mënjanë
premtimet. Me sa duket, çelësi i zgjidhjes për emigracionin njëlloj si dhe në
vendet të tjera të BE është ristrukturimi, pra ngritja e një institucioni
shtetëror. Është një proces që mbart kosto politike dhe ekonomike, që kërkon
mbi të gjitha shumë punë dhe vullnet të përbashkët në vijën politike. Për të
qenë sa më efektiv, duhet të bëhet e mundur që qeveria të hartojë dhe t’u
përgjigjet strategjive të qarta për emigracionin por edhe për diasporën, për
problemet që dalin për një zgjidhje efikase dhe të efektshme. Si një bord
drejtues, kjo ministri do të luajë një rol të rëndësishëm për përcaktimin e
drejtimin strategjik, vijën politike të qeverisë e të shtetit shqiptar në
diasporë, që deri më sot ka munguar. Studimet e dala nga ky institucion
shtetëror në bashkëpunim me institucionet e tjera të vendit do të ndikonin
faktikisht në organizimin e copëtuar të emigracionit. Për të patur këtë kërkon
vullnet politik nga ana e qeverisë. Por nuk është çudi që në ngritjen e këtij
institucioni do të ketë edhe rezistencë të kundërt, edhe pse emigracioni po
ndeshet me të drejtat morale, të punësimit, të respektimit dhe konsolidimit të
drejtave të tyre, nga mospërfillja nga organet shtetërore të vendeve pritëse në
mungesën e respektit dhe dinjitetit.
Shteti nuk e di sa ka dhe ku
i ka emigrantët e tij
Në momentet e sotme shteti shqiptar nuk di sa ka dhe ku i ka emigrantët e
tij, nuk di saktësisht se a u mbrohen të drejtat më elementare të tyre, por
është mjaftuar vetëm me ndonjë relacion të dërguar nga ndonjë ambasadë e tij.
Këto realicione në të shumtën e rasteve kanë treguar se, kanë qenë të kundërta
me realitetin, pasi në krye të stafit drejtues ambasadori ishte emëruar si
diplomat politik dhe një përçues i vijës partiake. Koha ka treguar se premtimet
dhe angazhimet e herëpashershme të partive të ndryshme politike, në fushata
elektorale përballë halleve dhe problemeve të emigrantëve kanë mbetur vetëm
premtime dhe asgjë tjetër.
Emigracioni, në duart e dy
specialistëve
Drejtoria e Emigracionit pranë Ministrisë së Punës dhe Çështjeve Sociale, e
ngritur apostafat me një personel të pakët prej dy specialistësh nuk mund të
përballojnë dot problemet e mëdha të emigracionit shqiptar të shpërndarë në 60
vendet e botës. Koha po tregon se vendi ynë i ka kthyer kurrizin jo vetëm
emigracionit të brezit të parë, por edhe fëmijëve të tyre.
Cili organizëm merret sot me
emigracionin?
Lind pyetja. Cili organ dhe dikaster merret me emigracionin shqiptar? Cili
organ dhe dikaster ka verifikuar realizimin ose jo të objektivave të
Strategjisë Kombëtare të Imigracionit Shqiptar, hartuar në vitin 2006. Një
strategji që jo vetëm bëri bujë, por edhe shpenzimet nuk ishin të pakta, pasi
hartimi u bë jo vetëm pa studiuar emigracionin aktual, por u hartua nga të
huajt (Italia), duke mos i përshtatur aspak vendit tonë. Sot për këtë strategji
shqiptare me “gjeneral të huaj” po heshtet dhe askush nuk merr përgjegjësinë,
të thotë se sa janë realizuar objektivat… Futja në NATO, si dhe më pas në BE,
nevojat e vendit bën të domosdoshme ngritjen e këtij institucioni shtetëror.
Shumë emigrantë, intelektualë, shkencëtarë në emigrim u kanë rënë kambanave të
para për të dhënë alarmin jo vetëm për komunitetin, por edhe për vetë shtetin
shqiptar se dikush duhet të merret me problemet e tyre. Arsimi, kultura,
sigurimet shoqërore dhe biznesi shqiptar janë lënë në mëshirën e fatit, thua se
këta nuk i përkasin Shqipërisë shqiptare. Po në qoftë se do të kishte patur një
institucion shtetëror (ministri) të organizuar apostafat për bashkëpunim
nëpërmjet shtetit dhe emigracionit, problemet do të ishin krejt ndryshe.
Po pse hezitohet akoma…?
Emigracioni ka nevojë për të, jo për bukë dhe ujë. Administrimi sa më i
drejtë i emigracionit kërkon padyshim edhe kushtet normale. Në të gjitha fushat
Emigracioni është një potencial i madh jo vetëm ekonomik dhe politik, por edhe
në aspektin social dhe kulturor. Aktivitet e bëra deri më sot në diasporë
mbajnë vulën e vetë emigrantëve. Seminaret e ndryshme, festivalet e filmave
shqiptarë, festivalet e fjalës artistike, hapja e ekspozitave, panairet e
librave si dhe i biznesit janë bërë kryesisht me forcat e tyre. Politikanë mund
të justifikohen se shteti ynë nuk ka fuqinë financiare njëlloj si shtet e
tjera, por të kujtojmë se sa euro futen në vit nga emigrantë, sa para u merren
atyre për ciklimet e dokumenteve pranë ambasadave tona, (ku shteti vulos po
shtetin). Mund të themi se po të kishte një vullnet të mirëfilltë, kjo ministri
do të ishte ngritur prej kohësh në Shqipëri.
Shqipëria, vend pritës për
emigrantët e huaj
Asgjë nuk mbetet siç ishte më parë. Ndryshimi klimaterik do të ndikojë në
një zhvendosje të madhe tektonike të popullsive të vendeve të ndryshme. Futja e
Shqipërisë në BE, e bën më shumë se kurrë të domosdoshme ngritjen e këtij
institucioni, pasi lëvizja e emigrantëve nga një vend në tjetrin do të jetë i
lirë. Shqipëria e sotme matet me Europën e dikurshme, që emigronte për në kontinentet
e tjera, ndërsa sot Europa është bërë vend pritës i emigrantëve që përbëjnë
rreth 10-12 % të popullsisë. Po e njëjta gjë do të ndodhë edhe në Ballkan.
Besoj se nuk do të jetë e largët ajo ditë kur vendi do të ndeshet përballë
emigracionit klandestin nga vendet e Azisë dhe Afrikës. Për këtë duhet që
shteti shqiptar të përgatitet jo vetëm për të sotmen, për emigrantët e tij të
kudo ndodhur, por për të hartuar një strategji kombëtare për emigrantët që do
të vijnë. Shqipëria nuk ka më se çfarë humbasë, në një kohë kur duhet të
mendojë për të mirën e kombit, se emigracioni nuk është një problem partiak por
mbarë kombëtar. Në të kundërt kur dëshira, vullneti, shqetësimi dhe angazhimi
janë në një shkallë të lartë, kjo pengesë komplekse inferioriteti bëhet më e
lehtë dhe shumë shpejt e kapërcyeshme. Mendoj se ka ardhur koha për ngritjen e
këtij institucioni për të mirën e kombit, për një menaxhim sa më të mirë, por
edhe për hartimin e një harte demografike, për atë që deri më sot na mungon.
