Prof. Sabit Brokaj: Ky parlament të votojë reformën në drejtësi dhe të shpërndahet

454
Prof. Sabit Brokaj, ish-ministër, në intervistën për gazetën “Telegraf” pohon se, akuzat e ambasadorit Lu, ditët e fundit, nuk e ngrohin, derisa ai takon me të dy duart atë politikan që akuzohet për vrasjen e 4 qytetarëve në Bulevard më 21 janar 2011. Prof. Brokaj thotë që e keqja nuk është te 60-70 Frrokë dhe Shullazë, por te politikanët që i ushqejnë ata, sepse politikanët e kanë ndërtuar, organizuar kështu politikën dhe shtetin. Dekriminalizimi, pohon prof. Brokaj, seleksionon sekondarët, ndaj ndërkombëtarët, nëse e duan Shqipërinë, duhet të detyrojnë këta deputetë, të votojnë reformën në drejtësi, me vullnetin e tyre, i cili do t’u hedhë lakun në fyt dhe pastaj ky parlament duhet të shpërndahet. Por, meqë ky Kod Zgjedhor, sipas prof. Brokaj, kriminalizoi parlamentin, duhet që të ndryshojë edhe Kushtetua, edhe Kodi Zgjedhor, që votuesi të votojë drejtpërdrejt personalitetin për deputet dhe jo listën e kryetarëve të partive. 
-Prof. Brokaj, qeveria nuk përgënjeshtroi akuzat e ambasadorit Lu. Derisa kemi heshtjen e fajit, që faktikisht qeveris me ministra të korruptuar dhe mbahet me vota të deputetëve kriminelë, a e ka humbur legjitimitetin e votëbesuesve?
– Edhe ambasadorë, përpara Lu-së janë përpjekur që, nëpërmjet deklarimeve të tyre, të bëjnë njëfarë presioni mbi politikën shqiptare, lidhur me inkriminimin dhe korrupsionin. Natyrisht, këto presione të ndërkombëtarëve nuk kanë pasur asnjë rezultat. Edhe kur është përmendur me tituj ministra apo deputetë, përsëri nuk ka lëvizur asnjë gjë.
– Ju si e shpjegoni mosreagimin?
– Kjo shpjegohet se, ky parlament ose kjo politikë është organizuar në mënyrë të ndërgjegjshme në këtë mënyrë. Nuk kanë hyrë me pahir, këta që akuzohen dendur. Këta kanë hyrë në parlament, sepse kryetarët e partive respektive i kanë ftuar që në futen në atë parlament dhe u kanë dhënë votat e partive të tyre, të vendosen në listat zgjedhore. Duke qenë kjo një veprimtari e ndërgjegjshme, nuk mund të ketë reagim në përputhje me qëndrimin e ambasadorit Lu, që është edhe qëndrimi zyrtar i DASH. Ditët e fundit ambasadori amerikan foli edhe me emra për 2 persona, që quhen, deklarohen si të inkriminuar, Frroku dhe Shullazi. Veçse, mua kjo nuk më ngroh. Duke i pranuar, siç thuhet për ta, apriori, mund të kishte edhe 60-70 Shullazë e Frrokë, por nuk janë ata që kanë prishur Shqipërinë. Ata janë prova që dikush lart, politika, këtyre individëve u ka krijuar hapësirën që të bëhen të tillë, ose edhe i ka ushqyer si të tillë. Por e keqja është me ata që ambasadori Lu fërkon duart. Tani, pasi Lulzimi të ka dhënë një dorë dhe ti, zoti Lu ia ke kapur me dy duart dhe flet për Frrokun dhe Shullazin, mua, jo vetëm, nuk më ngroh, por më zhgënjen, sepse unë nuk e di se ç’kanë vrarë ata (Frroku dhe Shullazi), por unë di saktësisht, që ky ministri (Lulzim Basha), dorën e të cilit ti e ngroh me të dy duart e tua, zoti Lu, kur e takon, këtë e kam parë vetë kur i ka vrarë njerëzit në bulevard. E kam parë vetë, kur ka firmosur një tradhti të madhe, kështu që, këto qëndrime, ç’është e vërteta, ndaj nuk kthehen në efekt, sepse duhet të fillojë nga ata që e katandisën Shqipërinë si të tillë. Koncesionet antikombëtare nuk i ka bërë asnjë nga këta të dy që përmend Lu, i kanë bërë ata që drejtuan dhe drejtojnë politikën. Shkatërrimin e Shqipërisë, heqjen e çdo shprese shqiptarëve, nuk e ka bërë Shullazi, se ai mund të tremb 3-4 veta, që është konfliktuar me ta, por nuk tremb 3 milionë shqiptarët që, nga sytë këmbët duan të ikin. Më të provuara dhe më të dëmshme për Shqipërinë dhe shqiptarët janë veprimet kriminale të politikanëve, që drejtuan Shqipërinë, apo bëjnë politikën në Shqipëri dhe sot e kësaj dite, sesa këta individë, që, natyrisht janë persona lehtësisht të dënueshëm, në qoftë se politika nuk do vinte Prokuror Llallën, dhe ai pastaj, prokurorët e tjerë. Është kapur nga bishti përsëri problemi. Ajo që vërtetë është për ta kapur nga rrënjët dhe këtu, natyrisht, ambasadori amerikan, politika amerikane e ka kërkuar me forcë, me ngutje dhe me një qëndrim konsekuentë është dekriminalizimi dhe reforma në drejtësi. Ajo, pastaj i pastron këta e gjithë të tjerët, duke filluar nga lart. 
– Ju, si e gjykoni debatin e deritanishëm për dekriminalizimin? A mund të konkretizohet si proces, vetëm nga një konsensus PS-PD?
– Ata janë nisur nga persona që kanë pasur procese, janë dënuar këtu apo andej, po i rikthehen. Po proceset që janë mbyllë për politikanë për procedurë, nuk i ka dekriminalizimi. Pra, në qoftë se ne pranojmë atë formulim të dekriminalizimit, aty i kemi prapë ata njerëz. Ju e keni parasysh, dikush, një kriminel ordiner shpëton ngaqë paguan prokurorin a gjyqtarin, kurse një politikan kriminel shpëton, sepse përpunohet një procedurë e tërë për ta shmangur atë nga gjykimi, sikurse janë rastet për personat konkretë, qoftë Bashën, qoftë Berishën, qoftë të tjerë, për të cilët, për çudi, nuk realizohet procedura, nuk paraqiten në prokurori. Për ta shtjelluar më tej, fjala vjen: Në 21 janar 2011 u vranë ata të 4. Thuhet dhe është fakt që vrasësit të Gardës qëndruan 2-3 javë në godinën e Kryeministrisë, në mënyrë që policia e Lulit, të justifikohej të mos i arrestonte dhe prokuroria, që kishte dhënë urdhrin, të mos i realizonte dot. Mjafton kjo ngjarje, me këtë implikim, që nga kryeministri, ministri i Rendit, etj., të provojnë në logjikë, që këto deklarime të Lu, duke u kapur me këto bishtrat, janë krejtësisht pa asnjë efekt. Për shembull, do të pranonte në SHBA dikush që Presidenti në godinën e tij të mbante kriminelët? Po kjo është shumë më e madhe se ai Frroku. Kryeministri strehon vrasësit dhe Ministri i Brendshëm nuk realizon urdhrin e arrestit të prokurorisë. Ndaj, nuk më ngroh akuza e Lu, nuk më ngroh as dokumenti i dekriminalizimit, sepse po këta lë, ai konsensusi PD-PS. 
– Po debatet politike për dekriminalizimin që ende bëjnë PD dhe PS me njëra-tjetrën?
– Debati që u bë deri tani, edhe pse zgjati kaq shumë, tregoi që secila palë bënte ndonjë hile, që të shpëtonte për vete dhe të kapte ndonjë peshk te pala tjetër. Tashmë u arrit konsensusi (PD-PS), që peshku të jetë po në ato ujra dhe natyrisht, që të merren me …Shullazin. 
– Sipas jush, cili do të ishte ai proces i katharsis të politikës nga kriminalizimi?
– Shikoni, pasuritë e politikanëve dhe të gjyqtarëve të sistemit të drejtësisë, nga 1991 dhe deri tani dhe kush është pasuruar mbi mundësitë që afronte të ardhurat e tyre, e keni pastruar Shqipërinë. Unë do thosha, jo thjesht të ardhurat, vini edhe një koeficient 10-20 % mbi të ardhurat dhe përsëri rrjeta do t’i kapë të gjithë peshqit, jo vetëm të mëdhenjtë, por edhe mesatarët. Në ka një zgjidhje të plotë radikale, ambasadori Lu dhe kushdo që vërtetë e do Shqipërinë, këtë të kërkojnë. Bëni llogarinë, sesi është e mundur, vila tejet e mbanë nga politikanë dhe gjyqtarë, që ishin realisht brekëgrisur në 1991 dhe këtej të fillojë ligji për dekriminalizimin. Këtë ligj të dekriminalizimit, kështu siç e bëjnë, këta do ta bënin edhe pa akuzat e Lu, sepse kaq shumë i doli boja këtij lloji parlamenti, sa këta do bënin një hile tjetër, po nuk do përsëritnin këtë hile, sikurse ka ndodhur 25 vjet. Se nuk është bërë e njëjta hile. Njëherë bëhej hilja me sistemin mazhoritar, pastaj proporcional plus Dushk, pastaj u gjet proporcional, deformuan Kushtetutën dhe Kodin Zgjedhor, që listat për deputetë t’i bënin kryetarët e partive. Ne tani kërkojmë që produktet e kryetarëve të ndërrojmë. Po janë kryetarët e partive që e bënë të keqen. Nuk vajti Tom Doshi, e të tjerë, me pahir në parlament, duke shqyer derën. U ftuan, u vunë emrat në listë, i thanë elektoratit që këta kemi ne, ata fakirë në elektorat votuam dhe kemi këtë parlament. Sistematikisht, që nga 1992 u punua kështu, që të vinim në këtë gjendje të sotme. 
– Vetë kryeministri Rama ka pranuar që në mars 2015, ministrat sillen me arrogancë. Sot kemi ministra të korruptuar. Përse ndodhi kjo metamorfozë e ministrave të sotëm?
– Shiko, filloi metamorfoza, por edhe metamorfoza të tjera lidhen me faktin që nuk ka qëndrime principale dhe në fusha të tjera nuk ka qëndrime strategjike. Këta e kujtojnë politikën se është një lojë intrigash, lojë e vogël midis miqsh e shokësh, e të majtët e të djathtët, duan s’duan, do ta japin votën në krahun që janë, pavarësisht se kë u vë apo si i emërton ata që qeverisin. Duke qenë kështu, vetvetiu që në përputhje me presionet, opinionet që ngrihen e ulen vetë, do të ketë këto deklarime. 
– Prof. Brokaj, sa vlerë dhe sa shpresë do të ketë ai ligj i hartuar nga qeveritarë të korruptuar, i miratuar nga deputetë kriminelë dhe do të gjykohet nga gjyqtarë të paaftë?
– Çdo të ndodhë me Shqipërinë nesër, nëse do të ikin edhe ata që kanë mbetur, apo do qëndrojnë, kjo do të duket në dokumentin e reformës në drejtësi. Në pyetjen tuaj, del që njeriu jo vetëm është pesimist, por edhe skeptik. E vetmja shpresë që ma ka qejfi ta kem vetëm unë, është që se në çdo kapitull të reformës në drejtësi, ka pasur personalitete të huaj të drejtësi, të cilët enkas janë vendosur, duke pasur parasysh realitetin shqiptar dhe jo thjesht si realitet gjendje, por edhe ata votues (deputetët), që do ta kthejnë në ligj këtë projekt. Besoj, nëse ata e kanë seriozisht për ta bërë Shqipërinë, t’i thonë: Ja ku e keni dhe votojeni formalisht. Në një farë mënyre, pjesës kriminale t’i vënë litarin në qafë, por me vullnetin e tyre. T’u imponojnë votimin e një reforme në drejtësi, e cila cenon drejtpërdrejt kontingjentet që kanë hyrë në parlamanet e në politikë, si të tillë, apo janë kriminalizuar më tej. Reforma në drejtësi është formuluar në mënyrë radikale, për të hequr këtë kontigjent të politikës, aspo të qeverisjes, Gjyqësorit, ajo votohet vetëm, duke u thënë deputetëve: Merreni reformën, votojeni dhe dilni përjashta.
– Më para duhet të bëhet dekriminalizimi, apo reforma në drejtësi?
– E vërteta është që, nëse bëhet reforma e duhur në drejtësi, nuk ka nevojë për dekriminalizimin. Reforma në drejtësi, vetvetiu do të pastronte politikën tonë. Dhe, nëse bëhet e plotë kjo reformë, vetvetiu, zgjedhjet e ardhshme, do ndërtojnë një përbërje tjetër të politikës. Kurse dekriminalizimi kuptohet që është një zgjidhje afatshkurtër, në kuptimin që miratohet aty dhe hyn në veprim drejtpërdrejt. Reforma në drejtësi e sjell efektin në një proces më gradual dhe në strukturimin e shtetit pas zgjedhjeve që do bëhen. Dekriminalizimi do heqë sekondarët, nuk e prek parlamentin, nuk i prek politikanët e mëdhenj, ndaj është ndërtuar ajo. Po qe se pengesën politike për këto figura e vendos reforma në drejtësi, atëherë, mund të pritet se, çfarë Shqipërie do bëhet. 
– Raport Progresi i KE për Shqipërinë, në të pesë kushtet e saj, qartazi shkruajti që Shqipëria nuk i ka plotësuar. A shikoni reflektim nga qeveria?
– Jo, jo, ata që kanë përgjegjësi do e shikojnë gotën gjysmë plotë, edhe pse ajo është përgjysmë bosh. Deklarimi i mësipërm thotë që ka edhe përparim, thotë edhe mosplotësimin e plotë të kritereve. Dhe është krejt normale që qeverisja, që ka përgjegjësinë, të shoh pjesën plotë, ndërkaq që pjesa tjetër dhe ne kërkojmë, jemi pretendues dhe themi që nuk është bërë. Unë nuk e shikoj thjeshtë se si e deklarojnë ata plus minusi në këtë rast. Unë shqetësimin e kam këtu: Sa të ndërgjegjshë janë politikanët për integrimin? E kam thëne edhe ndoshta 10 vjetë më përpara është në dorë të shqiptarëve nuk është në Bruksel. Ne themi, u buzëqeshim atyre, pretendojmë të sillemi si ata, me hipokrizi. Problemi është i thjesht. Ne integrimin, demokracinë e duam për popullin shqiptarë, jo për Brukselin. Nëqoftëse e duam për Shqipërinë këtë, për një afat shumë të shkurtër mund të futemi në BE. Bëjeni, mund ta bëjmë Shqipërinë realisht t’i plotësojmë kriteret dhe është si puna e tezës së provimit, ja unë kam qenë mësues dhjetra vjet, po qe se një studentë dhe pot ë mos e kesh qejf, ta ka plotësuar atë tezën cep më cep, po nuk i vure 10 do i vësh 9, po nuk e ul dot më poshtë. Mua më shqetëson sa të ndërgjegjshëm jemi ne politikanët, qeveritarët për integrimin dhe jo aq si të komentoj unë se çthonë ata? Mua, kjo më shqetëson. Fjala vjen i rikthehem reformës në drejtësi, pse u la pas dy vjetë e gjysmë? Ajo mund të bëhej në 6 muajt e parë. Pse nuk e dini socialistë dhe të tjerët se ç’kaos ishte sistemi i drejtësisë? Natyrishtë, që dihej! Pse lihej pas dy vjetë e gjysmë që me mundësinë që të shtyhej më shumë, të bëhej me ngutje copa-copa në pragun e zgjedhjeve se kështu ka ndodhur në Shqipëri. Gjithnjë probleme të mëdha të vendimmarrjes të ligjeve të gjitha, sidomos Kodi Zgjedhor që është përcaktues për parlamentin e ardhshëm, lihet muajt e fundit dhe e mbyllin se nuk kanë ç’të bëjnë se Kushtetuta i detyron për të hyrë në zgjedhje, dhe lihet mish mash. E njëjta gjë, në vend që të fillonte menjëherë, sa erdhën socialistët në pushtet, e sollën deri këtu, bënë ca gër -vëre, tani ja kanë lënë Venecias. Tre varjante i kanë vajtur atje ajo që është normal, që është i Komisionit Parlamentar të Reformës në Drejtësi, kanë sjell dhe variantet e tjera për të treguar që ne nuk marrim vesh as për këtë gjë themelore, por i çojmë të Venecia dhe nuk i zgjidhim në Tiranë një projekt të gjithë pranueshem. Prandaj them, që shqetësimi është sa të ndërgjegjshëm janë që të bëjnë reforma në drejtësi, sa të ndërgjegjshëm janë të bëjnë Kushtetutë në mënyrë demokratike dhe sa të ndërgjegjshëm janë që të bëjnë atë Shqipëri, që plotëson kushtet të integrohet. 
– Deri sa këto pyetje që ngrini ju, politika nuk do t’iu japë përgjigje, mos vallë do të thotë që ata nuk duan të integrohemi, por u përshtatet kjo klimë politikëbërje tranzicioni? 
– Kjo është komentuar gjatë edhe nga shumë analistë, autoritete intelektuale, që futja e integrimit është një disiplinim, të fut brenda një rregulloreje. Dhe nuk është Kryeministër thjesht Rama, apo ai tjetri, por është edhe ai i Brukselit, kryeqytet nuk është thjesht Tirana por është dhe ai tjetër, është edhe ai i Brukselit kryeministër. Realisht është shtyrë, ky koment nuk është i mi, unë pajtohem me këtë koment që është bërë, në mënyrë që të krijohen hapsira për pasurimin e paligjshëm, ç’ka ndodh me Shqipërinë, qëllimisht sepse integrimi fut në ca shina, që cilido politikan, edhe shejtan të jetë, nuk ka çfarë i bën. 
Ky Kod Zgjedhor e ndërton vetë pjesën kriminale në Parlament
– Mund të presim, se do të bëhen ndryshime radikale në politikëbërjen tonë, nëse nuk zhbëhet ky sistem elektoral, që është pjellë e kriminalizimit të Kuvendit?
– Reforma që do bëhet, do të bëjë edhe ndryshime në Kushtetutë. Dhe në qoftëse në Kushtetutë nuk rikthehen nenet që u hoqën në 2008-ën, për mua ai është krimi që është bërë. Dhe, e dyta, në qoftë se nuk ndryshon rrënjësisht Kodi Zgjedhor mos prisni asgjë të mirë. Ky Kod Zgjedhor (do thosha dhe ato që janë bërë dikur) lënë shtigje, ky e ndërton vetë pjesën kriminale në parlament. Por dhe sistemi tjetër, që ka qenë shumë më i pastër përsëri lë hapsirë. Unë kam këmbëngulur, e kam përsërit dhe herë tjetër që, kur ne e kishim seriozisht këtë punë, në LSI, (që kur u bë greva e urisë) unë kam dorëzuar në emër të LSI-së meqë isha kryetar i grupit, një projekt në Kod Zgjedhor në Kuvend, që numri i deputetëve të mos jetë 140, por vetëm 100. Sistemi të jetë proporcional. Më e mira kombëtare. Dhe lista të jetë listë e hapur, pra kryetari i partive të vërë renditjen si të dojë, populli ta vendosi plusin tek emri që do. Kjo ma merr mendja do i shtrembëronte kryetarët e partive që paraprakisht listat të vendosnin personalitete, se nëqoftëse nuk të njohin në Shkodër, në Tiranë, në Korçë, në Gjirokastër në Vlorë, nuk i merr dot votat, as me kryetarin dhe as duke i vjedhur, a duke i paguar. Kjo vetëvetiu do të shkonte tek personalitetet, që janë bërë një emër në politik, në shkencë në biznes, po deshe, por ama njihen si të tillë në personalitet. Se edhe po t’i dha po themi Kavaja, nuk t’i jep Shijaku në qoftëse nuk ke emër të mirë. Ose mund të bëhej dhe rajonal siç është organizimi, por përsëri lista të jetë ose listë e hapur, ose mazhoritare me korrigjim. Sistemi aktual e provoi kryetar parlamenti, kryetar partie, të tërë kanë provuar, kanë deklaruar që ky është parlamenti më i keq. Besoj se kaq mjafton që duhet ndryshuar në mënyrë rrënjësore Kodi Zgjedhor, por ndoshta dhe pjesët e Kushtetutës që lanë hapsira të kriminalizimit politik. 
Sigal