Në asnjë vend tjetër europian termi “sovranitet europian”, që presidenti francez Emanuel Macron përdori në fjalimin e tij në Sorbonë në Paris më 26 shtator 2017, nuk ka gjetur një jehonë kaq të fortë dhe të qëndrueshme sa në Gjermani. Në fushatën zgjedhore të Bundestagut, termi dëgjohej dhe lexohej vazhdimisht, shpesh në variantin e një “Bashkimi europian sovran”. Ajo mund të gjendet disa herë në marrëveshjen e koalicionit të partive semaforike dhe gjithashtu në deklaratën e parë qeveritare të kancelarit Olaf Scholz në Bundestag.
Ka disa prova që miratimi entuziast i formulës së Macron-it bazohet në një keqkuptim, madje edhe në dëshirën gjermane. Në Gjermani, “Sovraniteti europian” shoqërohet shpesh me zhvillimin e mëtejshëm të bashkimit të shteteve të BE-së në një federatë europiane, madje edhe një shtet federal europian, për të cilin marrëveshja e koalicionit të semaforit angazhohet shprehimisht me nxitjen e politikanëve europianë. të tre palëve. Por asgjë nuk është më larg nga Macron sesa një transferim i të drejtave sovrane franceze në një supershtet europian. Dhe ai sigurisht nuk mendon për një evropianizim efektiv të atributeve të tilla simbolike të fuqive të mëdha, si ulësja e përhershme në Këshillin e Sigurimit të Kombeve të Bashkuara ose statusi bërthamor i Francës.
Kur thotë “sovraniteti europian”, Macron para së gjithash nënkupton më shumë pavarësi nga SHBA-të dhe NATO-ja, që në asnjë mënyrë nuk korrespondon me prioritetet e politikës së jashtme dhe të sigurisë të Republikës Federale të Gjermanisë, por me një interpretim që shkon prapa te Charles de Gaulle, themelues i Republikës së Pestë. Arsyeja franceze e shtetit. Dhe kur presidenti francez mbron rritjen e huamarrjes së përbashkët nga BE-ja, pra për një bashkim borxhi, kjo bie ndesh me gjithçka që dihet për qëllimet e qeverisë federale gjermane dhe interesave të përbashkëta të shteteve anëtare.
Sigurisht, ka fusha të gjera marrëveshjesh midis Parisit dhe Berlinit, jo më pak në sektorin e një politike të përbashkët evropiane të armatimeve dhe mbrojtjes, të cilën Macron me të drejtë e thekson vazhdimisht. Megjithatë, nuk ka nevojë për termin mashtrues “Sovraniteti europian” nëse nënkuptohet kjo formë e “Më shumë Europë” ndërqeveritare.
Ka edhe konsiderata krejtësisht të ndryshme, themelore që flasin kundër termit “Sovranitet europian”. Në demokraci nuk mund të ketë sovranitet përtej sovranitetit popullor. Sovraniteti i popullit gjen shprehjen e tij në parlamente, të cilat rrjedhin nga zgjedhje të përgjithshme, të lira, të fshehta, të drejtpërdrejta dhe të barabarta, pra duhet t’i përgjigjen parimit “një person, një votë”. Megjithatë, një parlament i tillë ekziston vetëm në nivel kombëtar, jo në nivel europian. Në zgjedhjet për Parlamentin Europian, shtetet më të vogla anëtare janë të privilegjuara në kurriz të Shteteve anëtare më të mëdha, dhe për arsye të mirë që të jenë të përfaqësuara dhe me ndikim në marrjen e vendimeve. Për të përmendur vetëm shembullin më të qartë, një zë maltez peshon dhjetë herë më shumë se ai gjerman. Një Parlament Europian i bazuar në të njëjtin ligj zgjedhor do të duhej të kishte rreth 6000 deputetë në mënyrë që shtetet si Malta dhe Luksemburgu të mund të përfaqësoheshin gjithashtu atje. Një parlament i tillë nuk do të funksiononte.
Pretendimi i BE-së për të qenë një komunitet vlerash po vihet rrënjësisht në pikëpyetje nga “demokracitë joliberale” si Hungaria dhe Polonia, të cilat i kanë shpallur luftë “thelbësoreve” normative si pavarësia e gjyqësorit, një element thelbësor i rregull i ligjit. Pretendimi i BE-së për të folur me botën e jashtme me një zë nuk mund të shlyhet nëse anëtarë individualë, si përsëri Hungaria, bashkojnë forcat me një kundërshtar të betuar të BE-së si Rusia e Putinit.
Koha tregon se është e nevojshme që çështjet e politikës së jashtme dhe të sigurisë të mund të votohen me shumicë të cilësuar në Këshillin Europian. Situata botërore e bën “më shumë Europë” urgjente veçanërisht në këtë fushë. Prandaj është e nevojshme të forcohet baza e përbashkët e atyre shteteve që në thelb “tërhiqen në të njëjtin drejtim”. Kjo vlen globalisht, por duhet të shprehet edhe brenda BE-së. Përpjekja për “bashkëpunim gjithnjë e më të ngushtë”, kërkohet të shoqërohen me përpjekjen për “bashkim gjithnjë e më të ngushtë”. Për këto qëllime është thelbësore pjesëmarrja e parlamenteve kombëtare, forcimi i pushtetit ekzekutiv në Bruksel për ta parë “Europën” si një fushë ekzekutive.
Mendoj se zgjerimi dhe integrimi i shteteve anëtare për të realizuar Bashkimin Europian Gjeopolitik është i domosdoshëm për të përballuar sfidat aktuale dhe ato të së ardhmen. Pa një Europë të Bashkuar nuk arrihet përballja me Rusinë e Kinën. Kjo është e domosdoshme edhe për bashkëpunimin e vërtetë e të barabartë me Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Një zgjerim i Bashkimit Europian është i paimagjinueshëm pa një reformë të plotë të proceseve vendimmarrëse. Prandaj mbetet e domosdoshme reforma për zgjerimin e bashkësisë evropiane dhe konstituimin si supershtet.
Kundërshtarët e federalizimit evropian e shohin me dyshimin dhe shprehen kundër zgjerimit me shtetet e Ballkanit Perëndimor, si dhe për kandidatët e rinj për anëtarësim Ukrainën dhe Moldavinë. Padrejtësisht thuhet se kohezioni i komunitetit do të tensionohej në maksimum nëse grupi i “demokracive joliberale” do të zgjerohej dhe do të përfshiheshin shtetet që ndiheshin më pak të lidhura me kulturën politike të Perëndimit sesa me atë të Rusisë së Putinit. Për të argumentuar kundërshtimet e tyre, këta referohen tek Macron duke theksuar se ai ka absolutisht të drejtë kur propozon një Komunitet Politik Evropian si një formë paraprake anëtarësimi, i cili mund të përfshijë gjithashtu shtete ku është e dyshimtë nëse do të përmbushin ndonjëherë kërkesat për anëtarësim të plotë në BE.
Në kundërvënie të këtyre ideve frenuese, vlen të theksoj se Bashkimi Europian është i plotë me gjithë shtetet që janë në Europë dhe duan të jenë anëtare me të drejta të plota. Është e domosdoshme vazhdimi i zgjerimit dhe realizimi në një kohë sa më të shpejtë që të mos humbasi besimi tek bashkësia europiane. Komuniteti Politik Europian është në fakt ide nacionaliste, që pengon zgjerimin dhe i vendos shtetet, që duan të anëtarësohen në një status të dorës dytë dhe me dyshime për kulturën politike që do të thotë se nuk do të anëtarësohen. Vlen të rikujtohet se shtetet e Ballkanit Perëndimor kanë realizuar reforma dhe kanë arritur standarte të larta europiane edhe në krahasim me disa shtete anëtare, që janë problem për marrëdhëniet e bashkësisë.
Në reformimin e bashkësisë për të realizuar sovranitetin europian ose një bashkim sovran europian është e nevojshme të kuptohet domosdoshmëria e rrugës drejt supershtetit europian që në fund të fundit BE të arrijë të bëhet shteti i gjithë europianëve dhe më e aftë për të vepruar në krahasim me të sotmen. Me këtë vlerësim objektiv gjen kuptimin e plotë e të merituar sovraniteti europian, mënjanohen asociacionet e rreme, që për autorin e tij Macron ka vetëm kuptimin e një metafore.
Fakti që europianët po përpiqen të rrisin ndikimin e tyre politik global përmes një bashkëpunimi më të ngushtë nuk është i nevojshëm vetëm sepse Rusia dhe Kina po i japin mundësinë për ta bërë këtë. Ata duhet gjithashtu të veprojnë edhe në rast të ndryshimeve të mundshme në të ardhmen nga aleati i tyre. Meqenëse nuk mund të përjashtojnë një rezultat kërcënues në zgjedhjet presidenciale amerikane në 2024, demokracitë perëndimore brenda dhe jashtë Europës duhet të mendojnë tashmë se çfarë do të rezultonte “rasti më i keq” për ta dhe aleancat e tyre, mbi të gjitha NATO-n.
