Mashtrimet me TVSH brenda Komunitetit Evropian dhe kundërveprimi i auditit shqiptar ndaj evazionit doganor
Eni Kabashi, KLSH
Çdo vit, Bashkimi Evropian humbet miliarda nga të ardhurat e Tatimit mbi Vlerën e Shtuar (TVSH), si pasojë e aktiviteteve të krimit të organizuar. Për shkak se eksportet e mallrave dhe shërbimeve nga një shtet anëtar i BE-së në një tjetër përjashtohen nga TVSH, tregtarët abuzues (janë të tillë tregtarët, qe, të regjistruar për qëllime të TVSH-së, potencialisht me një qëllim mashtrues, marrin ose pretendojnë të blejnë mallra ose shërbime pa paguar TVSH-në dhe i furnizojnë këto mallra ose shërbime me TVSH, por nuk e dërgojnë TVSH-në e mbledhur tek autoriteti kombëtar i taksave) mund të shmangin me mashtrim TVSH-në në shtetin anëtar të destinacionit. Rezultati ka shkaktuar humbjen e të ardhurave për vendet në fjalë, si dhe për BE-në. Në një auditim të kohëve të fundit ky artikull pasqyron se sa mirë BE është duke luftuar mashtrimin e TVSH-së brenda Komunitetit, duke iu referuar audititmit të zhvilluar nga Gjykata Evropiane e Audituesve. Ky artikull gjithashtu trajton dobësitë e sistemit aktual, i cili nuk është mjaft i efektshëm. Gjykata Evropiane e Audituesve del në përfundimin se është koha për të dhënë një gjykim si dhe për të marrë më shumë vendime. Tregu i bashkuar, i themeluar më 1 janar 1993, hoqi kontrollet kufitare për tregtinë brenda Komunitetit. Meqenëse eksportet e mallrave dhe shërbimeve në një shtet tjetër anëtar vazhduan të ishin të përjashtuara nga TVSH, kjo ka krijuar një rrezik që këto mallra dhe shërbime të mbeten të papaguara në të dyja shtetet furnizuese dhe në gjendjen e konsumit. Përveç humbjes së të ardhurave për shtetet anëtare, TVSh-ja e pa mbledhur ka një efekt në burimet e veta të Bashkimit Evropian. Mashtrimi i TVSH shpesh lidhet me krimin e organizuar. Në përputhje me të dhënat e Europolit, vlerësohet se 40-60 miliardë euro nga humbjet vjetore të TVSH-së nga shtetet anëtare, janë shkaktuar nga grupet e krimit të organizuar dhe se 2% e këtyre grupeve janë prapa 80% të mashtrimit të “tregtarëve abuzues ” brenda komunitetit ( MTIC). BE ka vënë në dispozicion një sërë mjetesh që Shtetet Anëtare mund të përdorin për të luftuar kundër mashtrimit të TVSH brenda Komunitetit, por disa prej tyre duhet të forcohen ose zbatohen në mënyrë më të qëndrueshme. Domethënë:
(a) Nuk ekzistojnë kontrolle efektive të kryqëzimeve midis të dhënave doganore dhe të dhënave tatimore në shumicën e shteteve anëtare të vizituara;
(b) Kuadri i bashkëpunimit administrativ lejon ndarjen e informacionit të TVSH-së ndërmjet autoriteteve tatimore të shteteve anëtare, por ka probleme me saktësinë, plotësinë dhe afatet kohore të të dhënave; dhe
(c) Ekziston mungesa e bashkëpunimit dhe mbivendosjes së kompetencave të autoriteteve administrative, gjyqësore dhe të zbatimit të ligjit.
Ndërsa autoriteti për të miratuar masa të reja ligjore të cilat duhet të zbatohen nga shtetet anëtare, Komisioni Evropian, duhet:
(a) Të iniciojë një përpjekje të koordinuar nga shtetet anëtare për të krijuar një sistem të përbashkët të mbledhjes së statistikave për mashtrimin e TVSH-së brenda Komunitetit;
(b) Të propozojë ndryshime legjislative që mundësojnë kontrollime efektive midis të dhënave doganore dhe TVSH-së;
(c) Të ofrojë iniciativë dhe inkurajojë shtetet anëtare për të adresuar dobësitë në Eurofisc;
(d) Të inkurajojë shtetet anëtare që të koordinojnë më mirë politikat e tyre;
(e) Të përqendrohet në kontekstin e vlerësimit të marrëveshjeve të bashkëpunimit administrativ për të përmirësuar afatet kohore të përgjigjeve të shteteve anëtare për kërkesat e informacionit, besueshmërinë e VIES ( Sistemi i shkëmbimit të informacionit të TVSH-së) dhe ndjekjen e gjetjeve të raporteve të saj të mëparshme mbi administrative bashkëpunimi; dhe
(f) Të eliminojë, së bashku me shtetet anëtare, pengesat ligjore që nuk lejojnë shkëmbimin e informacionit midis autoriteteve administrative, gjyqësore dhe zbatimin e ligjit në nivel kombëtar dhe në BE. Në veçanti, OLAF (Zyra Evropiane Kundër Mashtrimit) dhe Europol duhet të kenë qasje në të dhënat VIES dhe Eurofisc dhe shtetet anëtare duhet të përfitojnë nga informacionet e dhëna prej tyre.
Shtetet anëtare duhet të kundërshtojnë aktivitetet e paligjshme që ndikojnë-interesat financiare të Bashkimit Evropian me masa parandaluese efektive. Në veçanti, Këshilli Evropian duhet të:
(a) Miratojë propozimin e Komisionit për përgjegjësi të përbashkët dhe të ndryshme;
(b) Të autorizojë Komisionin për të negociuar marrëveshjet e ndihmës së ndërsjellë me vendet ku shumica e ofruesve të shërbimeve digjitale janë themeluar dhe të nënshkruajnë këto marrëveshje; dhe
Për të mbrojtur në mënyrë efektive interesat financiare të Bashkimit Evropian dhe Parlamentit Evropian, Këshilli duhet:
(a) Të përfshijë TVSH-në brenda fushëveprimit të direktivës për luftën kundër mashtrimit dhe Rregullorja e Prokurorisë Publike Evropiane duhet;
(b) Të japë kompetenca dhe mjete të qarta të OLAF-it për të hetuar mashtrimin e TVSH-së brenda Komunitetit.
Për të konkluduar grupi i auditimit rekomandoj, auditime të përbashkëta me anë të të cilave dy ose më shumë shtete të administratës tatimore mund të bashkohen së bashku për të formuar një ekip të vetëm auditimi për të shqyrtuar çështjet / transaksionet e një ose më shumë personave të tatueshëm (personat juridikë dhe individë) , duke përfshirë transaksionet ndërkufitare që përfshijnë kompanitë e lidhura përkatëse të themeluara në vendet pjesëmarrëse. Paraqitja e opsionit për kryerjen e auditimeve të përbashkëta duke ofruar një bazë të shëndoshë ligjore, do të ishte një hap përpara në arritjen e bashkëpunimit më të ngushtë mes administratave tatimore të interesuara në kontrollimin e furnizimeve ndërkufitare. Të gjitha këto problematika dhe masat që Bashkimi Evropian po merr drejt luftës kundër “tregtarëve abuzues”, vlejnë si udhëzim dhe referencë për legjislaturën tatimore dhe doganore, si dhe indicie për Kontrollin e Lartë të Shtetit në auditimet e tij në autoritetetin tatimor dhe doganor lidhur me TVSH. Institucioni me i larte i auditimit publik tek ne i ka luftuar me force dhe me tolerance zero rastet e shmangieve te këtyre detyrimeve. Përmend këtu rastin e gushtit të vitit 2017, ku, pas një auditimi ne dogana, një rast importi birre në Shqipëri u denoncua nga KLSH, për aplikimin e një çmimi shumë ulët referuar të dhënave të disponueshme dhe importeve të subjekteve të tjerë, duke rezultuar me shkelje në fushën doganore dhe humbje në të ardhurat e ligjshme të Shtetit. Po ashtu, sërish nga auditimi i KLSH, denoncimi në shkurt 2018 ndaj praktikës së paligjshme të administratës doganore ndaj 20 subjekteve tregtare që merren me importimin e mishit nga BE, SHBA, Kanada dhe vende të tjera, në vlerësimin e artikujve të mishit te importuar prej tyre. KLSH kërkoi rivlerësimin e praktikave doganore, me qëllim rikuperimin e shmangies së detyrimeve doganore(evazionit fiskal) në vlerën totale prej 254 milionë lekë, ose mbi 2 milionë euro. Institucioni shqiptar i auditimit suprem publik ka denoncuar gjithnjë me forcë humbjen në mosarkëtimin e taksës doganore, duke mos lejuar asnjë rast të kalojë pa u diktuar, gjatë auditimeve të tij. Integrimi i Shqipërisë në BE kalon nga faza e përmirësimit ligjor, ku KLSH nëpërmjet problematikave të hasura nga Gjykata Evropiane e Audituesve në shtetet anëtare, merr një eksperiencë për të integruar në veprimtarinë e tij, masa për përmirësime ligjore konform legjislacionit Evropian. Në përputhje me praktikat me të mira të BE¬së dhe me standardet ndërkombëtare të INTOSAI, KLSH synon për një qeverisje të mire, nëpërmjet luftës kundër korrupsionit duke kontribuar dukshëm shtimin dhe kursimin e vlerës së parave publike.
