Prof. Dr. Fatmir Hysi, Muzikolog
Pas një periudhe të gjatë stagnimi dhe dominimi të muzikës komerciale, arti simfonik — dhe simfonia në veçanti — po rikthehet me një gjallëri të re. Vepra më e fundit e Vasil S. Toles, simfonia ALBANOI, është një shembull mbresëlënës i këtij rilindjeje, duke e vendosur zhanrin në një dritë të re dhe bashkëkohore.
Simfonia të suprizon që në momentin e parë me tingujt e saj kompleksë dhe të papritur, si dhe me qartësinë e konceptit. Ajo digjet nga një zjarr i brendshëm, duke u frymëzuar dhe duke iu kushtuar kompozitorëve dhe figurave të rëndësishme kulturore. Megjithatë, ajo shkon përtej thjesht homazhit. Në vend që të ndjekë format tradicionale epike apo rrëfimtare, ALBANOI sfidon audiencën të kalojë nga dëgjimi pasiv në përfshirje emocionale aktive duke ftuar çdo dëgjues ta përjetojë muzikën si një udhëtim personal e bashkëkohor.
Forma e disiplinuar e simfonisë, gjuha e freskët harmonike e ndërtuar në ndërthurjen midis teknikës profesionale të kompozimit dhe idiomave folklorike dhe orkestracioni i kthjellët dhe kuptimplotë, i japin veprës një energji të gjallë dhe në zhvillim. Ngjyrat dhe teksturat e ndryshme timbrike shtojnë praninë dinamike dhe fuqinë shprehëse të saj.
Me ALBANOI-n, Vasil S. Tole hap një rrugë të re për muzikën simfonike shqiptare një rrugë që përqafon traditën dhe risinë, dhe riafirmon simfoninë si një medium të gjallë të shprehjes artistike bashkëkohore.
INFO
9 Maj 2025, ora 19:00 , Qëndra kulturore e Katedrales Orthodhokse, Tiranë. Hyrja e lirë.
