Në vend të fejtonit
Me Ferdinantin kemi qenë shokë të vjetër. Kemi punuar së bashku në ndërmarrjen e shërbimeve komunale. Të dy në sektorin e financës: Unë llogaritar e ai normist. Por më vonë punët rrodhën ndryshe e koha thuajse na ndau. Kisha vite që ai jetonte në Tiranë, ndërkohë që unë kisha vetëm pak muaj që kisha ardhur të banoja në kryeqytet. Kjo ishte dhe arsye që ne kishim kohë pa u takuar me njëri-tjetrin. Kisha dalë herët nga shtëpia. Ishte një mëngjes i mjegulluar, pak nga koha e pak nga errësira e natës, e cila akoma nuk ishte daravitur. Ashtu, si në mugëtirë, dallova siluetën e shokut tim të hershëm. Në fillim ngurova t’i flisja nga meraku, se ndoshta nuk ishte ai, por thashë me vete “hajde, se po e provoj njëherë. E po nuk qe ai, po i kërkoj të falur”. Dhe pa e vrarë më shumë mendjen, i thirra në emrin e tij të shkurtuar Fredi. Ai ngriu në vend dhe po picëronte sytë.
– Nuk më njeh?- i thashë unë, – jam shoku yt i vjetër, Vasua.
Ai m’u afrua dhe më rroku përqafe.
– Na ka marrë malli, – i thashë unë. Por pa e mbaruar mire fjalën, ai nxitoi të më përgjigjej:
– Vaso, më fal, por jam vonë për në apelin e mëngjesit.
Të them të drejtën mbeta i shtangur.
– Për çfarë apeli e ke fjalën, miku im?
– Ta them më vonë,- tha ai e pa e mbaruar mire fjalën ia dha vrapit.
– Po të pres, – i thashë.
– Mirë, më prit, – tha ai, duke ecur me shpejtësi, pa e kthyer kokën nga unë.
Ky nxitim i Fredit më vuri në mendime. “Do të ketë zënë punë, – mendova unë, “dhe me sa duket, si dikur atje bëjnë atë apelin e dikurshëm ditor. M’u kujtua ajo kohë kur ne thyenim edhe këmbët nga nxitimi për të arritur në kohën e apelit ditor. Pas apelit vinte gjimnastika e mëngjesit e pastaj leximi i shtypit të përditshëm. Ç’është e vërteta pas këtyre veprimeve rutinë na jepej një fare lirie për të shkuar në një barakë aty afër punës për të gjerbur ndonjë filxhan kafe elbi, se kafe tjetër nuk gjeje atëherë, jo. Por kjo mjaftonte. Të them të drejtën jo vetëm që u bëra kureshtar, por që të jem i sinqertë, u bëra edhe një çikë xheloz. Po ky Fredi, sa i shkathët paska qenë, dreqi!. Paska gjetur punë edhe në këtë moshë, kur dihet që mjaft të rinj e të tjerë në moshë pune e kanë të vështirë të gjejnë një punë çfarëdo. Bravo i qoftë! Qerratai, edhe atëherë ishte i shkathët. Një cope normisti dhe ja ku ka arritur. Kurse unë mbeta një hu gardhi. Më rruat edhe shkolla që kam! Mbeta me atë copë pensioni, që nuk më del as për të blerë një lëpirëse, që ta lëpij me plakën, ashtu siç më thotë një shoku im pensionist, i cili e ka djalin andej nga Evropa e që hera-herës i dërgon ndonjë lekë, natyrisht jo aq shumë, por të paktën, aq sa për të blerë lëpirëset. Vendosa ta pres edhe për të shuar kureshtjen time. Po edhe mbase më tregonte, se si kishte arritur të gjente një punë. Me atë zhdërvjelltësinë e tij, edhe pse jo, mund të më ndihmonte që edhe unë të merrja një copë rrogë. U ula në një stol afër një lulishteje, duke u llafosur me veten time. Kishin kaluar pak më shumë se tridhjetë minuta, kur tek bërryli i rrugës u duk Fredi, siç i thërrisnim dikur. Erdha, – tha ai, – më fal që të lashë të prisje. Ç’është ajo fjalë. Në radhë të parë puna e pastaj shoqëria. E duke folur, po i hidhja një vështrim nga koka deri tek këmbët. Më bënë përshtypje këpucët e tij, që ishin jo vetëm të vjetra, por edhe të grisura në majat e tyre. Me vete mendova, “Sa kursimtar ky lumëmadh!. Po pse kala do të bëjë me paratë që merr? Kështu ka qenë gjithmonë, kurrnac”. Ndërsa llafosesha me veten time, prisja që ai të më ftonte në kafe. Të them të vërtetën kisha qejf ta pija një kafe, pasi atë mëngjes nuk kisha vënë asgjë në gojë. Por me sa duket pritja ime ishte e kotë. Fredi u ul në stolin, ku qëndroja unë. M’u duk i lodhur dhe i këputur. Kur e pashë aq shumë të drobitur, i folaa: “Mos e lodh shumë veten, Fredi. Tani nuk jemi më për punë. Lëre punën. Boll kemi punuar. Një jetë të tërë.” |Fredi zgurrdulloi sytë. “Për çfarë pune e ke fjalën?” Nuk m’u ndenj dhe vazhdova: “Ja, a derëzi, për atë punën që po bën. A nuk po nxitoje qëparë për të shkuar në apelin e mëngjesit? Duket e paskeni shumë të sertë atë drejtorin. Si atëherë kur na bënin apelin, para se të fillonim punën. Po fizkulturën e mëngjesit, a e bëni edhe tani? Se ma thotë mendja, se ai drejtori juaj ka trashëguar diçka nga e kaluara.” Fytyra e Fredit tani i ngjante një pike pyetjeje. Ai m’i kishte ngulur sytë me habi, ndërkohë që goja i ishte hapur sa një zgavër shpelle. “Ore, – tha ai, – ti po tallesh me mua?” Tani isha unë që mbeta i habitur. Si ore, po tallem? A nuk ishe ti që po nxitoje për të arritur në apelin e mëngjesit? Fredi ia dha të qeshurit. Ishte një qeshur e frikshme, aq sa kujtoje se kishe të bëje me një të çmendur. Unë u tremba dhe lëviza nga vendi, ndërsa Fredi qeshte si i marrë. Pa pritur nga sytë i rrodhën pika loti. “Më ke keqkuptuar”, – tha ai. Si? Ti nuk je në punë? Po atëherë pse nxitoje aq shumë, a derëzi? Ish shoku im i vjetër m’i qepi aq shumë sytë, sa unë kujtova, se ai do të më hante të gjallë. Eh, more byrazer ç’na ka gjetur. Nuk e di se ç’ka ndodhur andej nga qyteti ynë, por këtu në Tiranë fillimisht kafja ka qenë pesëqind lekë. E kam llafin për pesëqind lekë të vjetra, ë… ë… të më kuptosh drejt. Pastaj si me magji u bë gjashtëqind lekë. Gjithmonë me të vjetra flas. Dhe për këtë rritje të çmimit ata kamerierët e nëmur ia hodhën fajin qeverisë. Ashtu de. Demek u ishte rritur tatimi. Dhe nuk e ulën më, paçka se si kam dëgjuar, qeveria ua uli tatimin. Qeveria ua uli, por ata e mbajtën të ngritur. Se mos e kishin fajin kamerierët. Me sa duket, kështu ishin urdhëruar nga pronarët e lokaleve. “Tek ne ka vetëm ngritje”, na thonë pa teklif ata. Ja, kështu na thonë për rrogat, për pensionet, për ndihmat sociale, për ujin, për energjinë elektrike, për shërbimet. A, më fal se këtu gabova. Për shërbimet thonë se janë falas. Fredi dukej se nuk do të pushonte në atë ligjëratën e tij të gjatë, prandaj edhe unë, pak i nervozuar, e ndërpreva. Fredi bjeri shkurt. Ti nuk ke qenë as llafazan, o burrë i dheut. Më thuaj se ç’është ai apeli i mëngjesit. Dhe kaq. Mos u mërzit se aty do të dal. E që thua ti, dikush më rekomandoi një kafe andej poshtë nga ish parku. Në atë kafe pronari na paska qëlluar shumë zemërgjerë. Ai është i vetmi këtu në Tiranë që e jep kafenë me pesëqind lekë. Mos harro gjithmonë flitet për lekë të vjetra. E di, – thashë unë, – mos ma përsërit më, se në fund të fundit ne të gjitha llogaritë sot i bëjmë me lekë të vjetra, paçka se në Shqipëri ka më shumë se pesëdhjetë vjet që monedha ka ndryshuar. Nuk ndryshojmë ne kollaj, jo. Megjithatë kjo qenka një gjë që duhet bërë shembull edhe për kafenetë e tjera. Po ti më the se po shkoje në apel e jo për kafe. Duro pak se aty do të dal. E që thua ti dardha na e paska bishtin mbrapa. Ky pronari na paska vendosur një rregull që nuk pranon asnjë lloj negociate, siç shprehen sot këta politikanët tanë. Unë vura buzën në gaz. Shejtan, – thashë, – paske përvetësuar edhe gjuhën e politikanëve tanë. E po ç’të bësh. Ata janë shembull për ne. E që tha ti, t’i biem shkurt muhabetit, sipas rregullit të këtij pronari, kafenë pesëqind lekëshe do ta pinë ata pensionistë që arrijnë në apelin e mëngjesit pa vajtur ora gjashtë. Kamerieri bën apelin e pastaj na shërben me radhë. Ky quhet apeli i kafesë së mëngjesit. Kush nuk arrin në apel në kohën e duhur, e humbet te drejtën e kafesë pesëqind lekëshe. Ja, kështu, miku im. Prandaj edhe unë po vrapoja për të arritur ne kohë për apelin e kafesë së mëngjesit. Nxitojmë të arrijmë në apel. E ç’është e vërteta na bën mire edhe ky vrapim. Unë kisha shqyer sytë. Po e vështroja me keqardhje shokun tim të vjetër. Ky apel, që thua ti, ka edhe një të mirë. Takohemi aty me njëri tjetrin e jemi bërë si të shtëpisë. Qajmë edhe hallet; Si i thonë ziejmë të gjithë në një kazan. Pastaj edhe aty na jepet mundësia të mësojmë, se cili nga ne i ka kthyer këmbët nga perëndimi. E kam fjalën, se cili nga ne e ka pasur radhën për t’u ndarë nga kjo botë. Por edhe për këtë ka një pike të veçantë të statusit: Nëse mungon radhazi në tre apele. Atëherë ne mbajmë një minutë heshtje dhe themi si në kor: “E po shpëtoi edhe ai ditëziu nga kjo botë. Kaq e pati”. E rrufisim kafenë në heshtje. Ja, kështu, miku im. Prandaj edhe unë nxitoj çdo mëngjes për të qenë në apel. Fredi heshti. Mua më kishte zënë një lloj linkthi në grykë. Gati nuk po mbushesha dot me frymë. Nga kjo ligati më nxori zëri i Fredit, i cili m’u duk sikur po vinte nga një botë tjetër. Dëgjo, – tha ai, – unë mendoj se edhe ti mund të bëhesh antar i këtij klubi. Ai pronari është burrë i mirë. Pranon cilindo pensionist që bie dakord, natyrisht pa negociata, me statusin e tij. Nuk ka nevojë as për kërkesë me shkrim. Dhe as për ndonjë kusht tjetër. Mjafton të jesh pensionist. Dëgjomë mua. Nuk të del keq. Do ta mendoj, – i thashë Fredit, duke i shtrirë dorën e ndarjes. Mirëupafshim, – më tha Fredi, – e mos harro, po të presim. Do të prezantoj me shokë shumë të mirë.
