Raporti i GRECO-s ka ngjallur kritika edhe për sa i përket procesit të Vetingut në Polici, duke ngritur dyshime për mënyrën se si po operohet. GRECO gjithashtu ka dhënë sugjerime për rishikimin e procesit.
“Dyshime janë ngritur edhe në lidhje me drejtësinë e procesit. Ndryshe nga procesi i vettingut që po bëhet aktualisht për gjyqtarët dhe prokurorët, verifikimi i pasurive nuk bëhet nga ILDKPKI, i cili ka njohuritë dhe pavarësinë e nevojshme, por nga stafi i shkëputur nga ILDKPKI në komisionet e vlerësimit dhe nga SHÇBA. Ky konfigurim ofron më pak garanci. Për më tepër, GET është i shqetësuar se procesi kalimtar i vlerësimit nuk trajton në mënyrën e duhur të gjitha rreziqet e mundshme të integritetit, të tilla si ato që lidhen me abuzimin e substancave, bixhozin, etj”, thuhet në raport.
Ndërsa thekson se duhet të vlerësohet integriteti i policëve, ndërsa bën të ditur se 200 punonjës policie kanë dhënë dorëheqjen duke mos u bërë pjesë e këtij procesi, që cilësohet si ngjashëm me atë që ka nisur prej kohësh në sistemin e drejtësisë.
Pjesë nga raporti
Procesi kalimtar i vetingut nga KJV fillimisht duhej të përfundonte brenda 2 viteve nga hyrja në fuqi e ligjit në mars 2018, por Parlamenti vendosi në qershor 2020 të heqë këtë afat. Pas përfundimit të procesit kalimtar të vetingut, personeli subjekt i ligjit do t’i nënshtrohet një vlerësimi periodik çdo tre vjet, “bazuar në analizat e rrezikut për struktura ose njësi specifike, si dhe informacione ose të dhëna të ndryshme”.
Procesi kalimtar i vettingut, i cili është një përparësi për Policinë e Shtetit dhe qeverinë, u diskutua gjatë vizitës në terren. GET ka dyshime të forta rreth këtij procesi për sa i përket realizueshmërisë, përshtatshmërisë dhe pasojave të mundshme për funksionimin e duhur të policisë në vitet e ardhshme; dyshimet e tij u ndanë nga shumë bashkëbisedues. Vlerësimi i rreth 12 000 punonjësve të policisë do të sjellë një sforcim të madh në Policinë e Shtetit dhe do të zgjasë me vite, ndoshta shumë më shumë se sa parashikohet në ligj.
Ka të ngjarë të rezultojë, siç ndodh aktualisht në sistemin e drejtësisë ku gjyqtarët dhe prokurorët po kalojnë përmes një procesi të ngjashëm, në një numër të konsiderueshëm të stafit të kualifikuar të larguar nga forca policore, ose vullnetarisht ose të shkarkuar pas një rezultati negativ të vettingut – rreth 200 punonjës policie tashmë kanë dhënë dorëheqjen përpara fillimit të procesit të vetingut. Përkundër sfondit të një lëvizjeje tashmë të lartë të stafit, kjo mund ta bëjë të vështirë ushtrimin e funksioneve kryesore të policisë dhe mund të bëjë më shumë dëm sesa mirë.
Dyshime janë ngritur edhe në lidhje me drejtësinë e procesit. Ndryshe nga procesi i vettingut që po bëhet aktualisht për gjyqtarët dhe prokurorët, verifikimi i pasurive nuk bëhet nga ILDKPKI, i cili ka njohuritë dhe pavarësinë e nevojshme, por nga stafi i shkëputur nga ILDKPKI në komisionet e vlerësimit dhe nga SHÇBA. Ky konfigurim ofron më pak garanci. Për më tepër, GET është i shqetësuar se procesi kalimtar i vlerësimit nuk trajton në mënyrën e duhur të gjitha rreziqet e mundshme të integritetit, të tilla si ato që lidhen me abuzimin e substancave, bixhozin, etj.
Rreziqe të tilla mund të dalin gjatë procesit fillestar të rekrutimit në Akademinë e Sigurisë, por asnjë proces i rregullt kontrolli nuk zhvillohet më vonë gjatë karrierës së një punonjësi policie. GET gjithashtu mendon se vlerësimi i kualifikimeve profesionale dhe vlerësimi i integritetit duhet të jenë dy procese të ndara.
Prandaj, GET është i bindur që procesi aktual kalimtar i vettingut duhet të zëvendësohet me një mekanizëm për vlerësimin e integritetit të personelit rregullisht gjatë karrierës së tyre dhe për qëllimet e ngritjes në detyrë. Ndërkohë, dhe të paktën, vettingu kalimtar duhet të përqendrohet në funksionet më të ekspozuara ndaj riskut të integritetit. GRECO rekomandon i që funksionet më të ekspozuara ndaj riskut të integritetit të trajtohen me përparësi gjatë procesit të vettingut, në lidhje me planin e integritetit dhe mjetet e tjera ekzistuese të menaxhimit të riskut; dhe ii) që kontrollet për integritetin e kandidatëve të kryhen në kontekstin e ndryshimeve të postit dhe ngritjes në detyrë dhe në intervale të rregullta gjatë karrierës së punonjësve të policisë.
Qëndrimi i autoriteteve shqiptare është që Ligji nr. 12/2018 ofron standarde të përshtatshme për kryerjen e një procesi të drejtë të bazuar në të gjitha kriteret e procesit të rregullt ligjor, që mekanizmat e mëparshëm nuk arritën të adresonin siç duhej çështjet e integritetit dhe që gjyqtarët dhe prokurorët e vlerësuar duhet të ndihmohen nga punonjësit e policisë të cilët e kanë kaluar me sukses një proces të ngjashëm. Bazuar në këto arsye, ata e kundërshtojnë rekomandimin.
