OSBE-ODIHR ka publikuar sot raportin për zgjedhjet e 14 majit në Shqipëri. Në këtë raport mes rekomandimeve theksohet se organet e zbatimit të ligjit duhet të bëjnë të gjitha përpjekjet për të identifikuar dhe hetuar në mënyrë të pavarur të gjitha akuzat për shkelje zgjedhore, përfshirë këtu blerjen e votave, presionin ndaj votuesve dhe keqpërdorimin e tyre burimet administrative.
Po ashtu në raport thuhet se duhet ende punë për të rritur ndërgjegjësimin për fenomenin e blerjes së votave dhe rreziqet që paraqet për integritetin e zgjedhjeve.
Theksi vihet edhe tek keqpërdorimi i burimeve administrative, teksa OSBE thekson se duhet të rishikohen për të hequr paqartësitë dhe për të siguruar një fushë loje të barabartë.
“Autoritetet, duke përfshirë administrata zgjedhore dhe organet e zbatimit të ligjit, duhet t’i trajtojnë të gjithë garuesit në zgjedhje në mënyrë të barabartë”, thuhet në raport.
Edhe për votimin elektronik, OSBE thotë se autoritetet duhet t’i njohin më mirë votuesit me teknologjitë zgjedhore dhe të ofrojnë akses të barabartë në procesin e votimit.
“Duhet të ndërmerren masa për të lejuar votuesit që përdorin teknologji të reja për t’i hedhur ato fletëvotimet në mënyrë të pavarur dhe në fshehtësi të plotë”.
Pjesë nga raporti, rekomandimet:
REKOMANDIME PËRPARËSORE
1. Organet e zbatimit të ligjit duhet të bëjnë të gjitha përpjekjet për të identifikuar dhe hetuar në mënyrë të pavarur të gjitha akuzat për shkelje zgjedhore, duke përfshirë blerjen e votave, presionin ndaj votuesve dhe keqpërdorimin e tyre burimet administrative, në mënyrë të plotë, në kohë dhe transparente. Votuesit duhet të jenë informuar sistematikisht për mekanizmat e aplikueshëm për raportimin e shkeljeve, duke përfshirë mbrojtjen për sinjalizuesit dhe masat mbrojtëse kundër pasojave.
2. Autoritetet duhet të bëjnë përpjekje të sinqerta për të rritur ndërgjegjësimin për fenomenin e kahershëm të blerja e votave dhe rreziqet që paraqet për integritetin e zgjedhjeve. Denoncimi publik i praktikave të tilla para dhe gjatë fushatës nga palët kryesore të interesuara, duke përfshirë zyrtarët shtetërorë dhe drejtuesit e partive, mund shërbejnë si një pengesë e mundshme.
3. Për të garantuar fshehtësinë e votës dhe për të parandaluar frikësimin e votuesve, votimin në grup dhe në emër të përfaqësuesit, autoritetet duhet të zbatojnë masa mbrojtëse procedurale efektive.
4. Për të siguruar një kuadër zgjedhor gjithëpërfshirës dhe konsistent, të gjitha subjektet vendimmarrëse, duke përfshirë parlamentin, partitë e tij politike dhe palët e tjera të interesuara zgjedhore, duhet të angazhohen për të reforma zgjedhore kuptimplote dhe adresimi i të gjitha rekomandimeve të ODIHR-it.
5. Dispozitat ligjore në lidhje me fushatën, përfshirë ato kundër keqpërdorimit të burimeve administrative, duhet të rishikohen për të hequr paqartësitë dhe për të siguruar një fushë loje të barabartë. Autoritetet, duke përfshirë administrata zgjedhore dhe organet e zbatimit të ligjit, duhet t’i trajtojnë të gjithë garuesit në zgjedhje në mënyrë të barabartë.
6. Autoritetet duhet të sigurojnë zbatimin e duhur të Ligjit për të Drejtën e Informimit, të dekriminalizojë shpifjen dhe të mbështesë gazetarinë e pavarur.
7. Në përputhje me rekomandimet e mëparshme të ODIHR-it dhe për të garantuar stabilitetin e zgjedhjeve administrimi, duhet të merret parasysh rishikimi i sistemit të emërimit të anëtarëve dhe sekretarët e administratës zgjedhore të nivelit të ulët. Duhet të merren masa për të përjashtuar zëvendësimet arbitrare të anëtarëve të administratës zgjedhore.
8. Përdorimi nga media i materialit të prodhuar nga partitë apo autoritetet shtetërore në lajme dhe informacione programet duhet të shmangen ose të kufizohen në raste të jashtëzakonshme, veçanërisht gjatë zgjedhjeve fushatave. Sa herë që transmetohet, një material i tillë duhet të identifikohet qartë si përmbajtje e prodhuar nga garuesit politikë siç kërkohet me ligj. Sanksionet duhet të vendosen dhe të zbatohen për shkeljet lidhur me kërkesat e identifikimit.
9. Aktet nënligjore që rregullojnë procesin zgjedhor duhet të miratohen në kohën e duhur për të garantuar ligjshmëri siguri, përgatitje efektive dhe mirëkuptim publik.
10. Administrata zgjedhore, partitë politike dhe shoqëria civile duhet të përpiqen të përmirësojnë më tej votuesit programet arsimore, veçanërisht në rajone. Mund t’i kushtohet vëmendje iniciativave të përshtatjes për nevojat e pakicave kombëtare, veçanërisht romëve dhe egjiptianëve, dhe votuesve me aftësi të kufizuara.
11. Për të rritur transparencën dhe për të rritur besimin e publikut, duhet të ndahen burime adekuate shumë paraprakisht për të siguruar përgatitje efektive dhe një shqyrtim domethënës të pavarur publik të teknologjitë zgjedhore.
12. Autoritetet duhet t’i njohin më mirë votuesit me teknologjitë zgjedhore dhe të ofrojnë akses të barabartë në procesi i votimit. Duhet të ndërmerren masa për të lejuar votuesit që përdorin teknologji të reja për t’i hedhur ato fletëvotimet në mënyrë të pavarur dhe në fshehtësi të plotë.
13. Autoritetet lokale dhe administrata zgjedhore duhet të forcojnë përpjekjet e tyre për të siguruar aksesueshmërinë e qendrave të votimit për personat me aftësi të kufizuara dhe për të përmirësuar aksesin e tyre të pavarur ndaj procesit zgjedhor.
