Në ditët e shtatorit 1944 gjermanët midis shumë shtëpive që dogjën në Berat dogjën dhe atë të vëllezërve Nuri
Fshati Roshnik në Berat , histori dhe realitet ..! Është fshati i parë që i kam mësuar emrin . Në ditët e shtatorit 1944 gjermanët midis shumë shtëpive që dogjën në Berat dogjën dhe atë të vëllezërve Nuri. Në ato ditë familjet tona u strehuan tek disa miq në Roshnik . Ata na kujtonin shpesh emrin e fshatit e miqve bujar që na mbajtën në ditë të vështira ku ngelëm pa shtëpi e katandi. Miqësinë e mbajtëm dhe më vonë . Kolegët , B. Stërmasi, N. Cylaku, Sh.Dardha, V.Çibuku ,S.Myftiu. që punuan vite në këto zonë ishin shumë të kënaqur në çdo drejtim , veç rruga i lodhte disa orë në këmbë. 1-Histori Në defterët e zverdhur të viteve 1578, 1661, në gjuhën osmano-turke, gjendet kjo histori. Në to shkruhet se nga zona e Roshnikut kanë dalë 5 vezirë që kanë drejtuar Perandorinë Osmane, nga 35 shqiptarë që ka pasur në majat e saj. Dihet historikisht që osmanllinjtë merrnin djem nga shumë vende, mes tyre edhe shqiptarë, për të organizuar ushtrinë. Djemtë e marrë për të shërbyer në ushtrinë perandorake osmane, shumë shpejt u vunë në krye të perandorisë. Qyprylinjtë e Roshnikut, që nga Mehmeti që shërbeu si kryevezir për 15 vjet, e të tjerë , drejtuan Perandorinë Osmane më shumë se 50 vjet. Në muzeun e fshatit vizitori nuk mëson vetëm për historinë e Qyprylinjve, pasi ka edhe plot histori e dëshmi të tjera që të mbushin me kuriozitet. Banorët e zonës, secili të tregon një histori apo gojëdhënë për fshatin e tyre. Në këtë fshat është dhe “Çezma e Tarikos”, një burim uji i pastër mali i dekoruar me një murale guri dhe me mbishkrimin dedikuar emrit të Tarikos. Kjo çezmë tashmë është kthyer në një pikë orientimi e vend çlodhjeje, freskimi, por edhe pelegrinazhi për të mësuar më shumë prej historisë së saj dhe të fshatit. Pllaka përkujtimore e vendosur në murin e çezmës thotë: “Ju udhëtarë që kaloni e pini ujë e uroni Tarikon ta kujtoni. Tarikua e ëma e Demirit që ngeli garibe nga dora e qafirit në vitin 1925.”Tariko ka qenë një grua dhe nënë e mirë që iu vranë të dy djemtë nga hasmi dhe ngeli e vetme. Ajo e përballoi dhimbjen dhe banorët e zonës e nderonin dhe e respektonin. Kjo çezmë e lashtë ndodhet në anë të Rrugës Tregtare ose “Vromit të Madh”, siç i thonë fshatarët e zonës, që lidhte dikur portin e Vlorës me Beratin, Korçën, Maqedoninë dhe deri në Stamboll. Kjo rrugë ishte një degëzim i Rrugës “Egnatia” që çante përmes gjithë
Perandorinë Romake nga Perëndimi në Lindje. Mbi këtë rrugë ndodhet dhe “Hani i Perisnakës”, një pikë grumbullimi e çlodhjeje të karvaneve që mbërrinin nga larg, gjithë zhurmë e rrëmujë, kusari e hajdutëri që është futur në gojëdhëna për bëmat e tij të rrëmujës. Edhe sot vendasit , por dhe ne të zonës e përdorin shprehjen kur në një kuvend apo bisede në grup nuk ka radhë dhe rregull “E bëtë si Hani i Perisnakës”. Aty mblidheshin tregtarë, hajdutë e kusarë, që shkëmbenin e grabisnin karvanët që kalonin në rrugën e madhe dhe ndanin plaçkën. Aty ziheshin, rriheshin dhe vriteshin për plaçkën e vjedhura Roshniku ka një trashëgimi të pasur kulturore dhe historike. Në 6- 9 shkurt të vitit 1943 në Roshnik u zhvillua Konferenca e P. K. SH për Qarkun e Beratit, e cila formoi Komitetin për Qarkun . Atje ka qenë teknika dhe spitali partizan. Roshniku ka qenë bazë e Qarkorit të L.N Ç.L me K.Yllin e M Fugën. Pozicioni gjeografik i tij është në lindje të Beratit e në perëndim të malit të Tomorit. Lashtësia e tij shpjegohet nga varrezat e hershme që detajojnë në Shek e II- para Krishtit. Në vitin 1926 numëroheshin 160 banor, kurse në 2005 mbi 560 . Tani për arsye emigrimi më pak! Sapo futesh në fshatin piktoresk e të sistemuar, përballesh me muzeun e fshatit, një nga më të hershmit në vend. Në të gjen historinë e fshatit, por edhe të mbarë krahinës. Rrugë e vjetër dhe zona rreth Tomorrit kanë vlera historike, kulturore, mbartin në vete kuriozitete dhe shumë vlera natyrore e turistike. Udhëtari që kalon në këto zona, do të qëndrojë e do pijë një grusht ujë nga çezma e Tarikos dhe do të mësojë mbi Qyprylinjtë, mbi Vrromin e Madh, do të shohë rrënojat e Hanit të Perisnakës, do të sodisë Tomorin e lartë dhe do të mendojë për vizitën e ardhshme.
2-Realitet .
Roshniku është kthyer në një nga pikat turistike më të frekuentuara në rrethin e Beratit. E vizitojnë turist vendas e të huaj. Para disa muajve me tre miqtë e mi, L. Lekli farmacist , M.Zilexhiu pedagog e Meçan Toska artist, vizituam e kujtuam ndryshimet e gjithë zonës të Roshnikut që nga koha kur kishin punuar në këto anë. Në fakt për gjithë fshatrat e kësaj Naije më ka folur me gjerë e konsideratë Xh.Baxhia, ish kuadër i lartë ushtrie që s’ka lënë fshat të kësaj zone pa shkelur për punën që kishte. Njerëz të mirë, punëtorë , mikpritës , të dashur, të gjendur ishte bindja e tij për gjithë fshatrat e kësaj zone! Rruga e shkëlqyer, kantina e verës e veçantë, gjelbërimi i kudo ndodhur jo vetëm aty , por në gjithë Nahijen e Tomorit , duke filluar nga Kapinova deri në Dardhë e tek burimi i Sotirës. Bujqësia bio e gjitha! Banorët vendas shoqëronin turistët në Malin e Tomorit. Ata thoshin : “ Ah ta dini se ç’pasuri natyrore të mrekullueshme keni , por s’i keni shfrytëzuar !Kantina Alpeta është vendi më i preferuar për shumë vizitorë. Kjo hapësirë magjike natyrore ka pamje të bukur të malit Tomor . Kjo ka sjellë që produktet bujqësore me në krye fiqtë të Roshnikut, vreshtarinë, ullinjtë, qershitë të jenë nga më të kërkuarat jo vetëm në tregun vendas , por dhe të huaj. Në Roshnik gjen një model zhvillimi i ekonomisë së fshatit dhe i ekonomisë familjare që kombinon bukurinë natyrore, trashëgiminë kulturore, potencialet blegtorale, bujqësore me gjithë traditën e mikpritjes. Në kanionet e me malin e Tomorrit, gjenë me shumë pika turistike. Në fshatin Roshnik ndodhet dhe monumenti i kulturës i Kategorisë së Parë , por është harruar restaurimit i tij . Roshniku , mbetet fshati i historisë, kulturës, mençurisë, bukurisë. Farmacisti, Profesori e Artisti pyetën për shumë miq e shokë të njohur kur punonin atje, por i thanë që janë larguar shumica në Greqi , të tjerë në Itali e të tjerë akoma më larg ! 3—“ Motra jemi shoqe s’jemi “
Jo kudo s’i në Roshnik ! Në pjesën perëndimore, në prehër të malit të Tomorit, ndodhen sup më sup 14 fshatra, duke filluar që nga Kapinova e gjer në Dardhë e Qafë- Dardhë . Në to rrugët janë si dekada më parë. Infrastruktura lë shumë për të dëshiruar. Fshatrat janë braktisur. Kishin mbi 1600 familje e 6500 banorë. Tani kanë mbetur shumë pak. Të marrim një nga shumtit . Dardha e Beratit, e harruar për një rrugë. vetëm 16 kilometra nga rruga kryesore që të çojnë drejt këtij fshati piktoresk . Ai sot lidhet me shumë vështirësi me qytetin! Gjendja e rrugës sa vjen dhe vështirësohet, gropa të mëdha janë prezente kudo dhe vende-vende janë mbushur me gurë gjë që shkakton tronditje edhe po të ecësh në këmbë. Kjo në antitezë me mrekullitë e natyrës. E drejtë është që të kërkosh turizëm malor ,por kaq e drejtë është dhe investimi në infrastrukturën rrugore, për të shijuar këto bukuri përrallore . Ndryshe këto fshatra do të braktisen s’i janë braktisur , duke kërkuar mirëqenie në emigracion . I takon qeverisë që të veri dorë në këto zona . Jo të kërkosh turizëm, por dhe të investosh . Kjo do të ishte më e drejta !
