Dr. Diana Skrapari
Sesioni i 72-të i Asamblesë së Përgjithshme të Kombeve të Bashkuara filloi në selinë e OKB-së në Nju Jork më 12 shtator 2017 nën presidencën e Miroslav Lajçak, Ministër i Punëve të Jashtme dhe Evropiane të Sllovakisë. Debati i përgjithshëm vjetor në të cilin u takuan shefat e shtetit dhe qeverisë dhe përfaqësuesit e tjerë të nivelit të lartë për të paraqitur pikëpamjet e tyre mbi çështjet kryesore globale u hap të martën më 19 shtator dhe do të përfundojë të hënën më 25 shtator. Në secilin sesion të rregullt ka një tematikë. Në 2017, tema e zgjedhur është: “Prioriteti i qenies njerëzore: paqe dhe jetë e denjë për të gjithë në një planet të mbrojtur”. Në këtë session të OKB-së do të doja të ndalesha pikërisht në dy fjalime në atë të Presidentit amerikan Donald Trump dhe të Presidentit francez Emmanuel Macron.
Fjalimi i Presidentit Trump
Amerika e para, Irani, lufta kundër të ashtuquajturit Shtetit Islamik (Islamic State) u theksuan në fjalimin e parë të Presidentit Donald Trump në Asamblenë e Përgjithshme të OKB. Fjalimi i rëndësishëm i politikës së jashtme parashtroi një vizion të Trump për një botë të organizuar në shtete kombe krenare dhe sovrane.
Marrëveshja nukleare e Iranit
Presidenti amerikan po kërcënon të tërheqë vendin nga marrëveshja bërthamore e Iranit të 2015. “Marrëveshja më e keqe se ndonjëherë”: Kështu, Presidenti i SHBA Donald Trump përshkruan marrëveshjen bërthamore të Iranit me rëndësi për vitin 2015. Ai vazhdimisht ka sinjalizuar se Shtetet e Bashkuara do të tërhiqen ose rishikojnë marrëveshjen, një kërcënim që ai përsëriti më së fundmi gjatë fjalimit të së martës në Asamblenë e Përgjithshme të OKB. Departamenti Amerikan i Shtetit dhe Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë Bërthamore (IAEA-International Atomic Energy Agency) konfirmuan se Irani i është përmbajtur marrëveshjes dhe ekspertët për mospërhapjen e armëve bërthamore dhe fuqitë e tjera ndërkombëtare që ndërmjetësuan marrëveshjen po e shtyjnë Shtëpinë e Bardhë që të qëndrojë. Nën marrëveshjen e negociuar midis Iranit dhe P5 + 1 (SHBA, Britani, Francë, Kinë, Rusi dhe Gjermani), Teherani ra dakord të çmontonte programin e tij bërthamor në këmbim të heqjes së sanksioneve ndërkombëtare dërrmuese dhe të zhbllokimit të miliarda dollarëve të aseteve të ngrira iraniane. Sipas marrëveshjes, Iranit i lejohet të mbajë një sasi të vogël të aktivitetit bërthamor dhe rezervave të uraniumit për qëllime kërkimi dhe mjekimi. Megjithatë, sasitë janë shumë më poshtë çdo pragu që do të lejonte zhvillimin e shpejtë dhe të paparalajmëruar të armëve bërthamore. Në fakt, Iranit i lejohet kërkimi paqësor bërthamor, ashtu si çdo vend tjetër. Udhëheqësi suprem i Iranit, Ajatollah Khamenei, ka akuzuar Trump për kritikat e padrejta ndaj programeve bërthamore të vendit. Marrëveshja gjithashtu lejon që regjimi i inspektimeve të IAEA të monitorojë objektet e deklaruara bërthamore, objektet e magazinimit dhe zinxhirët e furnizimit. Megjithatë, administrata Trump argumenton se marrëveshja bërthamore nuk siguron qasje në vende të kufizuara ushtarake që mund të përdoren për një program të fshehtë të zhvillimit të armëve. Ajo ka kërkuar që inspektorët të kenë qasje në këto vende, diçka që Irani ka hedhur poshtë. Irani thotë se raketat e tij balistike janë armë konvencionale të cilat nuk janë “të dizajnuara” për të mbajtur koka bërthamore edhe pse janë “të afta” për t’i pasur ato. Meqenëse Irani nuk po prodhon armë bërthamore, argumenton Teherani, rezoluta e OKB-së nuk zbatohet për programin e raketave të tij balistike. Por administrata Trump argumenton se programi i raketave shkel natyrën e marrëveshjes dhe e sheh atë si një kërcënim për aleatët arabë të Gjirit Persik dhe Izraelin. Rreziqet e menduara nga SHBA përfshijnë armiqësinë e Iranit ndaj Izraelit, angazhimin e tij në Siri dhe Irak dhe mbështetjen e gjerë rajonale të Republikës Islamike për grupe militante shiite, duke përfshirë Hezbollahun në Liban dhe rebelët Houth në Jemen, si dhe për Hamasin, organizatën militante islamike në Rripin e Gazës. Presidenti iranian Hassan Rohani hodhi poshtë çdo rinegocim të marrëveshjes bërthamore të vitit 2015 dhe tha se Teherani kishte opsione “të ndryshme” nëse Presidenti i SHBA Donald Trump vendos të tërheqë Shtetet e Bashkuara jashtë marrëveshjes.”Kjo marrëveshje nuk është diçka që mund të prekni. Nëse nxjerr një tullë të vetme, ndërtesa do të shembet”, u tha Rohani gazetarëve pas një fjalimi në Asamblenë e Përgjithshme të OKB të mërkurën. “Një qeveri amerikane që zgjedh të shkelë angazhimet e saj ligjore dhe legjitime ndërkombëtare, një diskutim me një qeveri të tillë do të ishte një humbje kohe…. “Irani nuk ka kërkuar kurrë, nuk është duke kërkuar dhe kurrë nuk do të kërkojë armë bërthamore”, tha ai.
“Njeriu vetëvrasës i raketave i Koresë së Veriut”
Kriza aktuale në gadishullin koreanë mori shumë vëmendje nga presidenti. Ai filloi me një referencë ndaj qytetarit amerikan Otto Warmbier dhe të tjerëve që kanë vdekur ose janë burgosur në duart e Koresë së Veriut. “Megjithëse është e pakëndshme, tani përpjekja e pamatur e Koresë së Veriut për të prodhuar armë bërthamore dhe raketa balistike kërcënon gjithë botën me humbje të paimagjinueshme të jetëve njerëzore”, tha Trump. “Është një fatkeqësi që disa kombe, jo vetëm që nuk duhet të tregtojnë me një regjim të tillë, por nuk duhet as të armatosnin, furnizonin dhe financiarisht të mbështesin një vend që rrezikon botën me konfliktin bërthamor. Asnjë komb në tokë nuk ka interes të shohë këtë grup kriminelësh të armatoset vetë me armë bërthamore dhe raketa. “Shtetet e Bashkuara kanë forcë dhe durim të madh, por nëse janë të detyruar të mbrojmë veten ose aleatët e tyre, nuk do të kemi zgjidhje tjetër veçse të shkatërrojmë tërësisht Korenë e Veriut. “Njeriu raketë ka një mision vetëvrasës për veten dhe për regjimin e tij”, tha ai, duke u tallur me udhëheqësin e Koresë së Veriut Kim Xhong-Un. Por ai shtoi se shpresonte se konflikti nuk do të ishte i domosdoshëm pasi “kjo është arsyeja për të cilën janë krijuar Kombet e Bashkuara”.
Mendimet për luftën dhe konfliktet
Donald Trump deklaroi se ai kishte “bërë fitime të mëdha nga humbja e vazhdueshme e Isis”.
“Ne e vlerësojmë përpjekjet e agjencive të Kombeve të Bashkuara që ofrojnë ndihmë humanitare jetike në zonat e çliruara nga Isis, dhe ne veçanërisht falënderojmë Jordaninë, Turqinë dhe Libanin për rolin e tyre në strehimin e refugjatëve nga konflikti sirian”, tha ai. Në luftën siriane, ai gjithashtu tha se SHBA po kërkonte “përshkallëzim … dhe një zgjidhje politike që nderon vullnetin e popullit sirian”. “Veprimet e regjimit kriminal të Bashar al-Asadit, duke përfshirë përdorimin e armëve kimike kundër qytetarëve të tij, madje edhe fëmijëve të pafajshëm, tronditin ndërgjegjen e çdo njeriu të mirë”.
Fjalimi i Presidentit francez Emmanuel Macron
Rohingya, Siria, Irani dhe klima: për fjalimin e tij të parë në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së, Emmanuel Macron ka përfituar nga rasti për t’u distancuar në mënyrë të qartë nga Presidenti Trump, duke përfshirë edhe marrëveshjen bërthamore të Iranit dhe çështjen e ndryshimit të klimës. Emmanuel Macron donte të bënte një fjalim shumë të angazhuar për të sjellë zërin e të harruarve që ai donte të mishëronte duke përsëritur: “Dëgjova zërin e Ousmane, të Kouame, Jules”, që përfaqësojnë për atë krizat që kalon bota: terrorizmi, migrimet dhe katastrofat klimatike. Të gjitha argumentet e Emmanuel Macron kanë qenë për të treguar, se fati i të harruarve dhe i të privilegjuarve ishte i lidhur. Në tribunë të OKB-së, Emmanuel Macron gjithashtu tha se organizata ishte ende një forum i rëndësishëm për të zgjidhur problemet e botës. Ai u bëri thirrje udhëheqësve ndërkombëtarë që të kujtojnë vlerat themeluese të Kombeve të Bashkuara dhe t’i kthejnë ato në sfida globale. Emmanuel Macron ka bërë një lutje për veprim kolektiv dhe paralajmëroi: “. Nëse jo, ligji i më të fortëve do të mbizotërojë” Me këtë fjalim, presidenti francez u përpoq të merrte udhëheqjen e vendeve që duan të mbrojnë të mirën e përbashkët së bashku. Fjalimi i tij zgjati gjysmë ore, dyfishi i kohës së caktuar. Presidenti francez përdori gjithashtu fjalimin e tij të parë në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së për të deklaruar se ai donte të krijohej një grupi kontakti për Sirinë. Ky grup i kontaktit i kërkuar nga Franca do të përfshinte pesë anëtarët e përhershëm të Këshillit të Sigurimit të OKB dhe palët e përfshira në konflikt. “Zgjidhja duhet të jetë politike, jo ushtarake,” tha kreu i shtetit, i cili gjithashtu mburri multilateralizimin si “emulsion kolektiv”. Në një konferencë për shtyp, pas fjalimit të tij, presidenti francez, megjithatë, ka thënë se Bashar Assad, presidenti sirian, ishte një “kriminel”, i cili duhet të “gjykohet”. Emmanuel Macron, i cili e shpalli veten e tij në favor të hapjes së kanaleve ligjore për refugjatët, këmbënguli, se “marrëveshja klimatike nuk do të negociohet, ajo do të zbatohet”, duke respektuar gjithashtu edhe vendimin e Donald Trump. Presidenti amerikan njoftoi disa muaj më parë për t’u larguar nga marrëveshja e klimës e Parisit e nëntorit të vitit 2015. “Më të rrezikuara janë viktimat e para, por ne jemi të gjithë të prekur nga problemet e klimës, vazhdoi Emmanuel Macron, i cili,në mënyrë indirekte, ka kritikuar, por pa cituar atë, presidentin Donald Trump. Prishja e marrëveshjes do të shkatërronte një pakt midis shteteve dhe gjeneratave”. Pas fjalimit të tij në Asamblenë e Përgjithshme të OKB, Emmanuel Macron mori pjesë në një konferencë për shtyp, në të cilën ai sqaroi pozicionin e tij në raport me atë të Donald Trump’ i cili foli për “shkatërrimin” e Koresë së Veriut. Mbështesim sanksionet, tha Presidenti francez, i cili megjithatë përsëriti se” ishte kundër me çdo ndërhyrje ushtarake që do të sillte dëme dhe humbje jetësh njerëzore.” Në sesionin e 72-të OKB-së u mbajtën qëndrime të ndryshme nga përfaqësues të shteteve nga disa vende të botës. Situata është pothuaj e njëjtë me kohen kur Xhon F, Kenedy shprehej kështu :”Nëse nuk mund t’i japim fund diferencave tona, të paktën ta bëjmë botën të sigurt për diversitetin.”. Shpresojmë që kjo thënie të jetë lajtmotivi i botës tonë…
