Fan S. Noli për Enver Hoxhën
Shkruar nga Fadil SHYTI
Me këtë udhëheqës fati i atdheut është i siguruar
Lexues të nderuar, ja letra e F. S. Nolit tonë të madh:
Që kur u shkel Shqipëria prej fashistëve… më 1939, kjo është hera e parë që do ta kremtojmë Ditën e Flamurit me buzë të qeshur.
Gjer motin e shkuar situata në Shqipëri ishe shumë e errët se nuk kishte një guvernë, e cila t’i dilte zot dhe t’ia mbronte të drejtat.
Tani, Shqipëria ka një guvernë kombëtare, e cila gëzon simpathinë e Kombeve të Bashkuara, se kjo guvernë ka luftuar (…) kundër armiqve të përbashkët që në krye të punës me një trimëri dhe me një zotësi të çuditshme. Kjo guvernë ka sot në dorë tri të katërtat e tokës kombëtare, dhe nuk është çudi, që kur të lëçiten këto radhë, të jetë e zonja e vendit anembanë Shqipërisë…
Me këto shpresa do kremtojmë këtë herë Ditën e Flamurit, edhe këto shpresa na e gëzojnë shpirtin, se tani e shohim fare shkoqur që hallet e Shqipërisë kanë për të marrë fund së shpejti, se nga errësira e qorrsokakëve po hyjmë në dritën dhe në fushën e hapur të veprimit me udhëheqës që e kanë provuar zotësinë e tyre në vijën e zjarrit, këta udhëheqës duhen përkrahur pa kondita, rezerva dhe pa kursim, se e meritojnë besimin e popullit plotësisht.
Me këta udhëheqës, fati i atdheut është i siguruar. Rroftë Shqipëria!
Shënim: Ky është artikull i shkruar më 17 nëntor 1944, ditën e çlirimi të Tiranës dhe është bouar në “Dielli”, më 25 nëntor 1944 ( me titull: “Dy fjalë për Ditën e Flamurit”).
* * *
Shkrim tjetër i F. S. Nolit:
Ditë trumfi
Me njohjen e guvernës kombëtare prej Rusisë Sovjetike pa ndonjë konditë dhe me njohjen kondicionale të Anglisë dhe Shteteve të Bahkuara të Amerikës, Dita e Flamurit këtë herë është një Ditë Triumfi për të gjithë shqiptarët.
Një barabitje e vogël e gjendjes diplomatike të Shqipërisë pas Luftës Mondiale II arrin për të bindur dhe atë më skeptikun dhe pesimistin që Shqipëria sot është dhjetë herë më mirë se ahere.
Që nga fundi i Luftës Mondiale II në krye të nëntorit 1918 gjer në krye të nënorit 1921, kur u njoh Shqipëria prej Anglisë më parë, dhe pastaj prej Fuqive të tjera të Mëdha, shkuan pothuaj dy vjet e gjysmë. Po këtë herë nga fundi I Luftës Mondiale II më 2 shtator 1945, gjer më 10 të nëntorit 1945, kur u njoh guverna kombëtare prej të Tre të Mëdhenjve, nuk shkuan as dy muaj e gjysmë tamam, domethënë ndryshimi është një me dymbëdhjetë.
-Me këtë shpejtësi janë zgjidhur edhe disa problem të brendshme të Shqipërisë, dhe kjo na bën të besojmë që Shqipëria, e cila ecte si breshkë në çapat e para të foshnjërisë së saj, tani u rrit po fluturon si shkabë sipas emrit.
Shumë nga bashkatdhetarët tanë kanë akoma frikë për kufijtë e jugut, por, ky alarm është pa fjalë, i ekzagjeruar pa masë. Kufiri mund të quhet pothuaj i siguruar me një barabitje të vogël të gjendjes sonë më 1921 me atë të motit 1945. Ahere nuk kishim asnjë fuqi të mike dhe mbi kurrizin e Shqipërisë rëndonte akoma makthi i Traktatit të Londrës që na copëtonte vendin midis fuqive. Këtë herë nuk ka një traktat që na e copëton. Këtë herë vetëm një zë ulërin për copëtimin e Shqipërisë, dhe ai është zëri i ngjirur i Greqisë, e cila është keq për vete dhe nuk përfillë më.
Më në fund kemi sigurimin e guvernës sonë kombëtare të fortë dhe homogjene, e cila di si ta mbrojë vendin nga çdo armik dhe ca më tepër nga një armik i ngordhur si Greqia e Damaskinoit. Pra, kemi plotësisht të drejtë ta gëzojmë Ditën e Flamurit pa ndrojtje dhe pa rezerva si një Ditë Triumfi.
Rroftë Shqipëria!
Shënim: Botuar në gazetën “Dielli” më 28 Nëntor 1945
* * *
Shkrim tjetër:
Që në fillim dhe gjer ditën që Italia fashiste me pabesinë e një banditi e përmbysi independencën Shqipërisë, populli u qeveris, ose do të jetë më drejtë të themi u ç`qeveris, u grabit, u sfilit, u robërua më tepër se kishte qenë i robëruar nën Turqinë, prej banditëve, prej kusarëve, prej katilëve dhe prej spiunëve të vendit, aq shumë sa çudia e çudive është si qëndroi më këmbë me njerëz të atillë në krye. Njerëzit që ç`qeverisnin popullin shqiptar gjatë këtyre viteve s’kishin zotësi, as dashuri për të udhëhequr popullin në një zhvillim gradual në një të pritme demokratike.
Historianët, kur të shikojnë historinë e Shqipërisë nën vështrimin njëqind vjet më vonë, nuk do të jetë çudi që ta nisin jetën indipendente të popullit shqiptar, jo që më 1912 po që më 1944 kur hyri Ushtria Nacionalçlirimtare në Tiranë.
Këtë e thomi pa asnjë rezervë, jo se duam të akuzojmë qeveritarët e shkuar të Shqipërisë për të nxjerrë ndonjë inat personal ose na pëlqen të përkëdhelim kryetarët e sotmë të Shqipërisë.
Ushtria Nacionalçlirimtare luftoi, derdhi gjak për një ideal të shenjtë –për çlirimin e Shqipërisë nga okupatori. Idealet e Ushrisë Nacionalçlirimtare ishin të shkruara me gjak në flamurin e tyre “Vdekje fashizmës, liri popullit!”. . .
Kështu pra, Dita e Independencës 1945, nuk ka vetëm një vlerë sentimentale, ka një kupim shumë më të thellë: Nis jetën e re populli shqiptar. Le ta festojmë pra, me zemër dhe me shpirt!
Është marrë nga gazeta “Dielli”, 28 Nëntor 1945.
3 Shtator, 2019
