Ekonomia shqiptare duhet bërë pjesë e tregjeve, rajonale, evropiane dhe globale.
Portet, aeroportet, autostradat dhe hekurudhat shqiptare duhen integruar pa vonesë.
Prof. Dr. Arben Malaj
Lektor i Ekonomiksit të Zhvillimit
A duhet Shqipëria të lehtësoj daljen në det të Serbisë n.q.s. ajo ka interes ekonomik? Kjo është një pyetje ku studiuesit e Shqipërisë, Kosovës dhe Maqedonisë duhet te angazhohen për te mos ja lenë vendin emocioneve apo qëndrimeve populiste dhe nacionaliste.
1 Mini-shengen pa Kosovën nuk ka dhe Kosovën do ta përfaqësojnë vetëm politikanët e saj të përzgjedhur nga populli i tyre.
- Duhet të dallojmë marrëveshjet ushtarake nga ato tregtare.
- Shqipëria pasi është vend anëtar i NATO-s duhet të integrojë portet, aeroportet, rrugët dhe të aktivizoj hekurudhat si pjese e korridoreve rajonale, evropiane dhe globale.
4.Këtë nuk duhet ta bëj vetëm apo kryesisht me taksat e shqiptareve as me ppp-te por me fonde grante nga BE dhe financime te buta nga bankat e zhvillimit, si BB, EBRD, BEI e tje,
- Nqs portet, aeroportet dhe çdo element i infrastrukturës fizike te Shqipërisë do të bëhen pjesë e këtyre korridoreve, përfitimet do të jenë shumë dimensionale : (i) ekonomike – sepse rritet aktiviteti ekonomik; (ii) sociale – sepse rritet punësimi; (iii) financiare – sepse ndahen më mirë kostot e ndërtimit dhe mirëmbajtjes së infrastrukturës tone nga rritja e trafikut ndërkombëtare; (iv) buxhetore – sepse do të kemi më shume të ardhura në buxhet dhe më e rëndësishmja – (v) Shqipëria mund të përfitoj më shumë nga fondet mbështetëse të konferencës së Berlinit sepse BE financon projekte që përfshijnë dy ose më shumë vende te rajonit.
Konkurrenca për akseset në infrastrukturë është e madhe dhe e fortë midis vendeve te rajonit dhe ne veçanti midis Greqisë, Shqipërisë dhe Malit te Zi. Distanca Beograd – Selanik është 629 km ndërsa Porti Durrësit – Beograd është 771 km.
Nisja projekteve
që infrastruktura jonë të jetë pikë hyrje apo pjesë integrale e korridoreve rajonale, evropiane dhe globale sjell përfitim gjeo-politike edhe për Kosovën, pasi serbet nuk mund të përfitojnë nga aksesi në Portin e Durrësit pa kaluar nëpërmjet Kosovës .
Historia tregon se bashkëpunimi dhe integrimi ekonomik i redukton konfliktet dhe largon luftërat. Një studim i thelluar i rishikuar i qeverisë shqiptare nëpërmjet Institucione financiare ndërkombëtare si BB, BERZH, IFC ose BEI për konkurrencën rajonale për të integruar infrastrukturën tonë në korridoret rajonale, evropiane dhe globale, krahasimi i alternativave më të mira dhe identifikimi i burimeve të financimit sa më të buta – është imediat. Përfshirja e instituteve tona kërkimore shkencore, universiteteve, akademisë dhe ekspertëve vendas duhet të mos vonohet.
Ndërsa risqet potenciale për sigurinë kombëtare mund të analizohen dhe “certifikohen” nga NATO dhe qendra kërkimore shkencore ne fushën e sigurisë, ku George Marshall Center në Gjermani, qendër evropiane specializuar ne fushën e sigurisë është një projekt i përbashkët amerikano-gjerman, thellësisht e profilizuar edhe për këto analiza.
I mirëkuptojnë ata që nuk e mirëkuptojnë këtë këndvështrim vetëm shkencor, por ne shqiptarët nuk duhet të vonohen më asnjë sekondë për të përfituar nga çdo mundësi që përfshin më mirë infrastrukturën tonë në korridore më të mëdha zhvillimi.
Zhak Attali – ish presidenti i Bankës Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim ka botuar para disa viteve një libër studimore për historinë disa qindra vjeçare të zhvillimit të shteteve të ndryshme ku e vë theksin tek qytetet shtete. Të tilla në histori konsideroheshin qytetet porte sepse rrugët tregtare detare mbeten përherë të rëndësishme dhe strategjike.
