Zgjedhjet katër-ditore të Parlamentit Evropian po kërcënojnë të shkundin BE-në në thelbin e saj me partitë e krahut të djathtë që fituan bindshëm në Francë, Itali, Gjermani dhe vende të tjera.
Rritja e së djathtës ekstreme bëri që presidenti francez Emmanuel Macron të bënte thirrje për zgjedhje të parakohshme franceze pasi pësoi një humbje të rëndë ndaj partisë së ekstremit të djathtë të Marine Le Pen. Macron njoftoi se do të shpërndante Asamblenë Kombëtare pasi Tubimi Kombëtar i Marine Le Pen fitoi 31.5 % të votës popullore – dyfishi i koalicionit të Rilindjes së Macron.
Presidenti francez lëshoi një paralajmërim të ashpër për të ardhmen e Evropës dhe tha “kam vendosur t’ju kthej zgjedhjen e së ardhmes sonë parlamentare përmes votimit. Prandaj po shpërndaj Asamblenë Kombëtare. Ky vendim është serioz, i rëndë. Por mbi të gjitha është një akt besimi.”
Në përgjigje, Marine Le Pen tha se populli francez “dërgoi një mesazh shumë të qartë”. Ajo më vonë shtoi: “ne jemi gati të marrim pushtetin nëse francezët tregojnë besim tek ne”.
Lideri i partisë është 28-vjeçari Jordan Bardella, një Tik Tok-er, i cili u përgjigj: “Emmanuel Macron është këtë mbrëmje një president i dobësuar.
“Presidenti nuk mund të mbetet i shurdhër ndaj mesazhit të dërguar nga francezët sonte.”
Votuesit në Francë do të kthehen në qendrat e votimit në vetëm tre javë më 30 qershor dhe 7 korrik. Ndërkohë, në Gjermani, mbështetja për socialdemokratët e qendrës së majtë të Olaf Scholzs u ul në 14 përqind, pas Alternativës anti-imigruese për Gjermaninë, e cila u ngjit në vendin e dytë.
Ishte CDU e qendrës së djathtë ajo që doli fituese me 30% të votave. I njëjti ton mbizotëron në vendet e tjera evropiane me partitë nacionaliste që dominojnë zgjedhjet e përgjithshme.
Në Belgjikë, partia liberale e kryeministrit pësoi një goditje të madhe duke bërë që Alexander De Croos të jepte dorëheqjen dhe duke ndezur bisedimet e koalicionit për të formuar një qeveri të re.
Pavarësisht sondazheve që parashikojnë se partia e ekstremit të djathtë, Vlaams Belang kundër imigracionit do të bëhej forca kryesore politike në vend, Aleanca e Re Flamane e krahut të djathtë (N-VA) mbajti vendin e parë, me një pritshmëri prej 22 përqind të vota.
Partia e De Croos mori më pak se 7 % të votave në zgjedhjet e përgjithshme në një goditje poshtëruese.
De Croo tha: “Kjo është një mbrëmje shumë e vështirë për ne – ne kemi humbur.
“Nga nesër do të jem kryeministri në largim. Por ne liberalët jemi të fortë dhe do të kthehemi.”
Në Itali, partia e Giorgia Melonit fitoi më shumë se 28 përqind të votave kombëtare për asamblenë e BE-së, gjë që do ta bënte atë një lojtar kyç në formimin e aleancave të ardhshme.
Dhe rezultatet pothuajse përfundimtare në Hungari treguan se partia e ekstremit të djathtë Fidesz e kryeministrit Viktor Orban mori 44 përqind – dukshëm më pak nga 52 përqind mbështetje në 2019.
Kryeministri, i cili është mik me Putinin, bllokoi një paketë ndihme prej 42 milionë funtesh për Ukrainën nga BE në dhjetor 2023.
Edhe pse partitë e qendrës mbajtën një shumicë të përgjithshme në Parlamentin Evropian, në të gjithë bllokun partitë e ekstremit të djathtë arritën një varg fitoresh të profilit të lartë si Franca, Italia dhe Austria.
Në Vjenë, Partia e Lirisë e ekstremit të djathtë të Austrisë feston një fitore të ngushtë, ndërsa vendi pret me padurim një votim kombëtar që pritet në shtator.
Partia e Lirisë mori 25.7% të votave të dielën, duke përfunduar në vendin e parë në një zgjedhje mbarëkombëtare për herë të parë.
Kreu i Partisë së Lirisë, Herbert Kickl, tha në një deklaratë se ky rezultat zgjedhor nuk do të thotë asgjë më pak se austriakët kanë bërë histori sot.
Ai tha se partia do të vazhdojë të punojë për të marrë detyrën e kancelares më vonë këtë vit.
Kancelarja e Austrisë Nehammer pranoi pakënaqësinë e madhe, njoftoi Agjencia Austriake e Shtypit.
Ai u zotua se partia e tij do të bindë votuesit se i merr seriozisht shqetësimet e tyre gjatë muajve të ardhshëm duke vepruar kundër migrimit të parregullt dhe mbirregullimit.
Presidentja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, Partia Popullore Evropiane e qendrës së djathtë (EPP) e së cilës fitoi vendin e parë u zotua: “Ne do të ndërtojmë një bastion kundër ekstremeve nga e majta dhe nga e djathta”.
Rritja e krahut të djathtë mund të ketë implikime serioze për Evropën pasi mund ta bëjë më të vështirë miratimin e legjislacionit.
Presidentët dhe kryeministrat e BE-së do të mbajnë një samit më 17 qershor për të vlerësuar rezultatet.
Ata gjithashtu do të diskutojnë nëse do të von der Leyen do të marrë një mandat të dytë dytë në krye të Komisionit Evropian.
Euro tashmë është goditur rëndë nga pasiguria politike në të gjithë Evropën pasi ra ndjeshëm të hënën.
Euro ra 0.6% ndaj dollarit duke u konvertuar në raportin 1 me 1.0733 dollarë, më e ulëta që nga 9 maji. Ajo gjithashtu ra 0.4% ndaj sterlinës në nivelin më të ulët gati dy-vjeçar prej 84,53 pence, dhe për herë të fundit u ul me 0,6% ndaj frangës zvicerane në nivelin më të ulët të shtatë javëve prej 0,9626 frangash.
Kjo vjen ndërsa Britania e Madhe përgatitet për zgjedhjet e saj të përgjithshme më 4 korrik.
